የመጽሐፍ ቅዱስ ትምህርት.pdf
-
የቃላት ደመና
-
የማውጣት አጠሬራ
ኃያዕ ማቴጋ መጽሐፍ ቅዱሰና ኢትዮሷያ በብሊይ ኪዳገም ሆነ በሐዲሰ ኪዳገ ሀገራችገ ኢትዮሷያ በቅዱሳት መጻህፍት ትልቅ ሰፍራ አላት ሁለቱገም በመቀበል ብቸኛ ናትና ከጥገትጉ ጀምሮ መጽሐፍትገ ለሀገራችገ ይታወቅ ነበር ገኛ ነገ ገዐገኛዜና ሐዋ ተመልከት ከግእዝትርጉም በኃላ በእባ አብርሃም ወደ አማርኛ ተተርጉሞዋል በእለቃ ተወልደ መድሳገ ወደ ትግርኛ በእናሲሞሰ ነሲቡ ወደኑኦሮምኛ ዛሬ በጠቅላላ ወደ የሀገራችገቋገቋዎች ተተርጉሟል የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍል ነው። ና ር ሀወዉወወ ፁአእላ ር ሀሀ እታ ህ። ጓዲ ፀጸደጸ ር ህሰዲ ፐለስወና ልታ እየካህ ዕሪ ለፀ ዕ ህጓ ሄለ ኗክ ንከፅፀዚሩመዝሙረ ዳዊት በአምስት ክፍሎች የተከፈለ መጽሐፍ ነው እነርሱም መጽሒፈ ኪዳገ ቀዳማዊ እና ካልዕ ናቸው ሀዚ መጽሐፈ ኪዳገቀዳማዊ ይህ መጽሐፍ ጌታችኀ ከትገሣኤው በኋላ ከዕርገቱ በፊት ለእስሰራ እኀዱ ሐዋርያት በገሊለ ለአርባ ቀናት ያህል እየተገለጠላቸው ያስተማራቸው እየጠየቁት የመለሰላቸውገኀ ያካተተ ከሥርዓተ ቤተክርስቲያገ መጽሐፍ እገዱ ነው። «ፀ ፀለ ህድለ ሀ ህ ህያፀ። ሂአዚል ል ህየል ነዩኛል ፀ ህፎፍ ዕዞፎረፀ ዕ።ጳፀሪፀ ፍሄሠዱ ሀፍጀፍለ ህ እፎሶ።ታእ ሀ። ሀ። ቆላስያስ ከምዕራቡ ዓለም ወደ ሞስራቅ በሚወሰደው መገገድ ዳር ሰለምትገኝ ዋና የገግድ ማዕከል ናት በተጨማሪም በበግ ጸጉር ምርቷ ትታወቃለሊች ወደዚህች ከተማ ገብቶ ወገጌልገ በቅድሚያ የሰበከው ኤጳፍራሰ የተባለው የቅዱሰ ጳውሎስ መልዕክት እይደለም የሚሌ አይታጡም ነገር ግገ የቁሰጥኀጥገያው ሊቀጻጳሰ ዮሐገስ አፈወርቅ የጳውሎሰ መልዕክት መሆኑገ አሰረድቷል ቪና ሐዋርያት ገጽ ሌሎች የቤተ ክርስቲያገ እበው ለቃውገትሞ በመልዕክቱ መጨረሻ ላይ የደቀመዝሙሩ የጢሞቴዎስ ስም መጠቀሱገኀገ መነሻ በማድረግ መልዕክቱ የቅዱስ ጳውሎስ መሆኑገ ያሰረዳሌ ዕብ መልእክቱ የተጻፈበት ምክገያት በመጀመሪያው መልእክቱ መናፍቃገ ምዕመናኀነ ለማስኬድ ይጣደሩፋ ሰለነበረ የሐሰት ትምህርታቸውገ በመቃወም በእውነተኛው ትምህርት እገዲጸኑ ነው። ቅዱስ ዮሐገሰ በፍጥሞ ደሴት ለስባት ዓመት ያህል በግኮጉ ተቀምጦ ራዕዩገ ባየበት ጊዜ እገዲህ ብሊህ ጻፍ አለኝ እያሊ ራዕዩገ ጽፏል በዚያ ደሴት ሳሊ እገደወገድሞቹ እየተኳኳረ ባለማስተማሩ ሁልጊዜ ይተክዝ ስለነበረ ገጽ እግዘአብሔር የበለጠውገ ምስጢር ገልጦለታል የዮሐገሰ ራዕይ የተጻፈው በዚያ ከመገ ዮናናውያገ ተብለው በሚጠሩት ሰባት የታናጂ እስያ ከተሞች ለሾማቸው ለሊቃነ ጳጳሳት ነው መላእክትም አለቆችም የተባሌት እነርሱ ናቸው መጽሐፋ ወደ የሚጠጉ ምሳሌዎችገ የያዘ ሲሆኀገ ሰለ ሰማያዊ ሕይወት የጻድቃገገ የሰማዕታትገ ክብር እና ሰለመጪው ዝወገ የሚያወራ ነው ራዕየ ዮሕገሰ የተጻፈበት ምክገያት መላእክት አለቆችን ተብለው ለተጠሩት ሊቃነጻጳሳት በቤተክርሰቲያገ መልካም አስተዳደርና ሕይወት ዙሪያ ምክር ለመሰጠት የክርስቲያኖች ስማያዊ ሕይወትና የቅዱሳገገ ክብር ለማሳየት የጥጦስገ የሐሳዊ መሲህገ የምጽአትገ የኢየፍሳሌም ሰማያዊትገ ነገር ለማሰረዳት ተጽኋል ከምዕ ለሰባቱ እብያተ ክርስቲያናት የተጻፋ መልዕክቶች ከምዕ በሰማያት ስለሚደረገው ነገር ሁለተኛ ገለጻ ከምዕ ገፅን ስሊ ሰባቱ ጽዋዎች ከምዕ ስለባቢሎገ መፍረሰ ከምዕ ስለእግዚአብሔር መገግሥትያሰረዳል ከሸር ጆየ ነጨየ ነኛ ክ በብርሃናተ ዓለም ቅዱስ ጴጥሮስ ወጳውሎስ ቤክገ ፍሬ ሃይማኖት ስገበት ትቤት ትምህርት ክፍልና ሐዋርያዊ አገልግሎት ክፍል የተዘጋጀ መስከረም ዓሞ ገጽ።
-
Cosine ማጠቃለያ
ሌዊ የያዕቆብ ልጅ ስም ሲሆገ የሌዊ ልጆች ትውልድን ለእስራኤል ሕዝበ በክህነት እገዲያገለግሌ የተመረጡ ሰሊሆነ የእነዚህገ የካህናት ሥርዓት በዝርዝር ሰለሚያሰረዳ ይህ ሰያሜ መጽሐፋ ተሰጥቶታል መፅሐፋ ምዕራፎች ያሌት ሲሆገ ሊቀ ነቢያት ሙሴ በሲና ተራራ ላይ በ ዒዓ እገደጻፈው ይታመናል የመጽሐፍ ይዘኩ ስሊሥርባዓተ ክህነት ስለመሥዋዕቶች ስለ በዓላት ሰለምግቦች ወዙኩ ይናገራል ገጽ አከፋፈሉ ከምዕ ገዐን ሰሊመሥዋዕትና ሰለ ሥርዓተ ክህነት ፖ ከምዕ ን ሰለ መባልዕትና የማገጻት ሥርዓት ከምዕ ስለጋብቻእና የክህነት ምርጫ ከምዕ ስለ ሕግጋተ እግዚእብሔርና በዓላተ እሰራኤል ያወራል መ ኦሪት ዘኑልቁ ጉልቁ በግእዝ ቋገቋ ቁጥር ማለት ነው እሰራኤላውያገ እግዚአብሔር ለሙሴ ባዘዘው መሠረት ስለመቆጠራቸው የሚተርክ መጽሐፍ በመሆኑ ይህ ሰያሜ ተሰጥቶታል ይህ መፅሐፍ ምዕራፎች ያሌት በሙሴ የተጻፈ ሲሆገ የተጻፈበት ቦታም በሲና ተራራ ላይ በ ዒዓ ነው የመጽሐፍ ይዘኩ እሰራኤላውያገ ሁለት ጊዜ ሰለመቆጠራቸው በግብጽ የወጡት የእስራኤላውያገኀ ስም ዝርዝር እና በበደላቸው መቀጣታቸውኀይገልፃል አከፋፈሉ ከምዕ በሲና ሰፍረው ሳሌ የሕዝቡ ቆጠራ መጀወሩ ለጉዞ መዘጋጀታቸውገ እና ወደ ዮርዳኖሰ ያደረጉትገ ጉዞይኳል ከምዕ በሲና ተራራ እስከ ቃዴሰ በረሃ ድረስ ያደረጉትገጉዞ ከምዕ ባለመታዘዛቸው በምድረ በዳ ዐ ከመገ መገከራተታቸውገ ከምዕ ከነዓገ ለመግባት መዘጋጀታቸውገ እና ከገቡ በኋላ ስለ መሬት ክፍፍል ድገጋጌዎች ተቀምጠዋል ሠ ኦሪት ከጻግም ከጻግም ማለት በግእዙ የተደገመ ማለት ነው ከላይ ባሌት የኦሪት መጽሐፍት የተጻፋትገ ዋና ዋና ኃይለ ቃሎች በስብከት መልክ ሰለሚደግም መጽሐፋ እገዲህ ሊባል ችቾሏል ሙሴ በዮርዳኖስ ምድር ባለችው በሞአብ ሀገር ለእሰራኤል ሕዝብ የተናገረውገ የያዘና ምዕራፍ ያሌት መጽሐፍ ነው የቪህ መጽሐፍ ጸሐፊ ሙሴ ሲሆገ ቅልኳ በ ዒዓ በሲና ተራራ ላይ ጽፎታል የመጽሐፋ ይዘኩ ከዘጸእት ጀምሮ ያሌጉገ መጻሕፍት በሰብከት መልክ መድገም ገጽ ገገ እከፋፈሌ በሞዕ ያለፈውገ አገዳያስታውሱ ማሳሰቢያ ርከምዕ አዳዲስ ሕግጋትገ ኦሪትገእገዲጠብቁ ከከምዕፅ ብ ወደፊት አገዳይበድሉ ማሰጠገቀቂያ የሙሴገ ዕረፍትና የኢያሱኀ መሾም ይናገራል የታሪክ ክፍል መጻሕፍት የብሊይ ኪዳኀ የታሪክ መጻሕፍት ብታቸው እስራ ሰባት ነው እነዚህ መጽሐፍ የእሰራኤልገ ነገሥታትና ሕዝብ ታሪክ የሚናገሩ ናቸው ሀ መጽሐፈ ኢያሱ ወልደነዌ ኢያሱ የቀድሞ ስሙ አውሴገ ይባል ነበር ኢያሱ ብሎ ሰም ያወጣለት ሊቀ ነብያት ሙሴ ነው ኢያሱ ማለት እግዘአብሔር አዳኝ ነው ማለት ነው እባቱ ነዌ ይባላል ከሙሴ በኋላ ሕዝበ እስራኤልገ እየመራ ምድረ ርሰት ከነባገነ ያወረሳቸው ሲሆኀ ሙሴ ከላካቸው ሰላዮች መካከል አገዱ ነበር በ ዓመቱም እርጳል መጽሐቶገ የጻፈው ኢያሱ ሲሆገ የተጻፈበት ዘመገ ከገዐዐዐዐ ቅልክ ነው። ምዕራፎች ያሌት በኢየሩሳሌም የተጻፈ የታሪክ መጽሐፍ ነው የመጽሐፋ ይዘኩ መጽሐፈ ኢያሱ ሕዝበ እስራኤል በእግዚአብሔር ኃይልና በኢያሱ መሪነት ከነባገእገደገቡ ይናገራል አከፋፈሉ ከምዕ የእስራኤልገ ከነዓገመግባት ከምዕ ምድርገ ርሰትነ መከትፈላቸውገ ከምዕ የኢያሱ የመጨረሻ ምክርና ስገብት ተጽኋል ሊ መጽሐፈ መሳፍገት መስፍገ ማለት ፈራጄ አስተዳዳሪ ማለት ነው። የመጽሐፋ ይዘኩ የኢየሩሳሌም ቅጥር በነህምያ አሰተባባሪነት መታነጹኀ ይናገራል አከፋፈሉ ከምዕ ነህሞያ ወደ ኢየሩሳሌም የሚመለሰው ቅጽሮች በመፈራረሳቸው ምክገያት እገደሆነ ገጽ ተገልጸል ከምዕ የኢየሩሳሌምገ ቅጽሮችና በሮች መሥራቱነያወሳል ከምዕ ሃ አምልኮተ እግዚእብሔር መመለሱገ ነህምያ የአግዚአብሔር ቤት ማሰተዳደሩገ ማሰታወሻ መጽሐፈ ዕዝራ እና መጽሐፈ ነህምያ እገደ እገድ የሚቆጠሩ መጻጤፍት ናቸው ጎ መጽሐፈ ዕዝራ ሱቱኤል የቃሉ ትርጉም በግእዙ የጠጣ ማለት ነው ይህ ስም የካህኑና የነብዩ የዕዝራ ድርብ ሰም ነው የዚህ መጽሐፍ ጸሐፊ ራሱ ዕዝራ ሲሆገ ምዕራፎች ሲኖሩት የተጻፈውም በዓዒዓ በኢየሩሳሌም እገደሆነ ይታመናል የመጽሐፍ ይዘኩ ዕዝራ በባቢሎኀ ምርኮ ሳለ ሰላያቸው ራዕዮች የጥቁዎቹ መልሰ እና መገፈሳዊ ጸጋ እና እውቀት ተሰጥቶት ቅዱሳት መጻሕፍትገ መጻቶገ ይናገራል አከፋፈሉ ከምዕ ካህኑ ዕዝራ ከመልዓኩ ዑራኤል ጋር መነጋገሩገ ከምዕ ሃን ስለአአማደ ምስጢራት ስለኃጥእገና ጻድቃገ ያየው ራዕይ ከምዕ ካህኑ ዕዝራ በጾም በጸሎት ስለተገለጸለት ታላቅ ሞሰጢር ተጽፏል ነ መጽሐፈ ዕዝራ ካልዕ የመጽሐፋ ጸሐፊ የተጻፈበት ቦታ እና ጊዜው ከመጀመሪያው መጽሐፍ ጋር ተመሳሳይ ነው መጽሐፈ ዕዝራ ካልዕ ዘጠኝ ምዕራፎችገ የያዘመጽሐፍ ነው የመጽሐፍ ይዘኩ ገጽ ገ በመጽሐፈ ዘና መዋ ከምዕ እስከ ከምዕ እሰከ እና በነህ ከምዕ ፖፀ ያለውገ ታሪክ በሰፋት በደጋሚ የሚገልጽ መጽሐፍ ነው። ፀ የመጽሐፋ ይዘኩ ፀክ እ። እዕ። ተሩ ክ ብላቶ እዕ። ሂህእኘ እዕ። ህልፀ ፐዞ እዕ። ታዝ ፍዕነዛ ልፀር ፄፅክፍ ሀ የ የመጽሐፋ ይሙጡ እዕ። ህህጀል ሆዕ ሆር እዕ። እ እዕ። ኸ« ር ል ፐ ፎከአር እዕ። የፎ እ ርንእ ህፀዩ ህርዲቨ ዮ ሀ ርሻ ኙ የመጽሐፋ ይዘኩ እዕ። ኗ እዕ። ሀ ለዘ አ ነው የመጽሐፋ ይዘት እዕ። ለዩ ፐዞ ኛ ሀ ትርጉሙሞ እእ እዕ። የመጽሐፋ ይዘኩ እዕ። ዮ ህዕ ሆ እዕ። በካወ እዕ። የመጽሐፋ ይዘት እዕ። በ ጉ ህረሬ ጎ ህአ ል እዕ። እለርር እዕ። የመጽሐፋ ይዘት ፀ እዕ። ያህ አዘክዉ ሃዩ ህ ፀእ ሩ የመጽሐፋ ይዘት ሃሩሂ ሀ እዕ። ዕ ፍቭ እክአሰሬሼ ሃህዕ እዕ። ር እዕ። የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያገ መገፈሳዊ አገልግሎቶችገ የምትፈጽምባቸው የምታከናውገባቸው እና የምትመራባቸው የሥርዓት መጻሕፍት አሏት እነዚህ መጻሕፍት ሐዋርያት እና ሊቃውገት ቤተክርስቲያገ በየጊዜው ለቤተክርስቲያኒቱ መተዳደሪያ ይሆናት ዘነድ በሲኖዶሰ የደነገጓችው ደገቦች ወይም ሕጎች ናቸው የሕዲሰ ኪዳገ የሥርዓት መጻሕፍት ቁጥር ሰምገት ሲሆኑ የተጻፋበትም ቋገቋ በሱርሰት ነው እነዚህ መጻሕፍት ቅዱሳገ ሐዋርያት ከዕርገተ ክርሰቶስና ከርደተ መገፈሰ ቅዱሰ በኋላ ተስብስበው የደነገጓቸው ቀኖናዎች ናቸው የሥርዓት መጻሕፍት እከትፈል እነዚህ የሐዲስ ኪዳገ መጻሕፍት በሦስት ዐበይት ክፍላት ይከፈላሉ መጽሐፈ ዲድስቅልያና እራቱ መጻሕፍተ ሲኖዶሳት ሁለቱ ኪዳናት መጽሐፈ ቀሌምገጦነሰ በመባል ይከፈላሌ ሀ መጽሐፈ ትእዛዝ ትእዛዝ የሚለው ቃል እዘዜ ካለው የግእዝ ቃል የወጣ ሲሆኀ ትርጉሙም ከሥራ እሰቀድሞ የሚሰጥ የሚጻፍ የሚነገር ሕግ ሥርዓት ወይም አድርግ አታድርግ የሚል ፈቃድና ደገብ ነው መጽሐፈ ትእዛዝ ከ አገቀጾች በላይ ሲናሩት መሊያ መጠሪያው ወይም መሪ ምልክቱ ረሰጠብ በመባል ይታወቃል የመጽሐፋ ይዘኩ መጽሐፋ ሰለ ሊቃነ ጳጳሳት ሥርዓተ መት አተገባበር ሰሊ መሥዋዕት እቀራረብ ስለ ገዋየ ቅድሳት ክብር ሰለ ሥርዓተ ጥምቀት ስለ ሥጋወደሙ ክብር ወዝ ይናገራል ሊ መጽሐፈ ግጽው ግጽው ማለት በቁሙ የታየ የተገለጠ ጉልህ ማለት ነው የዚህ መጽሐፍ መሪ ምልክት ራሰጠጅ የሚባል ሲሆገ ቅዱሳገ ሐዋርያት ከጻፏቸውና ከሠሯቸው ስምገት የሥርዓት መጽሐፍ እገዱ እና ሐዋርያት ለቀሌምኀጦስ የሰጡት ሁለተኛ መጽሐፍ ነው መጽሐፈ ግጽው ያህል እአገቀጾች ያሊት መጽሐፍ ነው የመጽሐፋ ይዘኩ ስለ እግዚአብሔር ሕልውና ስለ ምስጢረ ሥጋዌ ኢየሱስ ክርስቶስ በኢየሩሳሌም ሰለማሰተማሩና ስለ ሠራቸው ሥራዎች ይናገራል ሒ መጽሐፈ አብጥሊሰ ገጽ እብጥሊስ ማለት ቀናና ማለት ነው መጽሐፈ አብጥሊሰ እገቀጾች ያሌት ሲሆኀገ መለያ መጠሪያው ረሰጠእ ረስጣን በመባል የሚታወቅ የቅዱሳገ ሐዋርያት ሲኖዶሳት መጽሐፍ ነው የመጽሐፋ ይዘኩ ስለ ኤጺስ ቆጾሳት ሰሊካህናት ስለዲያቆናት እና ምእመናገ አጠቃላይ የሥራ ድርሻና መገፈሳዊ ሕይወት እገዲሁም ስለ ምሰጢረ ገሰሐ አሰጣጥና እተገባበር የትምህርተ ሃይማኖትገና የሥርዓተ ቤቴክርሰቲያገ አሰፈላጊነትና ምገነት የሚያሰረዳ ነው መ መጽሐፈ ሥርዓተ ጸዮገ ይህ መጽሐፍ የሐዋርያት ትምህርት ከሚባሌት የሐዋርያት ሲናዶስ እገዱ ሲሆኀገ ሐዋርያት ወገጌልኀ ለዓለሞ ለማዳረሰ ከመውጣታቸው እሰቀድሞ በጽርሐ ጽዮገ ተሰብሰበው የሠሩትና የደነገጉት የቤተክርስትያገ ሕግና ትምህርት ነው የመጽሐፋ ይከፐኩ መጽሐት በውሰጡ ስለ በዓለእስተርእዮ ኤዲቶገያን ሰለ እሑድ በዓል እከባበር ሰለ ገሃድ ጾም ወዙኩ ያትታል መጽሐፈ ኪዳገ ኪዳገ ማለት ውል ስምምነት መሐላ ማለት ነው መጽሐፈ ኪዳገ ኢየሱስ ክርስቶሰ ከመታገ ተለይቶ ከተነሳ በኋላ ከዕርገቱ አስቀድሞ ለቅዱሳገ ሐዋርያት ያሰተማረውኀ ትምህርት የያዘ ባለ ሁለት ክፍል መጽሐፍ ነው እነርሱም መጽሒፈ ኪዳገ ቀዳማዊ እና ካልዕ ናቸው ሀዚ መጽሐፈ ኪዳገቀዳማዊ ይህ መጽሐፍ ጌታችኀ ከትገሣኤው በኋላ ከዕርገቱ በፊት ለእስሰራ እኀዱ ሐዋርያት በገሊለ ለአርባ ቀናት ያህል እየተገለጠላቸው ያስተማራቸው እየጠየቁት የመለሰላቸውገኀ ያካተተ ከሥርዓተ ቤተክርስቲያገ መጽሐፍ እገዱ ነው።
- N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
አስተያየቶች:
