መደመር.pdf
-
የቃላት ደመና
-
የማውጣት አጠሬራ
ዶ ረ በቢይ ዘሕመድ ዶር የደራሲው መብት በሕግ የተጠበቀ ነው። የመደመር እሳቤ በብዙ ጉዳዮቻችን ላይ ያለንን ዐቅም አሟጠንና ብክነትን ቀንሰን በመጠቀም የጋራ ግቦቻችንን አውን የምናደርግበትና የሀገራችንን ህልውና የምናረጋግጥበት የንቃት መንገድ ነው ስንል የኑሮ ጣጣን ሁሉ ለርአዮተ ዓለም ሰጥቶ ያንን አየመነዘሩ ከመኖር ይልቅ መርሕንና ነባራዊ ሁኔታን በፍጥነትና ሁሉአቀፍ በሆነ መንገድ የመለወጥ አካሄድ ከአንድ ነባራዊ ሁኔታ የመሸጋገር ጉዞን ያመለከታል አውቀት መር ኢኮኖሚ ዋናው ግብዓቱና መተማመኛው አውቀት የሆነበት ኢኮኖሚ ወረት ሰንግድ መነሻ የሚሆን ዐቅም የመስፈንጠር ስለትየዝላይ ስልት ተፈጥሯዊ የኢኮኖሚ ሂደቶችን ሳይከተል በሂደቱ የሚጠበቁ ደረጃዎችን ዘልለን ከግባችን እንድንደርስ የሚያደርግ አቋራጭ ዘዴ የምርት ኃይሎች የምርት መገልገያዎች መሬት ማሸን መሰረተ ልማት ወዘተ እና እነዚህን የሚያንቀሳቅሰው የሰው ኃይል ጥቅል መጠሪያ የሸርኮች ካፒታሊስታዊ ሥርዓት የተወሰኑ ሰዎች በጥቅም ተቧድነው ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴዎችን በብቸኝነት የሚቆጣጠሩበት ሥርዓት ነው።
-
Cosine ማጠቃለያ
የተደማሪነት ሳንካዎች የአስተሳሰብ ሳንካዎች የግብር ሳንካዎች የመደመር ቀይ መሥመሮች ምስሰፁፎ ከቻስት ጭቆናና የኢትዮጵያ ሀገረ መንግሥት ህልውና ሰው ወለድ ጭቆና መዋቅር ወለድ ጭቆና ምስርር ስጽስት ኢትዮጵያዊ ዲሞክራሲን የመፍጠር ትልም የዲሞክራሲ ግንባታ አማራጮች ክመጩ ምስፀክ ሰባት የሀገረ መንግሥት ቅቡልነትን የማረጋገጥ ፈተና ብሔርተኝነትና የኢትዮጵያ ሀገረ መንግሥት ምሥረታ ታሪክ ዕርቀ ሰላምና ብሔራዊ መግባባት ምሰቡፁር ስምኘት የነጻ ገለልተኛና ብቁ ተቋማት ግንባታ የቤተ ዘመድ እና የጥቅም ሸሪኮች መረብ የወለደው የተቋማት ድቀት ተቋማዊ ችኮነት የወለደው የተቋማት ችግር ምስርክ ከጠኝ የፖለቲካ አመራር ከገዢነት ወደ መሪነት በሀገራችን የተስተዋሉ የመሪነት ፈተናዎች በሀገራቸን መገንባት የምንፈልገው የአመራር ዓይነት በቢይ ከከጩክ የመደመር መሠረታውያን የመደመር ፅሴቶች ምሰር ከፀ። የተደማሪነት ሳንካዎች የአስተሳሰብ ሳንካዎች የግብር ሳንካዎች የመደመር ቀይ መሥመሮች ምስሰፁፎ ከቻስት ጭቆናና የኢትዮጵያ ሀገረ መንግሥት ህልውና ሰው ወለድ ጭቆና መዋቅር ወለድ ጭቆና ምስርር ስጽስት ኢትዮጵያዊ ዲሞክራሲን የመፍጠር ትልም የዲሞክራሲ ግንባታ አማራጮች ክመጩ ምስፀክ ሰባት የሀገረ መንግሥት ቅቡልነትን የማረጋገጥ ፈተና ብሔርተኝነትና የኢትዮጵያ ሀገረ መንግሥት ምሥረታ ታሪክ ዕርቀ ሰላምና ብሔራዊ መግባባት ምሰቡፁር ስምኘት የነጻ ገለልተኛና ብቁ ተቋማት ግንባታ የቤተ ዘመድ እና የጥቅም ሸሪኮች መረብ የወለደው የተቋማት ድቀት ተቋማዊ ችኮነት የወለደው የተቋማት ችግር ምስርክ ከጠኝ የፖለቲካ አመራር ከገዢነት ወደ መሪነት በሀገራችን የተስተዋሉ የመሪነት ፈተናዎች በሀገራቸን መገንባት የምንፈልገው የአመራር ዓይነት በቢይ ከሕጠክ ቻስዙር ከሥር የፖለቲካ ባሕል ግንባታ ዘላቂውና አስተማማኙ መንገድ የጋራ ባሕልና ዕሴቶቻችን ጊ ቁስ ተሻጋሪ ዕሴቶችና የዲሞከራሲ ባሕል ግንባታ ምስፁኩፎ ከሥር ክገጽ የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ትሩፋቶችና የእድገት ጥራት ፈተና የፍትሐዊ ተጠቃሚነት ችግር የማክሮ ኢኮኖሚ መዛባቶች ምስሰዙዜ ከዞሩ ሁከት የኢኮኖሚ ሥርዓቱ ስብራት መንስኤዎች የገበያ ጉድለት የመንግሥት ጉድለት የሥርዓት ጉድለት ክጩር ምስርክር ክሥ። ክ ከሦፁ ከምስት ዓለም አቀፍ አዝማሚያዎችና ሀገራዊ አንድምታቸው የኃያላን ሀገራት ፉክክርና የዓለም አቀፍ ግንኙነት ተዋንያን ቁጥር መጨመር የሕዝበኝነትና ብሔርተኝነት መግነን በቢይ ከሕጠክ ቻስዙር ከሥር የፖለቲካ ባሕል ግንባታ ዘላቂውና አስተማማኙ መንገድ የጋራ ባሕልና ዕሴቶቻችን ጊ ቁስ ተሻጋሪ ዕሴቶችና የዲሞከራሲ ባሕል ግንባታ ምስፁኩፎ ከሥር ክገጽ የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ትሩፋቶችና የእድገት ጥራት ፈተና የፍትሐዊ ተጠቃሚነት ችግር የማክሮ ኢኮኖሚ መዛባቶች ምስሰዙዜ ከዞሩ ሁከት የኢኮኖሚ ሥርዓቱ ስብራት መንስኤዎች የገበያ ጉድለት የመንግሥት ጉድለት የሥርዓት ጉድለት ክጩር ምስርክር ክሥ። የሰው ከጾች በቅም የሰው ልጆች በሕይወት ውስጥ የሚጓዙበት ውጣ ውረድ በነባሩ የድርጊትና ምላሽ የፊዚክስ አስተሳሰብ የሚመራ ነው የሚሉ በአንድ በኩል እንዲሁም የሰው ልጆች ዕጣ ፈንታቸውን በነጻ ፈቃዳቸው የሚወስኑ ነጻ ፍጥረታት እንጂ በማሽን ሕግ የሚተዳደሩ የአካባቢያቸው ባሪያዎች አይደሉም የሚሉ በሌላ በኩል በሰው ልጅ ዐቅም ዙሪያ የቆየ ከርክር አላቸው የሰው ልጆች ጻ ፈቃድ የላቸውም የሚሉ ሰዎች የሰው ልጆችን ወይ በሥነ ሕይወታዊ ዕይታ የሚመለከቱ አልያም ደግሞ በአካባቢያቸው ተጽዕኖ ሥር ይወድቃሉ የሚሉ ናቸው። በዚህ ርእዮት ትግበራ ወቅት የተመዘገበው ፈጣን ኢኮኖሚያዊ ፅድገት በመልካም ጎኑ የሚነሣ ቢሆንም በሚፈለገው ደረጃ ነጻ ገበያ መመሥረትና ጥገኛ ያልሆነ የግል ዘርፍ መገንባት አልተቻለም በቢይ ከሕጩጽ የመንግሥት ጉድለት መንሰራፋትን ተከትሎ ኢኮኖሚው በጥቂት ኃይሎች ቁጥጥር ሥር በመውደቁ ምክንያት የመንግሥትን ሀብት የሚቀራመት በመረብ የተሳሰረ ባለሀብት ተፈለፈለ። በዓለም ላይ የሰው ልጆች ከቅድመ ዘመናዊነት ጊዜ በፊት የነበራቸውን የጉልበት ሕግ በማኅበራዊ ውሉትና በዘመናዊ ዕሴቶች አንደተኩት ሁሉ በእኛም ሀገር እነዚህ ዕሴቶች ትኩረት ማግኘት የጀመሩት የዘመናዊ ሀገረ መንግሥት ግንባታችንን ተከትሎ ነው በቢይ ከሕመጩጽ ሆኖም እነዚህን ዕሴቶች የማበልጸግና የሕዝቡን ፍላጎት የማስከበር ርምጃዎች ውሱን ሆነው ቀጠሉ። የሰው ልጅ ዐቅም ን አይደለም ወይ። የሚሉ ጥያቄዎች መነሣታቸው አይቀርም ቀደም ብሎ እንደተጠቀሰው በመደመር እሳቤ መሠረት የሰው ልጅ ፅጣ ፈንታውን የመበየን የን ዐቅምና ነጻ ፍቃድ ያለው ፍጥረት ነው ሆኖም ይኸን የሰው ልጆች ዕምቅ በ ብክነት አጠራቅሞ ውጤታማ ለማድረግ በመደመር ፍኖት መጓዝና አንዱ ተ ይን ኃይል የሚሆንበትን መንገድ መከተል ይኖርበታል። የሀገረ መንግሥት ቅቡልነት ሲኖር ዜጎች ኃይልን የመጠቀም ብቸኛ ሥልጣን ያለው ሀገረ መንግሥቱ ብቻ እንደሆነ ይቀበላሉ የአንድ ሀገረ መንግሥት ጥንካሬም ከተቋማቱ ብርታትና የማስፈጸም ዐቅም ባሻገር በዚህ የሀገረ መንግሥት ቅቡልነት ላይ የሚመሠረት ነው ሀገረ መንግሥት የተቋማት ሥሪት ነው የሚሉ ሊቃውንት እንዳሉ ሁሉ በተቃራኒው ሀገረ መንግሥት ከተጨባጭ የተቋማት ሥሪትነት ይልቅ በዜጎች አእምሮ ውስጥ የሚቀረጽ ሐሳባዊ ጉዳይ በመሆኑ ዜጎች ያልተቀበሉት ሀገረ መንግሥት ህልውናው አደጋ ውስጥ ይወድቃል የሚሉም አሉ የ ሀገረ መንግሥት ቅቡልነት ማለት ሕዝብ ወይም ልሂቃን ሀገረ መንግሥቱን በመፍረስ ላይ ያሱ ሀገረ መንግሥታትን ለማቋቋም ዓለም አቀፉ ማኅበረሰብ በተቋማት ግንባታ ላይ ያነጣጠሩ ጥረቶች ቢያደርግም አብዛኞቹ ጥረቶች ስኬታማ የማይሆኑት ሀገረ መንግሥቶቹ በሕዝቡ ወይም በልሂቃን ቅቡልነት ስለማይኖራቸው ነው። ከዚህ የሀገረ መንግሥት ምሥረታ ታሪከ ጋር ተያይዞ የሚከሠተውን ምስቅልቅል ለመፍታት የሚሠራው ሥራ ለችግሩ ዘላቂ መፍትሔ ባይሆንም ለችግሮች ፈጣን መልስ የሚሰጥ መሆኑ አያጠያይቅም በዚህ ምዕራፍ የምንመለከተውም ይህን የአጭር ጊዜ ፖለቲካዊ መፍትሔ ነው ብጤተኝነትና የኪትዮጵ ሀገር መኘዝት ምሥረታ ታሪክ በአውሮጳ በአንድ በኩል በአንድ ማኅበረሰብ የተገነቡ ብሔረ መንግሥታት ሲኖሩ በሌላ በኩል ግን ከአንድ ማኅበረሰብ ይልቅ በሀገረ መንግሥቱ ጥላ ሥር የተሰባሰቡ የተለያዩ ማኅበረሰቦች የገነቧቸው ብሔረ መንግሥታት አሉ። ሌሎች ምከንያቶች እንደተጠበቁ ሆነው ብሔር ከሌሎቹ ማንነቶች ገንኖ የወጣበት አንዱ ምከንያት የብሔር ጭቆና መኖር ነው በቢይ ከሕወጽ ይህም የብሔር ማንነት የፖለቲካ ልሂቃን ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ ምኞቶቻቸውን ለማሳካት እንዳሻቸው የሚጠመዝዚቸውና የሚገነቧቸው ነገሮች እንጂ የምልከታዊ ትስስር ውጤቶች አይደሉም የሚል ነው በሌላ በኩል አንዳንድ ማርከሲስቶች ብሔር በተሳሳተ መንገድ የተገለጠ የመደብ ንቃተ ኅሊና ነው ይላሉ ይህም ማለት በኢኮኖሚ ሥርዓቱ ምከንያት የሚከሠተውን የመደብ ልዩነት ሴላ የማንነት ቀለም በመስጠት ዋናው ችግር እንዳይፈታ የሚያደርግና የመደብ ጭቆናውን የሚያድበሰብስ የሐሰት ማንነት ነው ይላሉ። በአንድ በኩል ተፎካካሪ የፖለቲካ ኃይሎችና በእነርሱ በቢይ ከሕጩጽ ጎራ ያሉ የፖለቲካ ጸሐፊዎች ኢትዮጵያ ከገባችበት ፖለቲካዊ ችግር መሠረታዊ በሆነ መልኩ እንድትወጣ ፅርቀ ሰላም እናወይም ሀገራዊ መግባባት ያስፈልጋል ሲሉ ይሞግታሉ ይህ ሐሳብ ቀደም ሲል በሁለት ምክንያቶች ውድቅ ሲደረግ ቆይቷል። በቢይ ከሕጩጽ ጎራ ያሉ የፖለቲካ ጸሐፊዎች ኢትዮጵያ ከገባችበት ፖለቲካዊ ችግር መሠረታዊ በሆነ መልኩ እንድትወጣ ፅርቀ ሰላም እናወይም ሀገራዊ መግባባት ያስፈልጋል ሲሉ ይሞግታሉ ይህ ሐሳብ ቀደም ሲል በሁለት ምክንያቶች ውድቅ ሲደረግ ቆይቷል። በሌላ በኩል ደግሞ መንግሥት በሚዲያና በተቋማቱ በኩል በሕዝቡ ላይ በተደጋጋሚ የሚያሠራጨው ፖለቲካዊ መልእከት የሀገሪቱን የፖለቲካ ባህል በመቅረጽ በኩል ትልቅ ሚና አለው የዲሞክራሲ ባህል ግንባታ ከትምህርት መስፋፋት ከመረጃ ሥርጭት የግለሰቦችን መሠረታዊ ኢኮኖሚያዊና ማኅበራዊ ፍላጎቶች ማሟላት ከመቻል በጠቅላላው ከልማትና ከብልጽግና የእድገት ደረጃ ጋር የተሳሰረ ነው። የግል ዘርፉ የሥርዓቱን ሰፊ የተሳትፎ ድርሻ ወስዶ ገበያ መር አድገት ማምጣት አለበት የሚሉ ወገኖች አሉ በተቃራኒው መንግሥት የአንበሳውን ድርሻ ይዞ መንግሥት መር ኢኮኖሚ እድገት ማምጣት አለበት የሚሉ እሉ እነዚህ ከርከሮቸ በኢኮኖሚ ሥርዓቱ ውስጥ ከሚያጋጥሙ መዋቅራዊ ስብራቶች ጋር የተያያዙ ናቸው በሞያው ምርምር ያደረጉ ባለሞያዎች የኢኮኖሚ ሥርዓት ችግሮችንና መዋቅራዊ ስብራቶችን በተለያየ መንገድ ሊተረጉሟቸው ይችላሉ ሆኖም ግን ኢትዮጵያ ያጋጠማትን መሠረታዊ የኢኮኖሚ ችግሮች ለመረዳት አነዚህን መዋቅራዊ ተግዳሮቶች የገበያ ጉድለትና የመንግሥት ጉድለትን በማካተትና በማዳበል አጠቃላይ የኢኮኖሚውን ችግሮች በሥርዓት ጉድለት ማሕቀፍ ማየት የተሻለ ነው። ምከንያቱም መሰል ፍላጎቶችን የማስተካከል ድርሻ የመንግሥት ስለሆነ ይህንን መወጣት የመንግሥት ጉድለት እንጂ የገበያ ጉድለት አይደለም ብለው ይሞግታሉ በሀገራችን ታሪካዊና ወቅታዊ ተጨባጭ ሁኔታ ዋነኛው የመንግሥት ጉድለት ምንጭ መንግሥት በገበያ ላይ ካለው ጣልቃ ገብነት ጋር የተያያዘ ነው ቃመ ር ኗው በቢይ ከሕጩጽ ከመንግሥት ዳተኝነት የሚመነጭ የመንግሥት ጉድለት ከገበያ ጉድለት መንሥኤዎች ጋር ጥብቅ ቁርኝት ያለው ነው በዋናነትም ከገበያ መረጃ አጥረት ከፖሊሲ መሣሪያ አመራረጥ ከቢሮክራሲ መንዛዛት አና ከዜጎች የሥራ ባህል የሚመነጩ የመንግሥት ጉድለት መንሥኤዎችን መጥቀስ ይቻላል። ምከንያቱም መሰል ፍላጎቶችን የማስተካከል ድርሻ የመንግሥት ስለሆነ ይህንን መወጣት የመንግሥት ጉድለት እንጂ የገበያ ጉድለት አይደለም ብለው ይሞግታሉ በሀገራችን ታሪካዊና ወቅታዊ ተጨባጭ ሁኔታ ዋነኛው የመንግሥት ጉድለት ምንጭ መንግሥት በገበያ ላይ ካለው ጣልቃ ገብነት ጋር የተያያዘ ነው በቢይ ከሕመጩጽ መንግሥት የልማት ድርጅቶችን በማቋቋም በገበያ ውስጥ በአምራችነት ሲሳተፍ በመንግሥት ተቋማቱ ውስጥ ተቀጥረው የሚሠሩ ሞያተኞችና አመራሮች ለግላቸው ቢሆን ኖሮ በሜሠሩበት ተነሣሽነት ሥራዎችን አይሠሩም ይህ የቅጥረኝነት ስንፍና ፈተና በመንግሥት ተቋማት ብቻ ሳይሆን በግል ተቋማትም ያለ ችግር ነው። በዚህ መሠረታዊ ምከንያት በሀገራችን መንግሥት በኢኮኖሚ ውስጥ በልማት ተሳትፎ ከፍተኛ ውጤት ያስመዘገበ ቢሆንም በሂደት ግን እጁ አየረዘመ በመጣ ቁጥር ከተቋማት ዐቅምና ከአመራር ብቃት ማነስ የተነሣ የሚከሠቱ ብከነቶች ቅጥ ያጣና የግሉን ዘርፍ የሚያፍን የቁጥጥር ሥርዓት የተንዛዛ የመንግሥት አገልግሎት አሰጣጥ ተነሣሽነትን የሚገድልና ከቴክኖሎጂ ይልቅ በጥርጣሬ የሚመራ የግብር ሥርዓት የንብረት መብት አለመከበር የመልካም አስተዳደር እጦት አና የፕሮጀክት አስተዳደር ዐቅም ማነስ የፈጠሩት ችግር የመንግሥት ጉድለትን ፈጥሯል። ይህ ካልሆነ የኢኮኖሚ ዐቅም የፖለቲካ ዐቅምን ስለሚዘውር ለአንጃዎችና ለሸሪኮች ብቻ የቆመ ሥርዓት መፈጠሩ አይቀርም በሀገራችን ተጨባጭ ሁኔታ መንግሥት በፍላጎትና በአቅርቦት መካከል መጣጣም አንዲኖር ፍትሐዊ የሀብት ከፍፍልና ድልድል እንዲሰፍን አንዲሁም በተመረጡና የግሉ ዘርፍ በቀላሉ በማይሰማራባቸው ዘርፎች በመሰማራት ዋነኛ የልማት ኃይል መሆኑ ሰእድገትና ለልማት የማይተካ ሚና ይጫወታል። በአንድ ሀገር ኢኮኖሚ ውስጥ ከመንግሥትና ከግል ዘርፉ በተጨማሪ በዋናነት ሁለት ተዋንያንን መለየት ይቻላል እነሱም መንግሥታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች እና የትምህርት ተቋማት ናቸው የኢኮኖሚ ዋነኛ አምራች ኃይልና ሞተር የግሱ ዘርፍ በቢይ ከሕመጽ የሸርኮቸች ካፒታሊስታዊ ሥርዓት ዓይን ባወጣ ስርቆት የተከማቸ ሀብት ብቻ ሳይሆን በተጠና ውሸት በማታሰል በቅልጥፍና እና ያለመታከት በሚደረግ የማጭበርበር ታከቲክ በታከለበት የተደራጀ ሌብነት ሀብት የማጋበስ አካሄድ ነው መንግሥት በገበያ ውስጥ በገባ መጠን በመንግሥት አካባቢ የገዥ መደብ የመፈጠር ዝንባሌ ስለሚኖር የማኅበራዊ ኢፍትሐዊነት ተግር አሳሳቢ አየሆነ ይመጣል። በአንድ ሀገር ኢኮኖሚ ውስጥ ከመንግሥትና ከግል ዘርፉ በተጨማሪ በዋናነት ሁለት ተዋንያንን መለየት ይቻላል እነሱም መንግሥታዊ ያልሆኑ ድርጅቶች እና የትምህርት ተቋማት ናቸው የኢኮኖሚ ዋነኛ አምራች ኃይልና ሞተር የግሱ ዘርፍ በቢይ ከሕዐጽ ሲሆን የትምህርትና የምርምር ተቋማት የግሉን ዘርፍ የሠለጠነ የሰው ሀብት በማምረትና የምርምር ሥራዎችን በማቅረብ ይደግፋሉ። ልማት ግብዓትን ወደ ምርትና አገልግሎት ውጤቶች በመቀየር ሂደት ውስጥ በሚሳተፉ የኢኮኖሚና ማኅበራዊ ተዋንያን መካከል ያለ የፈርጀ ብዙ መስተጋብራዊ ትስስሮች ድምር ውጤት ነው ዘላቂና ፈጣን ልማትን ለማረጋገጥ ቀዳሚው ተግባር በእነዚህ ትስስሮች መካከል ሊኖር የሚገባውን መስተጋብር ጤነኛ ማድረግ ነው ከዚህ አንጻር በቀደመው ከፍል በተናጠል የኢኮኖሚ ተዋንያንን ችግር ለመመልከት የግሉን ዘርፍ ችግሮች ከሞላ ጎደል በገበያ ጉድለት ማሕቀፍ የመንግሥትን ችግሮች ደግሞ በመንግሥት ጉድለት ማሕቀፍ ተመልክተናል። በሀገራችን የፅውቀትና የሰው ሀብት አምራች የሆኑት ዩኒቨርስቲዎች የቴክኒከና ሞያ ተቋማት ኮሌጆችና የምርምር ተቋማት በርካታ የሰው ኃይል ወደ ገበያ በማስገባት ባለፉት ዓመታት አመርቂ ሥራ ሠርተዋል። በዚህም ምክንያት በሀገራችን ተጨባጭ የኢኮኖሚ ተግዳሮቶች ዙሪያ ምርምር ከማድረግና የሀገራችንን ማኅበራዊና ኢኮኖሚያዊ የእድገት ፍላጎት ከማሟላት ይልቅ የውጭ ሀገራትን ፖሊሲና ፍላጎት በማስፈጸም ለብሔራዊ ጥቅማችን መከበር ያላቸው ሚና ፈተና ውስጥ ወድቋል። በቢይ ከሕጩጽ በአሁኑ ጊዜ በሀገራችን የፋይናንስ ዘርፍ ከፍተኛውን ድርሻ የያዙት የመንግሥት ባንኮች በተለይም የኢትዮጵያ ንግድ ባንከ ሲሆን የመንግሥትን ሰፊ የመሠረተ ልማት ማስፋፊያ ወረት ለማሟላት ሲባል በተለያዩ የፖሊሲና የሕግ መሣሪያዎች አማካኝነት አብዛኛው ወረት ወደ መንግሥት እጅ እየተዛወረ ቆይቷል። በዓለም አቀፍ ንግድና የምርት ሰንሰለት ውስጥ ያለንን ተሳትፎ ያጎለብታል ከንግድ የምናገኘውን ጥቅም ያሳድጋል በቢይ ከሕጩጽ በአሁኑ ጊዜ በሀገራችን የፋይናንስ ዘርፍ ከፍተኛውን ድርሻ የያዙት የመንግሥት ባንኮች በተለይም የኢትዮጵያ ንግድ ባንከ ሲሆን የመንግሥትን ሰፊ የመሠረተ ልማት ማስፋፊያ ወረት ለማሟላት ሲባል በተለያዩ የፖሊሲና የሕግ መሣሪያዎች አማካኝነት አብዛኛው ወረት ወደ መንግሥት እጅ እየተዛወረ ቆይቷል። የመንግሥት በጀት በዋናነት ትኩረት ሊያደርግ የሚገባው መንግሥት ቅድሚያ በሚሰጣቸው ድህነት ተኮር ጉዳዮች ላይ መሆን አለበት ይህም መሠረታዊ ፍላጎትን የሚያሟሉና የሥራ ዕድል የሚፈጥሩ የማኅበራዊና የኢኮኖሚ ዘርፎች ላይ እንዲሆን መሥራት ያስፈልጋል። ይህ የሥነ ሕዝብ ሁኔታ ለሀገራችን ተስፋንም ሥጋትንም የሚደቅን ነው በንድፈ ሐሳብ ደረጃ የሰው ጉልበት ዋነኛ የምርት ኃይል ሆኖ መዝለቅ እስከቻለ ድረሰ ሌሎች ጉዳዮች አንደተጠበቁ ሆነው ብዙ የሕዝብ ቁጥር ያለው ሀገር የተሻለ ብሔራዊ ዐቅም ይኖረዋል። አስካሁን የተሞከሩ የተለያዩ የሥራ ፈጠራ ፐሮግራሞች የተወሰነ ውጤት ያስገኙ ቢሆንም ቀጣይነት ያለው የሥራ ዕድል ለማስፋት ተስፋ የሚጣልባቸው አይደሉም ከዚህ ሁኔታ ለመውጣት የወደፊት የኢኮኖሚ አድገት ቀዳሚ ትኩረት እና መለኪያ የሚፈጥረው የሥራ ዕድል መጠን መሆን አለበት ሥራ አጥነት የማያመርቱ ነገር ግን ምግብ ፈላጊ ዜጎችን በስፋት የሚፈጥር በመሆኑ ለምግብ ዋስትና ችግር አባባሽ መሆኑ አይቀርም ይኽንን የሥነ ሕዝብ ሁኔታና የአኮኖሚ ልማት ትስስር በአግባቡ ለመረዳት ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በነበረው የሕዝብ አድገትና ሥርጭት የተፈጠረውን የወጣት ኅብረተሰብ ከፍል ባሕርይ እንዲሁም ፍላጎትና ጥቅሞቹን መረዳት ጠቃሚ ይሆናል ዝ በቢይ ከሕጩጽ በ ዓም የሀገራችን ጠቅላላ የሕዝብ ቁጥር ሚሊዮን ነበር በ ዓም በመካከለኛ የሕዝብ ብዛት ትንበያ ግምት መሠረት የሀገራችን ሕዝብ ብዛት ሚሊዮን ደረሰ። አስካሁን የተሞከሩ የተለያዩ የሥራ ፈጠራ ፐሮግራሞች የተወሰነ ውጤት ያስገኙ ቢሆንም ቀጣይነት ያለው የሥራ ዕድል ለማስፋት ተስፋ የሚጣልባቸው አይደሉም ከዚህ ሁኔታ ለመውጣት የወደፊት የኢኮኖሚ አድገት ቀዳሚ ትኩረት እና መለኪያ የሚፈጥረው የሥራ ዕድል መጠን መሆን አለበት ሥራ አጥነት የማያመርቱ ነገር ግን ምግብ ፈላጊ ዜጎችን በስፋት የሚፈጥር በመሆኑ ለምግብ ዋስትና ችግር አባባሽ መሆኑ አይቀርም ይኽንን የሥነ ሕዝብ ሁኔታና የአኮኖሚ ልማት ትስስር በአግባቡ ለመረዳት ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በነበረው የሕዝብ አድገትና ሥርጭት የተፈጠረውን የወጣት ኅብረተሰብ ከፍል ባሕርይ እንዲሁም ፍላጎትና ጥቅሞቹን መረዳት ጠቃሚ ይሆናል በቢይ ከሕመጩጽ የጠዉጣት ኅብረተሰብ ክክክ ጥቅምና ክካጎቶች የማስከበር ፈተና የወጣት ኅብረተሰብ ከፍልን ባሕርይ እንዲሁም ፍላጎትና ጥቅም ለመረዳት በሰው ልጅ ሕይወት ውሰጥ የሸግግር ዕድሜ የሚኖረውን ቦታና ሜና ለይቶ መመልከት ያስፈልጋል። በ ሆኖም ግን በሀገራችን የዚህ ኅብረተሰብ ከፍል ቁጥር በከፍተኛ ሁኔታ እያሻቀበ መሆኑ የኢኮኖሚ ዕድሎች በሜፈለገው ደረጃ ጋር ተደምሮ ችግሩን በሀገራችን የበለጠ የተወሳሰበ ያደርገዋል። በዚህም ምከንያት በገጠር ያለው ወጣት የኅብረተሰብ ከፍል በአንድ በኩል በሚታረስ መሬት እጥረት በሌላ በኩል ደግሞ የተማረ በመሆኑ ምክንያት የተሻለ የኢኮኖሚ ዕድል ፍለጋ በከፍተኛ መጠን ወደ ከተሞች እየፈሰሰ ነው በተለይ አሁን እየተስተዋለ አንዳለው ከቦታ ቅርበት አንጻር የወረዳ ከተሞች በከፍተኛ ሁኔታ በወጣት እየተሞሉ ይመጣሉ ስለዚህም የወጣቱን የኅብረተሰብ ከፍል ፍላጎትና ጥቅሞች በዘላቂነት በመፍታት ትልቅ የኢኮኖሚ ኃይል አድርጎ ማሰለፍ የሚቻለው አስተማማኝ የሥራ ዕድልን እና የሠራተኛ ከሂሎትን የሚያሳድግ ፈጣን የኢንዱስትሪ ልማትን ማምጣት ሲቻል ነው። ይህ የኅብረተሰብ ከፍል ካለው ኃይልና ዐቅም እንዲሁም ከሌሎች የማኅበረሰብ ከፍሎች ጋር ካለው ቀጥተኛ ግንኙነትና ተጽዕኖ አንጻር በአግባቡ መገራትና በስልትና መያዝ አለበት ወጣቱ በሥርዓት ከተመራ የሚያመጣው ለውጥ እመርታዊ መሆኑ አያጠያይቅም የሀገራችንን የሕዝብ ቁጥር አድገትና ስብጥር ተጨባጭ ሁኔታዎች አንዲሁም ትንበያዎችን ካጤንን የሥነ ሕዝብ ሁኔታዎችን ከማኅበራዊና ከኢኮኖሚ ጉዳዮች ጋር አስተሳስረን በብቁ ፖሊሲና የአመራር ቁርጠኝነት መምራት ከቻልን በቅርብ ጊዜያት ውስጥ የከፍተኛ የሕዝብ ብዛትና ስብጥር ትሩፋት ተቋዳሽ በመሆን የኢኮኖሚ አመርታ ለማረጋገጥ ትልቅ ዕድል ከፊታችን አለ አምራችም የምርቱ ተጠቃሚም ልማትን የሚያመጣም ከልማቱ ተጠቃሚም የሰው ልጅ ነው ሆኖም ግን የልማት መጠን በሰው ልጅ ብቻ ሳይሆን በምርት ግብዓቶች ማለትም በወረት በቴከኖሎጂና በተፈጥሮ ሀብቶች ጥምረት የሚወሰን ነው። የሰው መብዛት አላቂ የሆኑ የተፈጥሮ ሀብቶችን ከማሟጠጡም በላይ የአካባቢ ብከለትን በማስከተል የሥነ ምኅዳር ሥርዓቱን ያዛባዋል ሲሉ ይከራከራሉ ሒ በዐቢይ ከሕጩጽ በሌላ ወገን የሕዝብን ብዛት እንደ ፅድል በመውሰድ ባለ ብዙ ሕዝብ ሀገር አነስተኛ ቁጥር ያለው ሕዝብ ካለው ሀገር ይልቅ በራሱ ትልቅ የፖለቲካና የኢኮኖሚ ዐቅም ምንጭ እንደሚሆን ያስረዳሉ። ሒ በዐቢይ ከሕጩጽ በሌላ ወገን የሕዝብን ብዛት እንደ ፅድል በመውሰድ ባለ ብዙ ሕዝብ ሀገር አነስተኛ ቁጥር ያለው ሕዝብ ካለው ሀገር ይልቅ በራሱ ትልቅ የፖለቲካና የኢኮኖሚ ዐቅም ምንጭ እንደሚሆን ያስረዳሉ። በአጠቃላይ በሀገራችን እየተስተዋለ ያለውን የሥነ ሕዝብ ፅድል ለመጠቀም የሰው ኃይሉን ተቀጣሪነትና ሥራ ፈጣሪነት የሚያጎለብት የትምህርትና የሥልጠና ሥርዓት መዘርጋት የቤተሰብ ፅቅድ እና የእናቶችና የሕፃናት ሞት የሚቀንስ የጤና ሥርዓት ማጠናከር እንዲሁም ምርታማነትን መሠረት ያደረገ የኢኮኖሚ ልማት አቅጣጫ መከተል ያስፈልጋል። በቢይ ከሕመጩጽ በአጠቃላይ በኢኮኖሚው ውስጥ መዋቅራዊ ለውጥ ለማምጣት ከታሰበ በቅድሚያ በግብርና ላይ መዋቅራዊ ለውጥ እንዲመጣ መሠራት አለበት የሀገራችንን ኢኮኖሚ ኢንዱስትሪ መር በሆነ መንገድ ለማሳደግ የግብርና ምርት ግብዓቶችን የሚጠቀሙ ከፍተኛ የሰው ኃይል የሚቀጥሩ እንዲሁም የወጪ ምርቶችን የሚያመርቱ ኢንዱስትሪዎችን ለማስፋፋት መጠነ ሰፊ የሆነ ጥረት ማድረግ ያስፈልጋል። በዓለም አቀፍ ደረጃ ሀገራችን ተወዳዳሪ ሆና የውጭ ቀጥተኛ ኢንቨስትመንትን በማኑፋከቸሪንግ ዘርፍ ለመሳብ ሰፊ የሰው ኃይል ጉልበት ያላት መሆኑ ብቻ ሳይሆን የሰው ኃይሉ ምርታማ መሆን ይኖርበታል። በሀገር ውስጥ የሚመረቱ ምርቶች በጥራት አነስተኛ መሆናቸው ከውጭ ከሚመጡ ተመሳሳይ ምርቶች ጋር እንዳይወዳደሩ አድርጓቸዋል » በቢይ ከሕመጩጽ በአጠቃላይ በኢኮኖሚው ውስጥ መዋቅራዊ ለውጥ ለማምጣት ከታሰበ በቅድሚያ በግብርና ላይ መዋቅራዊ ለውጥ እንዲመጣ መሠራት አለበት የሀገራችንን ኢኮኖሚ ኢንዱስትሪ መር በሆነ መንገድ ለማሳደግ የግብርና ምርት ግብዓቶችን የሚጠቀሙ ከፍተኛ የሰው ኃይል የሚቀጥሩ እንዲሁም የወጪ ምርቶችን የሚያመርቱ ኢንዱስትሪዎችን ለማስፋፋት መጠነ ሰፊ የሆነ ጥረት ማድረግ ያስፈልጋል። በቢይ ከሕመጩጽ በመሆኑም የቴክኖሎጂ ዐቅም ግንባታ የምርት ኃይሎች የሆኑትን የተፈጥሮ ሀብትና የሰው ኃይል ምርታማነት ያሳድጋል። እነዚህ ሀገራት በዓለም አቀፍ ደረጃ ዋነኛ የመደራደሪያ ዐቅማቸው የምርት ቅልጥፍና ነው አንደ ኢትዮጵያ ያሉ በዝቅተኛ ገቢ እና የኢኮኖሚ እድገት ደረጃ ላይ የሚገኙ ሀገራት በዋናነት ኢኮኖሚያቸው በተፈጥሮ ሀብት ላይ ጥገኛ ነው። »» በቢይ ከሕመጩጽ በመሆኑም የቴክኖሎጂ ዐቅም ግንባታ የምርት ኃይሎች የሆኑትን የተፈጥሮ ሀብትና የሰው ኃይል ምርታማነት ያሳድጋል። ያደጉ ሀገራት የበለጸጉ ቴክኖሎጂዎችን የሀገራቱን ሕዝብ ማኅበራዊና ኢኮኖሚያዊ ደረጃ ታሳቢ በማድረግ ስለሚያለሟቸው በሀገራችን ካለው የሰው ኃይል የከሂሎት ደረጃ ጋር በቀላሉ አይጣጣሙም ቴክኖሎጂን በማሸጋገር ረገድ ምንም ዓይነት ችግር አንኳ ባይኖር ከውጭ የሚገቡ ያደጉ ሀገራት ቴከኖሎጂዎች አና በሀገራችን ያለው የሰው ሀብት ከሂሎት አለመጣጣም ውጤታማነትን ይጎዳል። ሀገራችን በዓለም አቀፍ ደረጃ ሁለት ከፍለ ዘመን ወደ ፈጀው ኢንዱስትሪያላይዜሽን እና ወደ ክፒታሊስታዊ ሥርዓት ግንባታ መሄድ ይጠበቅባት ይሆን የሚለውን ጥያቄ ማንሣት ተገቢ ነው ምዕራባውያን በሄዱበት ረጅም መንገድ መሄድ በዚህ ዘመን በተለይ እንደ ኢትዮጵያ ያሉ ውስብስብ የኢኮኖሚ ችግር ያለባቸው ታዳጊ ሀገራት አንደማያዋጣቸው ማወቅ ያስፈልጋል። ይህን የድህነት ውዝፍ ሥራ በማጽዳትና በማጥራት ወደ አዎንታዊ የኢኮኖሚ መስተጋብራዊ ከምችት ማምራት በመደመር ፍልስፍና ልማትንና ብልጽግናን የማረጋገጥ ጉዳይ ነው » መጩር የሀገራንን ዋነኛ የኢኮኖሚ ችግር ለመረዳት ከአንድ አቅጣጫ መሥመራዊ ዕይታ ወጥቶ ሁሉ አቀፍ አና ውስብስብ መሆኑን መረዳት አስፈላጊ ነው የሀገራችን የኢኮኖሚ ችግርም በዋናነት የመንግሥትና የገበያ ጉድለትን የሚያካትት የብሔራዊ ኢኮኖሚ ሥርዓት ጉድለት ነው። ቀጣናውንም ከፍተኛ የጦር እና የደኅንነት ተቋማት ከምቸት ከሚገኝባቸው የዓለማችን ከፍሎች አንዱ አድርጎታል ይህ ዓለም አቀፋዊ ነባራዊ ሁኔታ በሚቀጥሉት ዓመታት ከዚህም በባሰ ሁኔታ የሚወሳሰብበት በልዕለ ኃያላን ሀገራት መካካል አንዲሁም በመካከለኛ ከፍለ ዓለማዊና ቀጣናዊ ኃይሎች መካከል ያለው ፍጥጫና ፉከከር ወደ ግጭት የሚያመራበት ሁኔታ ሊፈጠር ይችላል አሁን ያለውን የብዙዮሽና በይነ መንግሥታዊ መዋቅር በከፍተኛ ደረጃ ወደ መጉዳት የሚሸጋገርበት ዕድል ከፍተኛ ነው የወቅቱ ዓለም አቀፍ ግንኙነት ነባራዊ ሁኔታዎች የኃይል አሰላለፎች እና የተዋረድ ለውጥ በከፍተኛ ደረጃ ከተገለጠባቸው ከፍለ ዓለሞች መካከል ኢትዮጵያ የምትገኝበት የአፍሪካ ቀንድና የቀይ ባሕር ቀጣና በቀዳሚነት ይሰለፋል። የሕዝብን ጥያቄ መሠረታዊ በሆነ መልኩ የሚመልሱ አጀንዳዎችን ከሚቀርጹ ይልቅ ብሶትን የሚቀሰቅሱ አና መጤ ጠል የሆኑ የፖለቲካ ኃይሎች መበራከትና የሚያገኙት ድምፅ እያደገ መምጣት ብዝኃነት ተጨባጭ ሁኔታ ለሆነባት ሀገራችን ታላቅ ተግዳሮት ነው መስኪ ከሥር ስክስት መክጩር ሽካ የውጥ ገኘኑነት አንዱና ትልቁ የውጭ ግንኙነትና የዲፕሎማሲ መስክ ነው ቀደም ባሉት መሪዎቸ እየተሠራ የመጣው መልካም የውጭ ግንኙነት ሥራ አሁን ለምንከተለው የውጭ ግንኙነት አካሄድ ትልቅ ወረት ሊሆነን የሚችል ነው በአጠቃላይ በተከታታይ መንግሥታት ሲሠራ በነበረው መልካም የውጭ ግንኙነት ሥራ ምከንያት ኢትዮጵያ በዓለም አቀፉ ማኅበረሰብ ዘንድ መልካም ስም አላት። በጎረቤት ሀገራት በሶማልያና በሱዳን አንዲሁም በሩዋንዳ በብሩንዲ እና በላይቤሪያ የሠራነው የሰላም ማስከበር ሥራ ከፍተኛ የሚባል ነው የጦር ኃይላችን በተሠማራበት የሰላም ማስከበር ተልአኮዎች ሁሉ ግዳጁን በአግባቡ የሚፈጽምና ዲሲፕሊን ያለው ሠራዊት ነው ሀገራትን በማሸማገልም ሀገራችን እየተጫወተችው ያለችው ሚና በቀላሉ የሚታይ አይደለም በአፍሪካ ቀንድ ውስጥ ጥቅም ያላቸውም ሆነ ጉዳዩን ከሩቁ የሚመለከቱ ሀገራት ኢትዮጵያ በቀጣናው እየተጫወተቸው ያለችውን ሚና በግልጽ እየተመለከቱት ነው በዚህም ምክንያት የሀገራችን አንዱ የተሰሚነት ዐቅም ምንጭ በቀጣናው ውስጥ ካላት የሰላም ማስከበር ሚና ጋር የተያያዘ ነው በቢይ ከሕዐበ በአሁኑ ወቅት ደግሞ ሀገራችን በኢኮኖሚ ፅድገቷ እያንሠራራች ያለች ናት ባለፉት ተከታታይ ዓመታት በኢትዮጵያ የተመዘገቡት ኢኮኖሚያዊ ድሎች ኢትዮጵያ በዓለም ማኅበረሰብ ዘንድ የምትጠራበትን የርኃብ ምሳሴነት ቀይረው በፈጣን ኢኮኖሚያዊ እድገቷ የምትጠቀስ ሀገር አድርገዋታል። ይህ አተያይ ከሀገረ መንግሥት ባሻገር ያለውን የሰው ልጆችን ደጎንነት ትኩረት ያደረገ የውጭ ግንኙነት ያስፈልጋል ብሎ ያምናል። በመሆኑም ምንም ዓይነት የሚያስተሳስር የጋራ ፍላጎት በሌለበት ሁኔታ ሰላማዊም ይሁን የግጭት ግንኙነት በሀገራትና በሕዝቦች መካከል ሊኖር አይችልም በሀገራችንና በሌሎች መካከል ግንኙነት ሊኖር የሚችለው የሀገራችን ሕዝቦች አንዳች ፍላጎት ከሌሎች ጋር መተሳሰር በሜፈልግበት ሁኔታ ውስጥ ነው በምሥራቅ አፍሪካ የኢኮኖሚ ትስስር መፍጠር አስፈላጊ ነው የደቡብ ምሥራቅ እስያ ሀገሮችን ፈጣን እድገት በተመለከተ ከሚቀመጡ ምከንያቶች የኢኮኖሚ ትስስር አንደኛው ነው። ቁሳዊ የሀገራዊ ዐቅም ገጾች ሊለኩና ሊዳሰሱ የሚችሱ እንደ መልከዓ ምድር ሕዝብ ቴክኖሎጂ የተፈጥሮ ሀብት ጥሬ አቃ እና ማዕድን የመሳሰሉ ሀብቶች ሲሆኑ ኢቁሳዊ የሀገራዊ ዐቅም መገለጫዎች የማይዳሰሱ ሀብቶች የሆኑት የሕዝብ ሞራልና ዕሴት የአመራር ብቃት ተቋማዊ ውጤታማነት አና የመሳሰሉት ናቸው በሀገራችን የጠጣር ኃይል አማራጮቻችንን ማጠናከር እንደተጠበቀ ሆኖ የገር ኃይል አማራጮችን ትኩረት ሰጥቶ መሥራት ከወቅታዊው የዓለም ሁኔታ አንጻር አዋጭና ለምንፈልገው የትብብር ግንኙነትም ምቹ ነው የገር ኃይል አማራጭን ሳቢ የሚያደርገው አንደኛው ጉዳይ በገር ኃይል ዘርፍ ከፍተኛ የተጽዕኖ ፈጣሪነት ደረጃን ለማግኘት የግዙፍ ኢኮኖሚያዊና ወታደራዊ ዐቅም ባለቤት መሆን አለማስፈለጉ ነው በበይ ከሕጩጽ ኢትዮጵያ የውስጥ ጉዳዮቿን ትኩረት ሰጥታ የኢኮኖሚና የፖለቲካ ችግሮቿን መፍታት ቀደም ብላ ትኩረት የሰጠቸበት የውጭ ጉዳይ አካሄድ ቢሆንም በሂደቱ የዜጎችንና የሀገራችንን ከብር ለማስጠበቅ የሄድንበት ርቀት ግን ችግር ነበረበት። ቁሳዊ የሀገራዊ ዐቅም ገጾች ሊለኩና ሊዳሰሱ የሚችሱ እንደ መልከዓ ምድር ሕዝብ ቴክኖሎጂ የተፈጥሮ ሀብት ጥሬ አቃ እና ማዕድን የመሳሰሉ ሀብቶች ሲሆኑ ኢቁሳዊ የሀገራዊ ዐቅም መገለጫዎች የማይዳሰሱ ሀብቶች የሆኑት የሕዝብ ሞራልና ዕሴት የአመራር ብቃት ተቋማዊ ውጤታማነት አና የመሳሰሉት ናቸው በሀገራችን የጠጣር ኃይል አማራጮቻችንን ማጠናከር እንደተጠበቀ ሆኖ የገር ኃይል አማራጮችን ትኩረት ሰጥቶ መሥራት ከወቅታዊው የዓለም ሁኔታ አንጻር አዋጭና ለምንፈልገው የትብብር ግንኙነትም ምቹ ነው የገር ኃይል አማራጭን ሳቢ የሚያደርገው አንደኛው ጉዳይ በገር ኃይል ዘርፍ ከፍተኛ የተጽዕኖ ፈጣሪነት ደረጃን ለማግኘት የግዙፍ ኢኮኖሚያዊና ወታደራዊ ዐቅም ባለቤት መሆን አለማስፈለጉ ነው በቤይ ከከሕጩጽ አነስተኛ ኢኮኖሚና ወታደራዊ ዐቅም ያላቸው የዓለማችን ሀገራት የገር ኃይል ዐቅማቸውን በአግባቡ በመገንባት ከባለ ግዙፍ ኃያላን ጋር በሚስተካከል መልኩ ተሰሚነታቸውን ለማሳደግ ችለዋል። በቢይ ከሕመጩክ መጻየ ቃካቅት ሀገረ መንግሥት የታወቀ ዳር ድንበርና ሉዐላዊ ግዛት ያለው መንግሥታዊ አስተዳደርና ሥርዓት ያለበት ከጥንታዊና አካባቢያዊ ግዛቶች የተሻገረ ሥርዓት ወይም ሀገር ብሔረ መንግሥት አንድ ብሔር ወይም አንድ ሕዝብ ያለበት ሀገር በአንድ ሕዝብ ማንነት ላይ ተመሥርቶ የተገነባ ሀገር መካናተ ትምህርት ዩኒቨርሲቲና የሙያ ማሰልጠኛዎችን ጨምሮ ትምህርትና ሥልጠና የሚሰጡባቸው የተለያዩ ተቋማት ማኅበራዊ ሥሪት በኢኮኖሚ በፖለቲካ ወይም በሌላ እንቅስቃሴዎችና ግብግቦች ውስጥ እየተፈጠሩ የሚመጡ ማኅበራዊ አደረጃጀቶች ማኅበረሰባዊ ብሔርተኝነት ብሔር ጎሳን ወይም ነገድን ማዕከል ያደረገ የእኛነት ስሜት ሲቪክ ብሔርተኝነት ዜግነትን ወይም አገርን ማዕከል ያደረገ የእኛነት ስሜት ማኅበራዊ ወትዋቾች ማኅበራዊ ለውጥ አንዲመጣ ግፊት የሚያደርጉ የሚወተውቱ እና የሚቀሰቅሱ ግለሰቦች ማኅበራዊ ፍትሕ ቡድንን መሥረት ያደረገ ፍትሕን ወይም በቡድኖች መካከል በዘርፈ ብዙ ጉዳዮች ሊኖር የሚገባውን አኩል ተጠቃሚነት ያመለከታል ሥነ ሕዝብ የሕዝብ ቁጥር ምንነትና ስሌትን የሚመለከት መረጃ ወይም ጥናት ሰብአዊ ቀውስ በነጠላ ወይም ተከታታይነት ባለው አደጋ ምከንያት በሰዎች ደጎንነት ጤናና ምቾት ላይ የሚፈጠር ጉዳት ስልተ ምርት የማምረት ሂደትን ወይም የምርት ሥርዓትን ያመለክታል ቁስ ተሻጋሪ ዕሴት ከቁሳዊ ጥቅም ለዘለሉ ጉዳዮች የሚሰጥ ግምት ወይም ዋጋ ቅይጥ ኢኮኖሚ ነጻ ገበያን ከመንግሥት ጣልቃ ገብነት ጋር አዛንቆ የያዘ የኢኮኖሚ ሥርዓት ቅድመ ካፒታሊስት ስልተ ምርት በጥቅል ትርጓሜው በታሪካዊ ሂደታቸው ወደ ካፒታሊዝም ያልገቡያልደረሱ የምርት ሥርዓቶችን የሚመለከት ሲሆን በዚህ አውድ ደግሞ የአርሶአደርና አርብቶ አደር የምርት ሂደትን ይመለከታል ክጩ በቢይ ከሕመጩክ መጻየ ቃካቅት ሀገረ መንግሥት የታወቀ ዳር ድንበርና ሉዐላዊ ግዛት ያለው መንግሥታዊ አስተዳደርና ሥርዓት ያለበት ከጥንታዊና አካባቢያዊ ግዛቶች የተሻገረ ሥርዓት ወይም ሀገር ብሔረ መንግሥት አንድ ብሔር ወይም አንድ ሕዝብ ያለበት ሀገር በአንድ ሕዝብ ማንነት ላይ ተመሥርቶ የተገነባ ሀገር መካናተ ትምህርት ዩኒቨርሲቲና የሙያ ማሰልጠኛዎችን ጨምሮ ትምህርትና ሥልጠና የሚሰጡባቸው የተለያዩ ተቋማት ማኅበራዊ ሥሪት በኢኮኖሚ በፖለቲካ ወይም በሌላ እንቅስቃሴዎችና ግብግቦች ውስጥ እየተፈጠሩ የሚመጡ ማኅበራዊ አደረጃጀቶች ማኅበረሰባዊ ብሔርተኝነት ብሔር ጎሳን ወይም ነገድን ማዕከል ያደረገ የእኛነት ስሜት ሲቪክ ብሔርተኝነት ዜግነትን ወይም አገርን ማዕከል ያደረገ የእኛነት ስሜት ማኅበራዊ ወትዋቾች ማኅበራዊ ለውጥ አንዲመጣ ግፊት የሚያደርጉ የሚወተውቱ እና የሚቀሰቅሱ ግለሰቦች ማኅበራዊ ፍትሕ ቡድንን መሥረት ያደረገ ፍትሕን ወይም በቡድኖች መካከል በዘርፈ ብዙ ጉዳዮች ሊኖር የሚገባውን አኩል ተጠቃሚነት ያመለከታል ሥነ ሕዝብ የሕዝብ ቁጥር ምንነትና ስሌትን የሚመለከት መረጃ ወይም ጥናት ሰብአዊ ቀውስ በነጠላ ወይም ተከታታይነት ባለው አደጋ ምከንያት በሰዎች ደጎንነት ጤናና ምቾት ላይ የሚፈጠር ጉዳት ስልተ ምርት የማምረት ሂደትን ወይም የምርት ሥርዓትን ያመለክታል ቁስ ተሻጋሪ ዕሴት ከቁሳዊ ጥቅም ለዘለሉ ጉዳዮች የሚሰጥ ግምት ወይም ዋጋ ቅይጥ ኢኮኖሚ ነጻ ገበያን ከመንግሥት ጣልቃ ገብነት ጋር አዛንቆ የያዘ የኢኮኖሚ ሥርዓት ቅድመ ካፒታሊስት ስልተ ምርት በጥቅል ትርጓሜው በታሪካዊ ሂደታቸው ወደ ካፒታሊዝም ያልገቡያልደረሱ የምርት ሥርዓቶችን የሚመለከት ሲሆን በዚህ አውድ ደግሞ የአርሶአደርና አርብቶ አደር የምርት ሂደትን ይመለከታል ክጩ « በቢይ ከሕመክ ባይተዋርነት የመነጠል የመገለል ለኅብረተሰቡ ሁለንተናዊ ሥርዓት ባዕድ የመሆን ስሜት ኃልዮት የፅውነታን የተለያዩ ክፍሎች ሥርዓት ባለውና በተጠቃለለ ሁኔታ የሚገልጽ እውቀት ጎዳጣን በቁጥራቸው ዝቅተኛ የሆኑ ሕዝቦች አብርሆት ፅውቀትን ማስፋት የሰዎችን አእምሮ ማብራት በአውሮጳ የተደረገውን የልሂቃንና የምከንያታዊነት መነቃቃት ተከትሎ የተሰጠ ስያሜ አዳጊ ሟቾ ከተወሰነ ሂደት በኋላ የማይቀጥል ዕድገት በዘላቂነት ከመጨመር ይልቅ በተወሰነ ጊዜ ውስጥ የሚገታ አድማሰ ጠባብ በጎሳ በነገድ በብሔር በጎጥ ወዘተርፈ የተወሰኑ አካባቢያዊ አስተሳሰቦች ወይም ፍላጎቶች የሲቪከ ማንነት ላይ ያልደረሱ አካባቢያዊ እንቅስቃሴዎች እመርታ ነባራዊ ሁኔታን በፍጥነትና ሁሉአቀፍ በሆነ መንገድ የመለወጥ አካሄድ ከአንድ ነባራዊ ሁኔታ ወደ ሌላ ነባራዊ ሁኔታ የመሸጋገር ጉዞን ያመለከታል አውቀት መር ኢኮኖሚ ዋናው ግብዓቱና መተማመኛው አውቀት የሆነበት ኢኮኖሚ ወረት ሰንግድ መነሻ የሚሆን ገንዘብ ምንም ነገር ለመሥራት መነሻ የሚሆን ዐቅም የመስፈንጠር ስለትየዝላይ ስልት ተፈጥሯዊ የኢኮኖሚ ሂደቶችን ሳይከተል በሂደቱ የሚጠበቁ ደረጃዎችን ዘልለን ከግባችን እንድንደርስ የሚያደርግ አቋራጭ ዘዴ የምርት ኃይሎች የምርት መገልገያዎች መሬት ማሸን መሰረተ ልማት ወዘተ እና እነዚህን የሚያንቀሳቅሰው የሰው ኃይል ጥቅል መጠሪያ የሸርኮች ካፒታሊስታዊ ሥርዓት የተወሰኑ ሰዎች በጥቅም ተቧድነው ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴዎችን በብቸኝነት የሚቆጣጠሩበት ሥርዓት ነው። የሸቅብ ለውጥ የቁጥር ወይም የመጠን ዕድገትን ያመለከታል የዓይነትና የጥራት ለውጥን የማያካትት ዕድገት የቅብብሉሽ ዕደገት ተከታታይ የሆኑ መልካም ለውጦች ሌላ ጠቃሚና አስፈላጊ የሆነ ለውጥን አስከትለው ማምጣታቸውን ይገልጻል የአርፍዶ ደራሽነት ምንዳ በልማት ወደኋላ የቀሩ ሀገራት በአዳጊነታቸው ምከንያት ወይም ዘግይተው ወደ ልማት ስለገቡ በዚህ ወቅት የሚያገኙት መልካም አጋጣሚ የከየት መጣን ትርክት አንድ ኅብረተሰብ አፈጣጠሩን ወይም የኋላ አመጣጡን የሚተርከበት አፈ ታሪክ ወይም ትረካ የዳረጎት መንግሥት ማኅበራዊ ደኅንነትን ለማስጠበቅ ቅድሚያ ሰጥቶ ሀብትን መልሶ በማከፋፈል ዘዴ ዜጎችን የሚደጉም መንግሥታዊ ሥርዓት ክጩሟ « በቢይ ከሕመክ ባይተዋርነት የመነጠል የመገለል ለኅብረተሰቡ ሁለንተናዊ ሥርዓት ባዕድ የመሆን ስሜት ኃልዮት የፅውነታን የተለያዩ ክፍሎች ሥርዓት ባለውና በተጠቃለለ ሁኔታ የሚገልጽ እውቀት ጎዳጣን በቁጥራቸው ዝቅተኛ የሆኑ ሕዝቦች አብርሆት ፅውቀትን ማስፋት የሰዎችን አእምሮ ማብራት በአውሮጳ የተደረገውን የልሂቃንና የምከንያታዊነት መነቃቃት ተከትሎ የተሰጠ ስያሜ አዳጊ ሟቾ ከተወሰነ ሂደት በኋላ የማይቀጥል ዕድገት በዘላቂነት ከመጨመር ይልቅ በተወሰነ ጊዜ ውስጥ የሚገታ አድማሰ ጠባብ በጎሳ በነገድ በብሔር በጎጥ ወዘተርፈ የተወሰኑ አካባቢያዊ አስተሳሰቦች ወይም ፍላጎቶች የሲቪከ ማንነት ላይ ያልደረሱ አካባቢያዊ እንቅስቃሴዎች እመርታ ነባራዊ ሁኔታን በፍጥነትና ሁሉአቀፍ በሆነ መንገድ የመለወጥ አካሄድ ከአንድ ነባራዊ ሁኔታ ወደ ሌላ ነባራዊ ሁኔታ የመሸጋገር ጉዞን ያመለከታል አውቀት መር ኢኮኖሚ ዋናው ግብዓቱና መተማመኛው አውቀት የሆነበት ኢኮኖሚ ወረት ሰንግድ መነሻ የሚሆን ገንዘብ ምንም ነገር ለመሥራት መነሻ የሚሆን ዐቅም የመስፈንጠር ስለትየዝላይ ስልት ተፈጥሯዊ የኢኮኖሚ ሂደቶችን ሳይከተል በሂደቱ የሚጠበቁ ደረጃዎችን ዘልለን ከግባችን እንድንደርስ የሚያደርግ አቋራጭ ዘዴ የምርት ኃይሎች የምርት መገልገያዎች መሬት ማሸን መሰረተ ልማት ወዘተ እና እነዚህን የሚያንቀሳቅሰው የሰው ኃይል ጥቅል መጠሪያ የሸርኮች ካፒታሊስታዊ ሥርዓት የተወሰኑ ሰዎች በጥቅም ተቧድነው ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴዎችን በብቸኝነት የሚቆጣጠሩበት ሥርዓት ነው። የሸቅብ ለውጥ የቁጥር ወይም የመጠን ዕድገትን ያመለከታል የዓይነትና የጥራት ለውጥን የማያካትት ዕድገት የቅብብሉሽ ዕደገት ተከታታይ የሆኑ መልካም ለውጦች ሌላ ጠቃሚና አስፈላጊ የሆነ ለውጥን አስከትለው ማምጣታቸውን ይገልጻል የአርፍዶ ደራሽነት ምንዳ በልማት ወደኋላ የቀሩ ሀገራት በአዳጊነታቸው ምከንያት ወይም ዘግይተው ወደ ልማት ስለገቡ በዚህ ወቅት የሚያገኙት መልካም አጋጣሚ የከየት መጣን ትርክት አንድ ኅብረተሰብ አፈጣጠሩን ወይም የኋላ አመጣጡን የሚተርከበት አፈ ታሪክ ወይም ትረካ የዳረጎት መንግሥት ማኅበራዊ ደኅንነትን ለማስጠበቅ ቅድሚያ ሰጥቶ ሀብትን መልሶ በማከፋፈል ዘዴ ዜጎችን የሚደጉም መንግሥታዊ ሥርዓት ክጩሟ በቢይ ከሕጩክ የፖለቲካ ተዋስኦ በፖለቲካዊ ጉዳዮች ላይ የሚደረጉ ምልልሶች እሰጥ አገባዎች ከርከሮች ነቢር ነበብነት ከነባራዊ ሁኔታ የሚነሳ አወነታውን እያዬና እያገናዘበ የሚሄድ አስተሳሰብ ወይም ፍልስፍና ገር ኃይል ከወታደራዊና ኢኮኖሚያዊ ኃይል ውጭ ያሰለ ቀጥተኛ ያልሆነ የተፅዕኖ አቅም ጠጣር ኃይል በወታደራዊና ኢኮኖሚያዊ ይዞታ ላይ የተመሰረተ የተፅዕኖ አቅም ጉድለት ድርጊቶችን ወይም ሁኔታዎችን ተከትሎ የሚመጣ ጣጣ ጦስ ችግር ውድቀት።
- N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
አስተያየቶች:
