ቅዱሳን መካናት በኢትዮጵያ.pdf

• word cloud

• Extraction Summary

ጤ የዮዲት ጉዲት ታረክ ከንጦጦና ስዲስ ስበባ ጠሱ ጅ ገሸን ደብረ ክርቤ ማርያም ። በሕገ ፅቦና የሸጠቀጠዕም በሕገ ኦሬት አግዚአጸብሔርገ ስታመዕከ የናረች ሀገር ከከሆጻ የሚታወቅ ነጡ ስዚህም ማሰረጃ ደግሞ በመጽሐፈ ነገሥት ቀጻማዊ ምዕራኳ ሳዩ ኪትዮጽያዊቷ ገግሥት ሳባ ተናገረችው ኃደስ ቃስ ከራሱ በቂ ምሥዛካር ነው በብሱይ ኪዳገ መጽሐዬ ውስጥ ሊትዮጵያ የሚሰው ቃፅም በብዙ ቦታ ሳፎ ተጠቅሶ ክናገጃስገ ደህም በክገዚስብሔር በማመኳ የተስጣት ክበር ነጡ።ዒሰጠውን ሺ ጠንፈሳዊ ትምህርት በመክታተስ ስስሚያደጉ ቤተክርስቲያንን ክና ክርስትናገ በሜገባ ይቓውቁ ነበር ክገዳገጾቹም ዓሰምገ በመናቅ መገግሥታቸውን ሰስሴሳ በማውረስ መደ ምናዓኔ በመገባት ክስከ ሽ ሰሰተሞታቸው ደረስ ገጻማዊ በመሆን ህዩዘሳስም ሕፀወትን ጠውረሳቸውን ብዙ ቅዱሳት መጻሕፍቶቻችን ፀዞስተበዐቡስገ ሐቅ ነው ሽናም ነገሥታቱ ክርስትዛውገ በመስበክ ረገደ ከማገም በሳደ ሐዋርያዊ ሥራገ ፈጽመዋስ ክዚህም በሳጾ ደግሞ ሀፀጸምሰኮ ሥርዓት የሚፈጸምባቸው ሽብዝብያተ ክርስቲናትገ ክገዘጸዋስ ሰምሳሴ በስሬተሻው መቶ ክፍስ ዘመን መጀመረያ ሳይ ነው። ቆዳጎን መዛናቶ ዕዲተቦታ ደጋኀጸ ተክሰዛደማናት ጾህ ቤተክርስቲያን የተመሠረተው በሽክዔ ስደያም ስገደ ከያይሱ ዘመ መጩገግሥት ነው ገዳሙ የሚገኘው በዘጌ ሸፋ ሳይ ቢሆን ስሁን የምናየው ሕገጻ ቤተክርስቲያን በኛ ዓም በክሳት ተቃጥሱ ከገደገና የተሠራ ነው። መያ ሥሳሴ ቤተ ክርስቲያን የታነጸው በደብረ ታቦሩሬ ሬስ ጉግሳ ጊዜ በዛግማዊ ምንሲክ ዘመ መንግሥት ነው። ዚህ ጋር ሆዝ በደስዎገኝና ኃጢሸትዎንኝ ከማሰፋቅ ክገስቶ ዐፈስጉትን ነገር ሁሱ በስካስ ገዳገኘዋት ቆጥረው ክገደታማስድዎ ጸሎትዎን በንጹሕ ሀሲና ማቅረብ ፎችሳሱ ገዳሙን ያስገብኙኝ ሸባት ስባ ኪሮስ ጋር በመሆን ወደ ገዳሙ ፅታ ቤት ነበር። በዚያች ጠባብ የምድር ቤት ውስጥ ።ነት ስደብረ ጠርቅ ማርያም ዕከውሳት ሽከሰክዛሬ ድረስ በዕቃ ቤትዋ ጾገኝፅ በክዔ ዛዊት ዘመገ በፕቃ ቆደዲን መዛትና ያሳቀያሆያዖ ያግ የተሠራችው ደብረወርቅ የግሬኝን የመክራ ዘመኘ ጸዕፋ በጸ ገሳውጻዎስ ጊዜ በናሬ ታድሳሰቾ ከቤተከርስቲያዒ ታረክ ሴሳው የሚታወሱት ሰው ደጉ ዮሕገስ ናቸው።

• Cosine Similarity

ቅደስት ዉደዚህ ቤተክርስቲያን ሰመድዶዕስ ከቤተ መድኃኔ ዓስም በስተ ምስራብ በኩፅ የሚገኘውን ስጭር የዋሻ ውስጥ መንገድ ማሰፍ የግድ ፎሆናፅስ ቤተ ማርያም በአራቱም ጸቅጣጫዎች በሸብያተ ካርስቲያናት የተከበበች ናት የሚያዋሰኳትም በስተ ምሥራቅ ቤተ መደኃኔ ዓሰም በስተ ምዕራብ ቤተ ጉስጉታ በስተ ደቡብ ቤተ ደናግስ ሽና በሰተ ሰሜን ቤተ መስቀስ ባቸው ወርያም በክካባቢው ከሚገኙት ክብያደተ ክርስቲያናት መካከስ ፅፀ ቦታ የሚሰጣት ቅዱስ ሥፍራ ናት። ውስጣዊው የቬዜተክርስቲያኑ ገጽታ ጠጸ ቤተ ጉስጐጉታ ውስጠሻው ክካፍስ ስገገባ በሦ በሦስት ምስሶዎች ከማካኝነት የተደገፋ ሁስት የቅኔ ማኅሴቶ ሽናገሻስገ በቤተክርስቲያኑ ውስጠኛው ክፍፅ በስተ ምሥፊ በኩስ ባስዉ መቅደስ ውስጥ የሲየሱስ ቬዜት በስሜን በ ደጸግሞ « የሺየሱስ ክርስቶስ መቃብር » ተብስው የተሰየ ቦታዎችን ሽናገሻስገ ከክነዚህ ቦታዎች ብዙም ባዩሀገ በጥ ተውበው ሽናድቸዋስገ መ ቀደዲጎን መዛናት ያሷቶቦሆፉ ቤተ ጻጻካስስ ዘህ ቤተመቅደስ ወደ ጫገኘበት ክፍስ ሴቶች ስፎገቡም በቤተመቅደሱ ውስጥ ሁስት መናብርት ክሱ በስተ ቀኝ በኩስ ደስው ሀታቦተ ቅዱስ ሚካኤስ ሲሆን በስተ ግራ ደስው ደግሞ የታኮተ ቅዱስ ስሲበስ ነው በዚህ ቤተመቅደስ ውስጥ ከሴሱች ፍስፍስ ስብያተ ክርስቲያናት በተስቦ መስኩ በዚያው በቤተመቅደሱ ዙሪያ የተዋረዜ አስደናቂ ምስሱችገ ሽናፀስገ በግራ ስደስት በቀኝ ስድስት በደምር ዓስራ ሁስት የሆኑ ሸና ሸስራ ሁስቱን ቅዱስገ ሐዋርያት የሚወክሱ ቅርጾች ይታያሱ ከዚህም ሲካ ቅዱስ ስሲበሳ ከተቀበረበት መገበር አጠገብ የጌታችን ከና መደኃኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስን ግኀዘት የሚያመስከት የስገደ መስለከ ሐውስት ተቀርጾ ክናያስጉ ከዚህ ሐውጡዕት ግርጌ ዩለኀገድ መልስክ ሐውስት ከስ በዚህ ቤተመቅደስ ውስጥ ያሱት ዓምጾች ምስቦዎች በከያገጻገጻ ስከ ባስ ከሬት ማሰዘኀኝ ቅርጽ መስቀስ ተቀርዞባቾዋዕ የቤተመቅደሱ ከፍተሻ ዋመት ጫትር ከ ስገቲ ሜትር ነው በዚህ ቤተመቅደስ ውስጥ ግሩም ዩሀኑ መስቀዋሱች ከና ገዋየ ቅዱስት ገሻሱ በተስ ቅዱሱ ገጉሥ ስሲበሳ በጸሎት ግዜ ዌደገበት የነበረ የመስቀስ መቋሚያው የቅጻሱ ስስከሬገ ያረፈበት መካነ መቃብር የሚገኘው በዚሁ ቤተመቅደስ ውስጥ ነው በቤተ ሚካቤስ ውስጥ በጫገኘው የቅዱስ ስሳሲበሳ መገበር ከሚገኝበት በስተ ምሥራቅ አቅጣጫ ሳይ ከሚገኘው በር በኩስ ወደ ውስጥ ሲገባ የቅድስት ሥሳሲገ ቤተ ሀዐቅደስ ከናገሻስን የሥሳሴ ቤተ መቅደስ ደህን በስጋዕዝተ ዓሰም ሥሳሴ ሰም የታነጸውገ ቤተ መቅደስ የምናገኘው የጉፅጉታን ቤተ መቅደስ ዋና በር ክፅፈገ በምሥራቅ በኩሰ ወደ « ቤተ ሺሱስ » በጫያመጩራው ሥዔፄራ ሳይ ነጡ ወደ ክዚህ ቤተክርስቲያን የሚገባው ቀደም ሲፅ በምዕራብ በኩስ የስዳም መካ መቃብርን ተሸግሮ ነበር አሁን ግን ወዳ ቬቤተክርስቲይኑ የሚገባው በደቡበ በኩፅ ወደ ቤተ ማርያም ቪቤተክርስቲያን በሚያሰኬደው መንገድ በኩፅ ሆሻስል በክጠገቡ ያሰው ወደ መጃመሪያው ቤተክርስቲያን የሚያመራው በር ወደ ደበሬ ሲና ወደም ቤተ ሟካሼስ ያይርሰናስ ጾህ ቤተመቅደስ በቅዱስ ሳስፅይበሳስ ጸብይተ ክርስቲፀናት ውስጥ ከሚገኙት ቤተ መቅደሶች መካከስ ከፍተሻ ጥኘቃዋ የሜታይበት ነው ቦታውም ስስደታ ብዙም ክደፈቀድም ውስጡን ገብተን ያደየገ ክገንደሆነ የቤተ መቅደሱ ግድግዳ ሁስት ሦስተሻው በመጋረዳ የተሸፈነ ነጡ ደህ ቦታ ከቅድስናው የተነሳ ስካህናቱ ከገኳን ዘወትር ገፅጽ ክደደሰም የመሳሰሚያዖ ሥቴሬራው በስጠቃሳይ ከዓሰት የተሠራ ዘቡ። የዚህ ውኃ ክንቅስቃሴ ክንደወራቱ ር በጋ ክረምት ን ፎወስናሰ የዚህ ቤተክርስቲቓን የሸሠሬር ባህረ ክና ሁኔታ ክሴሱቹ ቤተከርስቲያናች ስደቶቾ ስመግስጽ በጣም ክበድ ጀላሰ ቤተክርስቲይኑ ኗቅና ምድር አንዲሆን ታስቦ የተዛጋጀ ሲሆን ነገር ግን ምድር ቤት መሆን ይገባው የነበረው ዩታቾሻው ወገኑ ቤት ሽንዲሆን ስሳዕተፈስፈስ ድዬን ሆኖ ቀርቷስ የቤተክርስቲደኑ ውጫዊ ገጽታ ዩዚህ ቢተክርስቲያን ሬት ስፊቱ ገጽ በሚገባ የሚታየው በተቃራኒውጡው ስሜን ሽቅጠጫ ክሚገኘው ስዝት ላ ሆኖ ነጡ በግድግዳዎቹ መስኮቶች ሳደ ደሱት ቅርጻቅርጾች ከክስከ ዛሬ ጽረስ ፎዞታቸውን ሳጾይስውጡ ከኀንደሱ ዛቸው ሁስት ጌጣ ገቦችን ስማስቀመጥ የተዘጋጁ ክፍተቶች በበሮቹ ሳዩ ተቦርቡረው ይገሻሱ ከክነዚህ በተጨማሪ ተማሳሳጾ ሥራዎች በሸምስሰት መስኮቶቾ ሳይ ዩታይቓሱ በሁሰቱም በሮች ሳዩ ያሰው ደረጃ ስፋት ይስጡ ነጡ ክደረጃው ከርዝ ክገስቶ በዓስት ክስክ ተሸፈነቡ የግቪው ክሰስ ኗረስ ፆስው ርዋት ጫትር ርዝማኔ ደህስፅ ነጡ የቬተክርስቲደት ውስጣዊ ገጽታ ቪተክርስቲሯኑ ውስጣዊ ገጽታው ክውጫዊው የቤተከርሰቲሯቓኑ ገጽታ ክገጻር ስንመስከተጡው ሽነሰተሻ ሆኖ ነው የሟታየገ የቤተክርስቲያኑ ቀዱጎን መዛናቶ ሰሷቶቦድራ ውስጣዊ ገጽታ ሳይ አገደማዳመቂያ የሚታዩት ክግድግዳጡ ሳይ የተስጠፋት ሦስት የሳቲን መስቀሎች ብቻ ናቸው ጡስጡ ሲታይ የተቦረቦሩ መስቀሱች ክና ትናንሽ ጉድዓንጾች ክዚህም ክዚዞም ደታፀሱ በሸጠቃሳጾ በቤተከርስቲቆኑ ውስጠሻ ክዴፍዕ ጌጣጌጦች የሚታዩበት ክጋጣሚጫ ዩሰም ማስት ፀቻሳስ ሰዚህ ችግር በቤተከርስቲይቆኑ ውስጥ በቂ መብራት ክና ሥሰሳ ሥስሱች ደስመናራቸውም ክስተዋጽኦ ክጸሰጡ የቤተገብርጴዕ ዉሩፋሺስ ቤተክርስቲያኝ ከበዓሳት ቀናት ውጪ የሽምዕኮ ሥዬራነቱ በጣሙን የተረሳ ነጡ ሴሳው ቀርቶ ስማኅሴት ጸገሰግሎት ዩየሚውሱት መቋሟሜደያ ክና ከከበሮርዎች በክንድ ሥዴዔፊ ሳይ ተከማችተው ተደራርበውና ተጨናንቀው ፀታያሱ በዚህም የተነሳ ክዚህ ንዋየ ቅድሳት ተጎሳቁስው ፀታያሱ ከዚህም ባሻገር ከነዚህ ቅርሶች ጥንታዊነታቸውና ከብራቸው ታውቆ በሚገባ ተጠብቀው የሚኖሩበት ሥዬራ ቢዘጋጅሳቸው መፅካም ነው ክሳሰሁ ወስብሐት ስሽገዚሸብሔር ቤተ ጊዮርጊስ ቤተ ጊዮርጊስ ቅዱስ ሳሰዕይበሳስ ካነጻቸው ክብደተ ክርስቲያናት መካክፅ ከሁሰቱ ዩቤተክርስቲደን ስብስብ ፈገጠር ብሱ ከክመገደርች ደቡበ ምስዕቭ ስቅጣጫ ሁስት ጠገኮች ክሚገኙበት ሸገተረር ስፋፍ ሳይ ከሚገኘው ዓስታማ ክስካባቢ ነኩ የሚገኘው ቤተመቅደሱ የመስቀስ ቅርጽ ይሰጡ ሆና ክጁጅግ የሚያምር ክና የሚያስደገቅ ነጡ ቅዱስ ሳስጾበሳስ በሁስቱ ስብስብ ክብያተ ክርስቲያናት ውስጥ ይሱትን ህንዘ ቤተክርስቲያናችገ ክንዞ ክጸገደጨረስ ፎካሱ ስስቤተክርስትደኑ ጸሠሬር ካህናቱ ሲገሰጹ ወዲዖውኑ ቅዱስ ጊዮርጊስ በሚዖምረውጡ ነሞ ፈረሱ ሳይ ተቀምጦ ወዉደዶ ቅዱሱ ደመጣና በሸርሱ ስም ቢተመቅደስ ክገጻፅተሠራ ፀዩነግረዋስ ቅዱስ ሳዕፎበሳስም ወጠዲዖውኑ ከቅዱስ ጊዮርጊስ ጾህን ቃስ ሽክንደሰማ ወዳ ሽቪዚህ ዓስታማ ቦታ በመምጣት ህን ክስይናቂ ሕንጻ በቅዱስ ጊዮርጊስ ስም ሸነጸስት ወደ ከዚህ ቅዱስ ሥዬራ የሚደረስው መሬት ስመፊት በተሠራ ቦይ የጡስጥ ስውስጥ መገገጽደ ጸማጣካኝነት ሲህ ዉጆ ቤተክርስቲፀኑ ግቢ ከገቡ በኋሳ ትናገሽ ዋሻዎችኘ በግድግጻዋቹ ጥግና ጥግ ሳዩ ፀይሱ በቐሸዎቹ ውስጥም ሸሽጽሞችን ይፀሱ በአውነቱ ከሀ ጠደዶ ሥፍራው የሟዓዙት ምስመናንም ሆኑ ጉብኝዎች ቅዱስ ሳዕይበሳሰ ካነዛቸው ሕገጻ ቤተክርስቲያኖች ሁሱ የቅዱስ ጊዮርጊስን ቤተክርስቲያን ህገጻ በገደፍ ክዉጣጡ ሽሻ ቆቅደን መዛናቶ ዕሷቀተሆያያ ቆደያን መቻሃኝታ ያሷታሮድ ሽን ንንንንሲአሲሲሌብ በድገጋጾ ስጠራረቡ ክሁሱም ቤተክርስቲያናት ይማሪ ክና የተጣራ አገደሆነ ሁሱም ይስማሙበታፅ ሥራውም ክከገዲህ ሲያምር የቻስው ዩሳሱ ካህዛቱ ቅዱስ ጊየርጊስ ክራሱ በስው አምካስ ተገስጾ ስስት በስስት ሥራውን ይከታተፅ ስስነበር ነው ፀሳሱ ሽንዲያውም አስካሁገ በዓስቱ ሳይ ተቀርጾ የምናዩውን የፈረስ ኮቲ በማሳየት የቅዱስ ጊገየርጊስኘ ከሥራጡ ያስመስየት ያስረዳሱ በዚህ ፈረስ ኮቴ ሳጾ ያስውኀም ዩቅዱስ ሳሰፀበሳስገና የቅዱስ ጊዮርገስኀኝ ከሽቅደድምኘ የሚመሰከተውን ታረክም የሚነገረውን የሚሪስረዱ ወገናችም ክሱ ቤተክርስቲያኑ በመስቀፅ ቅርጽ የተሠራ ሲሆኘ ዉስሱም የተሰየ ሞዴፅ ቅርጽ ን ሸገዳስበት ይታያፅ ክስገራሚው ነገር ፀቤተክርስቲደፀኑ ወስፅ ከኩፅ ቅርጽ ባስው የመስቀፅ ቅርጽ ምስስ የመሠራቱ ጉዳፀ ነው ወደ ቤተክርስቲያኑ የሚገባው በምስሬብ በኩፅ ሲሆገ ክሁሱም የበሰበውን በር የምናገኘው ግገ በምሥራቅ በኩስ ነው ተ ኑ ውጫዊው ገ ቤተ ጊቦርጊስገ ከውፕ ሆነን ስንመስክተው ከኀደ ክንድ ግንብ በመስቀስ ቅርጽ የወጣ ሆና ውስጡ ተቦርቡሮ ክዴፅስ ያስው ሸይመስስም ደህን ቤተክርስቲያን ዩተስየ የሚያስመስስው በምዕራከ በስሚን ሽና በደቡብ ስቅጣጫ በኩስ በካዒገኙት በሮች ሽካባቢ የጫታዩ ዩጥበብ ውጤቶች ናቸው። ቅቦች ሸበረቀ ክና የሚፀምር ነጡ የዚህ ዓዩነቱ የአህሬር ቲክኒካ በዓስራ ሦስተሻው ክፍስ ዘመን ሳክ ጸንደተገኘ ክነገራስ በግድግዳ ሳይ የምናገኛቸው ሥዕሱች የቅዱሳን ጸና የመሳአክት የፀሐይዛ የጨረቃ በተሰቃየ ቅርጾች የተሠሩ መሰቀሱች ፀገሻሱ ኸተ ማርያም የብዙ ዘመዛት ዕድሜን ያስቁጠረች የግራኝንና የሲሱቹን መስስ የቤተክርሰቲያን ጠሳቶች አስቸጋፎና የጥፋት ዘመን ስዕፋ ስታረክ ሰመቆዩት ብትበቃም ስሁኝ ግን ካስችበት ደረጃ ዝቅ ክማስቷሻ ክመፈራረሷ በሬት የቤተክርስቲፀደን ስጸች የሀንኘ ሁሰችን ስናስብበትና ፈጥነን ስገደርስሳት የሚያስፈስሰግበት ጠቅት ሳዩ ነው የምትገኘውጡ ቀዳጎን መዛናቶ ያሷታቦሆታ ነስኩት ስስብ ህጉ የቅዱስ ነክክከቶ ስስብ ክከስደዓቂ ህንጻ ቤተክርስቲያን የምናገኘው ክቅዱስ ሳሲበሳ ክተማ ደቡባዊ ምሥራቅ አቅጣጫ ኪሱ ጫትር ርቀት ሳክ ነጡ ዩህ ሕገጻ ቤተክርስቲያን በዋሻ ውስጥ መሠራቱ ክቅዱስ ጾምርሐነ ክርስቶስ ቬተክርስቲያን ጋር ጀመሳስስዋስነ ንጉሥ ነአስኩቶ ስክብ የቅዱስ ሳሲበሳ የዉንድጽም ሰጆ ማሰትም የገብረማርያም የሐርበደ ልጅ ነው ፎህ ቅዱስ ክና ጻደቅ ኀጉሥ በዚትዮጽያ የነገሠው የቅዱስ ሳዕደበሳዕ መኘግሥት ከተፈጸመ በኋሳ በዓስራ ሸገደሻው መቶ ክፄፍስ ዘመኘ መጨረሻ በዓስራ ሁስተሻው መቶ ክፍስ ዘመን መጀመረያ ሳይ ነው የዚህኘ ጻድቅ ስም ሸወጣጥ ገቋደሱ ሲያስረዳን አንዲህ በማሰት ነውጡ ወሳጅ አናቱ በምጥ ተክዛ ሳስ በሥርዓተ ቅጻሴ ጠቅት ዲያቆኑ ነሸኩች ሲሰ በመዉሰዱ በዚሁ ምክንያት ነስኩቶ ከሚሟሰው ሳጾ በስብ የሚስ ቃስ ተጨመረሰት ክና ነሽኩቶ ስሸብ የተባስ ስሙን ክስገነስት ህ ንጉሥ አገደ ቅዱስ ዮሐገስ ደገግስ አገደ ነቢየ ሼስያስ የተስጠ አና ሞትን ሰቀመሰ መሆኑ የታወቀ ነውጡ ሰዚሁም ይመስሳስ የጸካባቢው ሕብረተስብ መሐሳን ሲፈጽም ሥውሩን ጣሰትን የጧሀዘጠትርጡ ቅዱሱ ገጉሥ አፄ ነአኩቶ ስሸብ ክመገፈሳዊ ተግባሩ ብቃት የተነሳ ክአግዚዘብሔር ስምሳክ የሠረገሳ መገኮራኩር ተስጥቶት ስመገኘፈሳዊ ስጸገሰግሱት ፎፋጠንበት ሽንደ ነበር የቅዱሱ ኀጉሥ ገድስፅ በስሬው ክፎገሰጽስናስ ዞጾመዓ ጸሎትን የወድ ከቤተክርስቲያን የማፀሰጾ ሽንኝዲያጡም በዕሰተ ዓርብ ጌታችን መድኃኒታችን ሺየሱስ ከርስቶስ በመስቀዕ ሳይ የተቀበሰውን መከራ ከማስብ በቁመቱ ስከ ጉዴጓድ በማስቆፈር በጉድጓዱ ውስጥም በቷሳ በሬቱ በቀኝ ብግራው ጦር በመስካት ከበነዚፀ ጦሮች ስውቱን ከየተወጋ ክስግጸት ፈፌስሪ ስምሳኩን ፎስምን የነበረ ጻድቅ ገጉሥ ነው ንጉሥ ነአኩቶ ስስበም ሽኀደ ሴሎቹ የቪትዮጵያ ነገሥታት ሁሉ ክርስትናውን በማስፋፋት ረገድ ከዬተኛውን ሚና የተጫወተ ነውጡ ንጉሁ ከዚሁ ጋር በማያያዝ ዩማምስኪያ ሥዬፄራን በሜነጽም ከትውዕድ ከስከ ትውሰድ ድረስ የሟቆጾ ቅርስ ስቤተከርስቲያን ሠርቶ ይስፈ ንጉሥ ነው። ቅደስቱ ጣሪያቸው ክንደ በህ ቋጥኝ ሥር ነው የሚገኙት በውስጣቸውም የሥዕዕፅ ጥበቦችን አክናያስን በዚህ ዋሻ ጡስጥ ክስሸተኘ ማርያም ቤተክርስቲያን ጋር ዩጫያገናኝ ዋቫ አክኀዳስ ካህናቱ ሲዓገሩ ፀስማል ሴሳው በቤተክርስቲያኑ ወውስጥ ነገሥታ በገዘ በረከትነት ስዚህ ገዳም ያበረከቷቸው ውድና ውብ ቅርሶች ፀጾገሻስ ከእነዚህም መካክፅ ረሼጁም ከመገኘ ያስቆጠሩ የወርቅ ቅብ ከበርዎች የርቅ ካባዎች የበር ክበሮ ጩስቀሱች ስክሲሎች ክና ዓመትና ከዚያም በሳይ ዕደሜ ያሳችው የብሬዓ መጻሕፍት የገዳሙ ቅርስና የቤተክርስቲያዒ ውድ ሀበቶች ዓቾው በተሰጾ የጉብኝንኘ ዓፎዩኘ የሚማርክውጡ ሽና የሚያስደገቀወ ዳጎን መካና ያሳተቦታዖ ይያ ክዔ ነጸኩቶ ስከክብ ከጦርነት መስስ ደዘውት ክንደመጡ የሚነገርርስስት ከና « ስማ ጉንደር በሚስ መጠይያ የሚታወቀው ትስቁ ከበሮ ነጡ ከዔ ነእኩቶ ስአከብ መንግሥቱን ጃ ዓመት ክስሳም በፍቅር ሽና በመገፈሳዊነት ክመራ በኋሳ ተሸጦ የነበረውን የቅዱስ ሳሲበሳኘ ስጅ ጀጾትባረክን ክተሸጠበት ቦታ አስመስሶቦ በክብር ካሳደገው በኋሳ ጩነግሥቱን ስክርሱ ክስረከቦ ከሸክምሳኩ በደረሰው ጥዕ መሠረት ተስውፎስ ቤተክርስቲያናችንም ቅዱስዝቱን ተቀብሳ ኅጻር ቀን ታከብረዋስቹ ቀዲጎን መዛናቶ በሷቶየታ ስሸተን ማርያም የሸሸተን ማርያምን ውቅር ቤተከርስቲያን የምናገኘው ከቅዱስ ሳሲባሳ ውቅር ክብፀተ ክርስቲያናት በስተ ምሥራቅ ስከቅጣጫ ካሳ ከበሚሜገኝ ክዬተሻ ተራራ ሳይክ አዘቡ ወዉደ ቤተክርስቲያ ስመደረስ ያስው ስማራጭ ስመኪና መግቢያ የሚሆን መንገደ ባስመሠራቱ ምክንያት በሽግር ጉዞ ወይንም ደግሞ ከበቅሱ በጩጠቀም ብቻ ነጡፎ አገዲያውም ወደ ቤተክርስቲያኗ ስመደረስ በበቅሎ ከመጠቀም ፎልቅ በአገር ጉዞ መጠቀሙ ጾመረጠስ ምክንያቱም ከተወስ ሥዬራ በስተቀር መንገዱ በሸብዛሻው ገደስ የበዛበት ነው ከዚህ ፅስዓት ከጻ ደቂቃ ከሟፈጀው የክገር ጉዞ በቷሳ ተራራውን ክየታከኩ በቀጭን የጸግር መንገድ ተጉዘው ወጻ ቤተክርስቲያኑ መግቢያ በር ፎደርሳሱ ከስከ ክዚህ የመግቢያ ሥዬራ ድረስ ያስው የሽሸተን ማርያም አካባቢ መገገደ ዙሪያውን በነጭ በሐ መሬት የተክበበ በመሆኑ ጾህንን አስደናቂ ሽና ነጥ ቀስም የተቀባ የሚመስስውን ተራራ ጠጥተው ነውጡ ከሳፎ ወደ ጠቀስኩት የቤተክርስቲያኳ መግቢፀዖ በር የሚጻርሱት ከቤተክርስቲያኒቱ የመገቢፀ በር በስተ ግራ በኩፅ በግሩም ሁኔታ የተሠራ የክመቢታችን ቅጽስት ደኀግፅ ማርያም ክጸበስ ሲገኝ በስተቀኝ በኩስ ጸገሞ ቅዱስ ሳሲበሳ ጆምሮት ከዬፄጻጫ ሳያደርስው የቀሪ ክንደሆነ የሚነገር ዋሻ ፎገኛስ ዋሻው ቅዱስ ሳሲበካ ሲዖንዘው በር ና መስኮት ክበጀቶስት የነበረ ሲሆን ነገር ቆዳጎን መዛና ታቦታ ግንኘ በቅርቡ ዋሻው ተፈሰዔሎ የተሠራበት ተራራ በድንገት ተገሞሶ በመውደቁ ምክገፀት በበጐ ስጸድራጊዎች ሸከሟካኝነት በግግብ ተገንብቶ ቀረው የዋሸው ክፍዕ በር ተሠርቶሰት ፎይታፀፅ ከነዚህን ሁስት የጉብኝት ሥፍራዎች አገደጸጠናዋቁ ወጠጸዶ ክሸተን ማርያም ቤተክርስቲያን መግቢያ በር ይደርሳሱ መግቢፀ በሬ ስሁሰት የተገመስ ክና ከሳይ ጃምሮ አስክ ታች ድረስ ስሁስት የተስዘከቀ ዓስታማ ተራራ ነው ህ ስግጥቅ ተራራ የታነጸው በሸዲ ኃይስሥካሴ ዘጠነ መኝግሥስት ጸባ ደበሎ አ ስቫ ገብረሥላሴ ን በተባሱ መነኩሴ ስማካኝነት ነውፎህን መጂስኪያ መሥራት ያስፈሰገበት ዋናው ምክገያት ቅዱስ ነኩቶ ስሰጸክብ ፀጸውዓ ኬተከርስቲሀን ጸና ቅዱስ ካሲበሳ ነጸውን ዋስ ስማገናኘት ሲሆን ጸግር ጠንገዱገም ወደ ከሸተገ ማርያም ስመድርስ የሚፈጃጆውን ረጅም የዩክግር ጉዞ ስማስዋረት ታስቦም ጥምር ዘዙ አንግዲህ ደህን መገገደ ስፅፈው ነው ከዓስት ተፍቅራ ወደ ተሠራችው የሽሸተን ማርዞም ቢተከርስቲዖን የሚደርሱት የስሸተንኝ ማርያም ቢተከርስቲያን የታነጸችው በ ዓም በቅዱስ አክኩቶ ስስብ ክጣካኝ ት ክዘቡ የህንጻ ቢተከርስቲያኗኳኘ ከወቃቀር ስኀገጩሰክት ህገጻኩው ሙሱ ስሙሱ ከዓስቱ ተሳቆ የታነጸ ስይደስም የህገጻው በስተ ምዕራብ ሽና ደቡብ ክግዲሁም ደቡክ ምሥራቅ ክቅጣጫ ድረስ የሚገኘው ክፍፅ ብቻ ዘኩ አክስኩ መሬት ዴረስ የዘስቀ ሥራ የሚታፀበት ቀዳን መዛናቶ ዲሷተያቦያያ ይያፆ በተሪፈ በስተ ሰሜን ክና ስሜን ምሥራቅ ስቅጣጫ ሳፎ ያስው የህኀጻ ቤተክርስቲይኑ ክፍፅ ህኘጻው ተጠርቦ ከመጣበት ዓስት ጋር ዩተፀይዘ ሆና አናገኘዋስን ዩቤተክርስቲያዒ ቤተፅሔም የታነጸው በስተምሥራቅ በኩፅ ከሚገኘው ዓስት ሥር ሲሆን ከፄ ብሎ በስተ ስሜን ከቅጠጫ ሳይ ሰሱባጴ መግቢፀነት የምታገስግለ ዋሻም ትታያስሰች የከሸተን ጣርፀም ቤተክርስቲያን የጣራው ከፍፅ በማዔሰሱ ምክንያት በሸዒ ኃዩስሥስሴ ዘመነ መኝግሥት ቤተክርስቲያኒቱ ቆርቆር የሰበስች የበረ ቢሆንም ቃም ቆርቆሮ በማርጀቱ ምክንያት ስሁን በቅርቡ ፀባህልና ስፐርት ሚኒስቴር በዘመናዊ መልክ ስቤተክርስቲያኒቱ ሽና ከቤተክርስቲያኒቱ በስተ ምዕራብ ክቅጣጫ ሳይ ሰሚገኘውን ቅኔ የዛኅሴት መጠሰዖ ሠርቶሳቸው ፎዛሻዕ በዚህ ሸጋጣሚ የባህሲሷ ሚኒስቴር በቅዱስ ሳሲበካ ክና በክካባቢው በሚገኙ ፄስፍስ ክብፀተ ክርስቲያናት በጣሥሪት ሳይ የሚገኘው መጠሰያ ሀገጻዎቹን ከዝናብ በመከሳከስ ዕደሚ ከንዲናራቸው በወዶረግ ስፎ ፎገጃዕ አናም የሚኒስቴር መሥረያይቤቱ ሲመስገን ይጾገባዋፅ ክሳሰሁ ጠይ ቤተክርስቲያኑ ውስጠሻ ክፄፅ ዘዕቀን ስገገባ ደግሞ በስተ ደቡብ ክቅጣጫ ስይ የሴቶች መቆሚአ። ሲገኝ በስተ ስሜን ሽቅጣጫ ሳይ ጾግሞ የወገጾች ጸና የካህናት ሸባቶች የስዓታት መቆሚያ ሥፍራ ይገጃስ በዚህ በደቡብ የሴቶች መቆሚያ በኩስ በግደግጻዎቹ መካከስ በጭቃና በደንገጋዩ የተስስኑ ግደግጻዎች ገብረሥላሴ ስማካኝነት የማስፋፋት ሥሬ ይገራፅ ስባ ደበሎ ከዚህ በተጨማሪም ከቤተ ምዕራክ ስቅጣጫ ሳደ የሚገኘውን የቅነ ማኅሴ ስገደተደረገበት ክርሰቲይኑ በስተ ትም ስክስፋዜተው ስንጸዋፅ ጾህ ቅኔ ማኅሴት የጠረፀጡ ክፍሰ የመሰንጠቅ ምስፅክት ቢታይበትም ጣሪያው በጠገካራ ምሰሶ ተደግፎ ቆሞ ደታያፅ በበቤተክርሰቲይኑ ውሰጥ ከ ዓጩት በሳደ ሰድሜን ያስቆጠሩ ውድ የብራና ጻሕፍት ጀገጃሱ ከክአክዚህም መካከዕ መጽሐፈ ሲናጾይስ ገድስ ሐዋርፀት ወንገስ ገድስ አነኩቶ ስስዝ ተዓምረ ማርፀም ስርጋናን ግብረ ሕሣሟት ደዝሱ ስሸተን የሟሰውን የቤተክርስቲያኳን ሀጠረይ ሰም ስወጣጥም ታሪክ በተመሰከተ ካህናቱ ገድስ ቅዴስ አነኩቶ ስስብን በዐጥቀስ ክገዲህ በማስት ይስረዳሱ « ቅዱስ ነስኩቶ ስስብ ይህችን ቤተመቅደስ መስከረም ቀን ዓም ሳህ ነጽ ጆምሮበ ችቡ ቀን ህጻር ቅን የህገዛቡን ሥራ ፈጽሞ የቤተክርስቲያኗንም ስም ደብረ ጽዮገ በማሰት ስየመና ቤተመቅደሱን በማጠን ሳደ ሳስ ቅዱሳን በምድር ሳደ መሳክክትቻ ቀደን መዛናቶ ያዲቶቦታ በስማይ በዚህች ቅጆስት ሥኗራሬ ላደ ታየነስኩቶ ሰጸብም ባያቸው ጊዜ « ምን ስትሠረኣ መጣችሁ » በሱ ቢጠዩቃቸው « ስንተ ያጠንከውን ሰጣን ሸሽተን ን ብሰው መሰሱሰት ከዚህ የመሳክክት መሰስ የተነሳም ቦታዋ ስሸተን ማርያም ተበዝሳ ዋረች በማሰት ካህናቱ ፀሰረጻሱ ከዚህም ጋር ስሰመግስጽ የምፈፅገው ክካህናት ጸባቶች ጸንደስማሁት ከጸሸተን ማርዖም ተ አስቶ ክስክ ነጸኩቶ ሰጸክብ ደረስ ሰዓት ከጃ ደቂቃ የሚያስከጽ ዋሻም ክኝጻሰ ካህናቱ ይስረጻሱ ክዚህ ሴሳ ከቤተከርስቲደኒቱ በሰተ ሰሜን ጸቅጣጫ ሳይ ክንድ ከፍተኛ የሆ ተራራ ጾታያስ በዚህ ተራራ ሳይ ቅዱስ ሳሲበሳ ጸሰፎበት የነበሬ ዋሻም ጾገኛሰ ክዚህ ተራራ ሳፎ ሆነው ዙረፀደ ገባውኝ በደገብ ሰማየት ፎቻሳዕ ክሽምሽሀ ስውሮፕሳን ማረፊያ ጆምሮ ክስከክ ሳሲበሳ ከተማ ድረስ ይሰጡን ሥዬራ በሙሱ ማየት ፀቻሳስ ዛጭጮሙጮ ክር ዳን መዛዛ ፈታያ ና ብስባሳ ጊዮርጊስ ይህ ደበር በጠሱ ክፍዬስ ሀገር በሳሰታ አውራዳ በቡግና ወረዳ የሚገኝ ድንቅ ደብር ነጡ ወደዚህ ደብር ስመውጣት ስበረታ ጅ ሰደከመ ደቂቃ የምትወስድ አነስተኛ ጻገት ስስች የቤተክርሰቲያኑ ስሠራር ክንደ ሴሎቹ የሳሲበሳ ውቅር ክብያተ ክርስቲያናት የተሰያፀሇ ጌጥች ወይሱት ካይሆዓም የቤተክርስቲይኑ ጸሠራር ግኘ ጸስደናቂ ነው ስስ ቤተክርስትፀኑ ጥገተ መሠረት የሚያብራራ ከዚሁ ጸሽዝር ተክ ፀገኘሁትን የጽሑዬ መረጃ ሸንዳስ ስቅርቤዋስሁ ጥንት የዚህ ኮታ ሰም መካ ሱዛ ዩባፅ ነበር መካ። ምርሐ ክርስቶስ ነጡ ይምርሐ ክርስቶስ ከሦስቱ ቢትዮጽያዖ መገድማማች ነገሥታት መካከፅ የግርማ ሥከም ፅጪጅ ነው ቆዳዱጎን መዛናቶ ያሷተቦያዖ ጆ ከነዚህም ወንደማጣች ነገሥታት የሟባሱት ገርማ ሥፃም ዣን ሥፃም ጠገጠውደም ናቸው ቅዱስ ሳሲበሳ ከዣኀገ ሥዩም የሟወስድ ሲሆኘ የቅዱስ ይምርሐ ክርስቶስ የከጐት ስጆ ነው ክቅዱስ ሳሲበሳ በሬት የነገሠውም ቅዱስ ጾምርሐ ክርስቶስ ጡ የንግሥና ዘመኑም ሸርቫ ዓመት ነው ፎኸውም ጻኔሮ ዓዎ ደረስ ነው የቅዱሱ ገጽደስ አገደሟያስረጻው ገጉሥ ዩምርሰሐ ክርስቶስ « ካህን ወንፐዎሥ » ጾስዋስ ክህነትገ ክንግሥና ሽስተባብር የዘ ስስ ነበር ይምርሐ ክርስቶስ ከቅጽስቫው የተነሳ ቅዳሴ ገብቶ ሲቀደስ ሰማያዊ መና ወደን ከነጽዋው ሮወረደሰት ክበት ነው ኀግጉሥ ፎምርሐ ከርስቶስ የዚህኀ ህንጻ ቤተክርስቲያን ግኀባታ ስማጣሳካት ሽና ከፄዛሜ ስማደረስ የተጠቀሙበትን የሸሠራር ጥበብ ስገመስከት በሽክጅጉ የሚደነቅ ንው በዚህ ግዙፍ ሽና ደስ ምሰሶ ክንደ ስማይ በቆመ ደገቅ ዋሻ ጡስጥ ቆመው በሁስት ጸበደት ነገሮች ከመጠን በሳይ ፎደነቃሱጾኸውም ሸንደሻ ነገር ፀን የሚያህስ ጥቁር ዓስታማ ጽገጋይ ጠርቦ ዋሻ ውስጥ ቤተ መቅደስ ቤተ መኀግሥት ሽና መካን መቃብር በተወስነ ሜትር ርቀት ውስጥፕ በዚፀን ዘመን ፎህን የመስሰ ሸጆባ የረቀቀ ዐዩሀንጻ ሥራ መሥራት ሸባቶቻችን ምገ ቃሀስ የክምነት ጥገካሬቫ ቆደጎን መዛካናቶ ሪጳተቦታቦ መ የጥበብ ባስጸጋ ክገደሆኑ በተገባር በዓዩናችን ክመፅከተን የምገረጻበት ቅዱስ ሥፄራ ነው በመጆመርፀዖ ደረጃ የምንጉበኘው ቤተከርስቲፀኑን ነቡ ህ ቤተከርስቲያን ክራት ጣሰዘን ቅርጽ ስው ሲሆን የቤተመቅደሱም ክሠራር ይህን ዩመስሳስ በመጆመሪፀ የዚህን ህንጻ ቤተክርስቲያን ለሠራር በክምሳክ ፈቃድ ቅዱስ ሬሩጺዕ በቦታው የነበሩትን ርኩሳን መዓፍስት ከክጣሬስት በኋሳ አግዚስብሔር ክምሳክ በግፅስጽ ተገፅጾ ስይምርሐ ከርስቶስ የሸሠራረን ሀኔታ ገሰጸሰት ከዚህም በኋሳ በስምላከ ፈቃድ ቅዱስ ይምርሐን ሰቤተመቅደሱ ግገባታ የሚውሱ ቁሳቁቦችን በመንፈስ ቅዱስ ኃዩስ ክቅደድሰት ሀገር ጺየረሳሴም በሠረገላ ክያመጣ ጸከማቸ በመቀጠፅም በቀጥኑ የተጠረቡ ክና የተፈሰጡ ጥቃቅን ድንጋዮች በናራ ሽየተጣበቁ በተወሰ ሴንቲ ሜትር ከዬታ ስንዲናራቸው ተደርገው ከተገነቡ በኋሳ በክያንዳንዱ ድንጋይ በተወስ ርቀት ሳዩ ጠንካራና ርዝመትን ከውበት ጋር በተላበሱ ጥርብ ክንጨቶች የተረበረበ ሲሆን በየመስኮቶቹና በየበሮቾም ሳይ ክገደ ዓጾቪግብ ከየሆ የጥንቶቹ የሐረግ ቅርጾች የተፈሰፈሱ ክገጩቶች ሽከና ሰበነ በፈጾች ተስከተውበታል የቤተመቅደሱ ወሰስፅ ክና የጣረፀው ክፍስ በተሰያዩ ሕብረ ቀስማት ያሻበረቀ ክና ክጆግ ረቂቅ በሆነ የክጅጁ ዬዕዬፅ ሐረግና ሥዕሳዊ ንድፎች የጌጠ ነው በሸጠቃሳይዩ የዚህ ቢተመቅደስ የጠስስ ግድግዳ የጣረፀይ ከጻስ ጸሠራር በሙሱ በጸሁኑ ዘመን ቀዳተን መክናቶ ያጳቀቦያ ያ ሰምናያቸው የሕገጻ ጥበብ ሥራዎች መሠረት ሰመሆቫቸው በቂ ምሥክርች ካቸው የቤተክርስቲዖኑን ውስጠኝ ክፍፅ መጉዝኘት የሚቻስው በባትሪ ዉደም በጧፍቫና በሻማ ብርህገ በመታገዝ ነው ከመቅደሱ በሳዩ የሚገኘው የቤተክርሰቲኑ ጉስሳት ሳህ የሚገኙት ቅርጾች ሸና ቅቦች ሴሳው የዚህ ቅዱስ ሥፍራ ፅየ ገጽታዎች ካቸው የቤተክርስቲይኑኘ ጉብኝት አክገደጩረሱ በቀጥታ የሚዖመሬት ከቤተክርስቲደኑ በቅርብ ርቀት ሳዩ ጠደ ሚገኘው የቅዱስ ፎምርሐነ ክርሰቶስ ቤተ መንግሥት ነውጡ ቤተመንግሥቱ ያሚገኘው በዚሁ ዋሻ ውስጥ ሲሆኘ ሽሀራሬም ባስ ሸገድደ ቅ የሆነ ሕገጻ ሆኖ ጸብዛሻው ጸሠራሩ ክቤተክርስቲኑ ጋር ተመሳሳይነት ይሰው ነው በጸሁኑ ጊዜ ግን ፎህ ህንጻ ሰቅኔ ማኅሴት መቆሟይነት የሚፀገስግስ ነው የሚገርመው ቤተክርስቲያኑም ሆነ ቤተመንግሥቱ ከታነጹበት ከው መቶ ክፍሰ ዘመን ጆምር ክስክ ጸሁን ደረስ ከማርጃታቸው በቀር የመፍረስና የመሰገጠቅ ሁኔታ ዖስማሳየታቸው ነው ጉብኝትዎ ደቀጥስ ክና በቤተክርስቲያይኑ ክና በቤተመንግሥቱ መሀስፅ ስመሀስ ባስው አቅጣጫ በስተ ምዕራብ በከበኩስ ፎኝጓዛሱ ቦታውም የመቃብር ሥዬራ ሳይሆገ ሸክፀቀርም በዚህ ሥፍራ ሳይ የሚታዩት ጸስሰክሬናች በሽክብዛሻው ዐፅማቸው ይልፈሬራስ ክና የተሰ። ዖየ ዓይነት የስገናነዝ ሥርዓቶችገ የሚዖሳየ ካቸው ሸሰከልሻቹ በኛው መቶ ከስ ዘመገ ሳይ ኀ ቆቅደዲን መካናት ያጳተቦታ ከዚህ ቅዱስ ሥፍራ መጥተጡ ፀረፋ ቅዱሳን ጸባቶች ዐፅም ሸገደሆነ ነጡ የሚነገረጡ ከዚህ የቅዱሳኘ በፅም ስብሰብ በኋሳ የሚገኝም ዋሻ ይታፆስ ጾህ ዋሻ በጣም ረጅም ስአገደሆነምሞ ካህናት አባቶች ይናገሬሱ ከዚህ ሥፍራ ጉብኝት በኋሳ በቀጥታ የሚቃመራት የቅዱሱ ንጉሥ ዩምርሐነን ክርስቶስ መካነ መቃብር ወደ ሚገኝበት ሥኳዕ ነጡ መካነ መቃብሩ በጨርቅ የተሸፈ ሲሆን ፎዩህን ቦታ ሰመሳስም የሚሄዱ ምስመናን በሙሱ ሽንደ ሥርዓት ጾፈጽማሱ ሥርዓቱም ምዕመናን የጻደቁን ጠካነ መታብር « ፍታኝ ይምርሐነ ክርስትበ ን በማስት ሥስት ጊዜ በመዞር ከስባቸው የኃጢጸት ደዌ ሽንዲፈቱ ይጸለፀሱ ከኃጢዘታቾውም ይፈታሱ ደህ ደግሞ በጸምነት የሚደረግ ታሳቅ መገፈሳቼዊ ሥርዓት በመሆኑ ፎደረጋስሪ መጽሐፍ ቅዱስም በአገቫሥት ካልስ ሳይዩ የዛድቁ ሌሰሳ መካነ መቃብር ሙት ቭንጻስነሳ ይነግረን የስ የጻድቁ በዓስ ከረፍት የሚከበረው ፕትምት ቀን ነው ቆዳጎን መሻናታ ዕሷተያያዖ ይሄ ስብርዘ ጠስጽብሐ ቤተክርስቲያገ በትግራፀ ክፍሰ ሀገር ከመቀሴ ከተማ በስተ ሰሜን በኩፅ በከሰተ ጸውሳሱ ክውራጃ ከውቅሮ ከተማ በስተ ምዕራክ ኪሜ ርቀት ሳይ የሚገኝ ታሳቐ ደብር ነው የታነጸውም ሜትር ከፍታ ባስው ተፅራ ሥር ው ፎጾህ ቬተክርስቲያጊ በጥገታዊና ታሬካዊነቱ ብቻ ሳዩሆን በጸክሠራሩ በጆገጋይ ቅርጽ ጌጡ ሸጁግ በጣም ግሩም የሆ ሕንጻ ስስሆነ የውጭ ሀፒ ሽንገግጾች ንም ሆነ የሀገር ውስጥ ጉብፒዎችገና ታረክ ጸጥፒዎችን ሁሱ የሚፀስደስት የሚሟርፒክ ታሳቅ ደሽር ዘኩ የቤተክርስቲያን ጠሳት ክከርስትናንኘ ከምደረ ቪትዮጵያ ስማጥፋት ቆርጠ ተነስታ ዩነበረችው ዩዲት ጉት ን ጾህንን ማራኪና ሸስደናቂ ክሸንደ ወጥ ዓስት ተፈሰፍሎሱ የተሠራውን የክብርዘ ጸጽብሐ ቤተክርሰቲያንኘ ሰማቃጠስ ሞክራ ነበር ፀደኽውም የስዓታት መቆሚያው ክፄፅ ፈርሶ ከግዜ በኋሳ በጥቃ ባንብ ተቀጥሎ የተሠራ መሆኑ በቂ ማሰረጃ ነው ቅኔ ማኅሴቱና ቅደስቱ ክንዲሁም መንበረ ታቦቱ ማሰት መቅደሱ ራና ግደግጻጡ ሽዕፎ ሸስፎ ክጸንጻንድ ቦታ ሳዩ በቅደመ ቻጠሱው ምክንይት በጥቀርሻ ክመጥቆረ በከስያቀር ምንም ክስፍሬረሰም ውስጡም ክጁግ በጣም ስፊ ክንደመሆኑ መጠን በቀስት መፅክ ጸምረውና ተጊጠው የተቀሪጹ ሸዕማድ ምስሶዎች ን ክሱት በ ቆዳጎን መካናት ያሳቶቦድታዖ ይ የቅደስቱ ከፍስ ጣራ በዕህ ፅየ ሐረግ የተገጠ ነው ቤተመቅደሱ ከሦስት የተከፈስ ው በቀኝ በኩስ የሟካቢዕ ታቦት ያስበት ቤተ መቅደስ በግራ በኩፅ ደግሞ የቅዱስ ገብርጸስ ታቦት ያሰበት ቤተ መቅደስ ሆና መዛሱ ዩክመቤታቾን ቅድስት ደገግፅስ ማርያም ቤተ መቅደስ ፎይገሻፅ። ሸስጀመሩ ጸብርሀ ጠስጽብሐም መሠረቱኘ ክንጻዳስጀመሩ በምን ዓይነት ር መዕክ ን ከገደሚያሠሩት ወደ ከግዚሸብሔር ዘሰስዩየ ክገግዚክብሔርም ወዲያው ጸሱታቸውን ስምቶ የቤተመቅደሱን ስሠራር ገሰጸስቾው በነገታው ዕንጨትና ድንጋፀ የሚሸከሙትን ሕዝብ ስብስበው ስአነዚፀ ብሰሐተዥች ክጸዛዚዎች ን የቤተ መቅደሱን ቅርጽ ሥሰው ክሳፀስቸው ወዲያውኑ ስናጺዎቹ የቤተ መቅደሱን ሥራ በጃመሩ ጊዜ ክግዚጸብሔር ቀጽሞ ስክስራሼፅ መና ከደመ ክገጻዘነፎጩሳቸው ቢተመቅደሱንኘ ዐሚዖጌጡበት ወርቅና ክንቁ ቀን ሴሲት ጸዘነበሳቸው ቀኘ ያ ሴሲትም ጾሳስ ቤተመቅደሱኘ ክፀቆሠሩ ውስጡኘ ዝግቫ ሳንቃ ጸስስበጡት ከመሠረቱ ጆምረው ክስሰክ ጣሬው ጆረስ በዝግ ጥርብ ሰክጡት ከዚያ በዘነመሳቸው ጠርቅና ክገቁዌ ገበዘ ሽክሱምን ስስጌጡሸት የምስቦኮዎችዋ ቁጥር ናቸው መ ር ቆደዲን መዛናቶ ያሷተቦጵ ስክዖድገዳንዱ ቤተ መቅደስ ሽምሰት ጸምስት ምስቦዎች ሽቁመው ክብነ በረዱን ክገደ መገበር ቀርጸው በጠርቅና በዕሰገቁ ስብጠው ታቦተ ጽዮገገ በዚያ ሳዩ ጸስቀመጡሽት የሕገጻው ሥራም ክገደዚህ ነጡ ወደታች መሠረቱ ቼ ጠገፍን ነውጡ የቤተ መቅደሱ ደረጃ ጠይም ደፍ ርዝመት ከምድር ጸስክ ሸፈጽዮገ ፀስው ክገድ ን ክመት ነውጡ የገድቁ ዉርድ ር ክገጽ ን ከመት ነጡ ከምሥራቅ ክስከ ምሰራብ ሞሳፅነቱ ሄ ከገድ ነው ክድቡብ ሽስከ ስሜኘ ስፋቱ ክገድ ነጡ የውስጡ ዉርድ ሥፋዱቱ ጄቿ ክገጽ ነው ከምድር ከስክ ጉሰሳቱ ራስ ክገድደ ነውጡ በድገጋደ ታገጸው የቆሙ ምስቦዎች ቋ ናቸው የሁሱም ምር ነው በስተ ምዕራብ በኩፅ በውጥ ሱ ር ዩከር ን ዩደጃፎቹ ትካዕቅ የዋገዛ መዝጊፀዎች ዓቾው በውሰጡም ሱ ካቸው ዋና መቅደሱ ሸገድ ነጡ ሰሜናዊ ደቡባዊ ዘቤተ ጊዮርጊስ ዘቤተ ዮሐንስ ዘቤተመዛግብት ዘቤተ ገብርቪስ ዘቤተ ማኀበር ዘቤተ ማርያም መፃግደሳዊት ዘቤተ ሚካሼስ ቨድምር ቤተ መቅደስ ናዓቸው በትሳፅቆች ደጃሻፎቹ ፀፉሱ የዋንዛ መዝጊያዎች ጸራት መቶ ስዕሳ ሽገድ ዛቸው መስኮቶችዋም ናቸው ሠረገሳዎችም ስባት መቶ ስማገያ ናቸው ቀስተ ደመዛዋም ሸ ዛቸውጡው ርክስ ህብይ ር የሸበካ ቅርጽ ን ናቸው የውኃ መሸረብ ስሸንዳ ን ዘጠና ስገድ ናቸው ደህን ሁሱ በዉርቅና በዕኘቁ ሰስብጠሙታስ ቆዳደዳጎ መዛናነቶ ሪጳቶቦድ ሸናጺዎቹም ጾህን በሙሱ ሥራ በትጋት ክዩሠሩሬ በዓሥራ ጸራት ዓመት በዓዘ ዓም ፈጸሙት ቤተ መቅደስዋገኝም ስፀጣናት ሽንጻደቀርቧት በስብርሀ ጠስጽብሐ ትክዛዝ በትጸምርተ ወስቀስ ከምካዖ ሐውስት ጠርበው ስቆሙሳት ከዚህ ሁሱ ሥራ ፍጻሜ በኋሳ የሠሩትን ቬተ ክርስቲያን ከጸቡነ ሰላሟ ከሳቴ ብርዛን ሽስባርከው ክሽስክንደጆርፀ ደስመጡዋት ታቦተ ማርፀምን ስሸክመው ከዚህ ሁሱ ጽድርጅት ከስቀደመው በዓሉን ስማክበር ከመካ ሺትዮጵዖ በሸዋጅ ዩስበሰቡዘጸቸውኝ ተሳዕቆቾ ሹማምገትና ሽማግሴዎችን ካህናትን ሴዋውያደገን ክስዕዷፈው ከበከበር በናጽስ በመስንቆ በመዝሙር በበገና ን በክከገቢፅታ በነጋረሬት በመስክት በክገዚራ በብክዛ ቀገጽ በነስር ቃና ሽክግዚክብሔርገ ከያመስገኑ ታቦተ ሕጉን ስስገብተው ቅጻሴ ቤቱን ስከበሩ ቀኑም ጥቅምት ቀን ያሻ ዓመተ ምሕረት ነሙው ንዋየ ቅዱሳቱንም በሙሱ ጸዘዘጋጆተው ስጡ ከዚዖ ብዛታቸው የመሟይደቆጠሩትገና የማደመጥኑትን በጎችንና በሬዎችን ሸሳርደው ድኾችገም ስበስበው ስምገት ቀኝ ጡሱ ሲፀይበሱ ሲያጠጡ ስኘብተው ሽንጀራው ክንደ ቅጠስ ወይኑና ጠጁ ክንደ ፏፏቴ ውኃ ስጋው ሽከገደ ጎመን በዝቶ ተርፎ ክሳስቅም ስስስ ቅዱስ ሚካስ ባርኮ ያበረከተው ነው ብሰው ስስ ጸመሠገኑ ቀኑን ሚካዜፀስ ዘረከቶ አሱትሱ ከዚህ ኩሱ በኋሳ አገደገና ዛጾናዛናት ከየሰበኩ ጥምቀት በዘቡነ ስስማ ክሳት ብርዛን ከያጠመቁ ቆጾተዋስ ደህ የ መቅደስ ሕገጻ ቤተከርስቲያን ዘመን ቀዳ ቶ ያሷቀቦድ ቆፎቶ በዮዲት « ጉዲት » ተበሳ በምትጠሬው ዩተቃጠስ መሆኑ ጾታወስስ ከጉዲት በኋሳ የነገሠው ጸገበሳካ ውደም በ ዓመት ዕድሜው ሽገደ ነገሠ ወዲያው የዮዲት ስስ ጸስሰቀቀቸው በስደት ሻጓ ዘመን ከተቀመጠ በኋሳ በ ዕደጫው በ ዓመተ ምሕረት ሀገሩ ጸክሱም ተመስሶ በጸክባቱ ዙፋኘ ተቀምጦ ሺትዮጵያንኘ በጸጥታ መቭስተጻጻር በጀመፈ ጊዜ ክስቀጽደሞ የክርስቲያን ዛይማሻኛት ሽክገዲስፋፋና ክንዶ ጥገኘቱ ደሬዳዊ ዜማ ብሱጾና ሐዷስ በትምህርት ቤቱ ተዘርግተው ክገዲነባሩ ክጸዉጀ ቀጥሎ ሕዝቡን ከዩስበስበ ዩየተቃጠስውን ዩክክሱም ቬተ ክርስቲያኀገን ክስጠረገ ከጸበው ካህናት ጋርም ሱባ ገበባ ሱባዜውኘ ሽንደፈዘመ የስመኑትኝ የማይነሳ ዩነገሩትንኘ ዩማይደረሳ ሽግዚጸብሔር ብቸርነቱ ስጸክባቶቹ ክብርሀ ዉሸስጽብሐ ከገዳዘዘጠጳቸው ቀኘ ስሲት ወርቅና ሽገቁ ክዘነመሰት በዚህ ክግዚስብሔርኘ ክይመሰገ ዩሕገጻ በስሙፉችባ ስበሰበ ቀስብና ሰብስ ደመመዝ ዘቀረበሳቸው በዚህ ጊዜ የተቃጠስውን ጤተክርስቲያን መሠረት ጸሽስቆዬፍሮ ከዓስራ ሁስቱ ቤተመቅደስ ዘምስቱን ቀገሶ ጸቅሙ በጫፈቅደስት ጄ ቤተ መቐደስ ሽድርጉ በከበረ ሽከብነ በረድ ዘሠርቶ በፎርቅና በክንቁ ሰበጠው አንደ ፀሐጾም ዘገጸባረቀው ሽገደዚሁም ስጽሳተ ሙሴም በወርቅ ያገጠ ቤተ መቅደስ ሸሠሬራሳት ዚህ ጊዜ ሰጊዜው ጳጸስ ሰስዘስነበረ ቀደጎን መካናቶ ሷቶቦያዖ በክከሱም ሲቀ ካህናት ጸሰባርኮ ቅጻሴ ቤቱን ጸከበረ ገዋዩ ቅድሳቱን በሙሱ ሰቤተክርሰቲያኑ ስከ የጥገት ጉሰት ጽዮገን ጸየመሰስና ጸዖሳደሰ ጸገደገና ሐዲስ ጉፅት ጐሰተሳት መዘምራገና መምሀራን ካህናት ክና ዲያቆናትን ሁሱ ሰስገሰግሎት መደበሳት ብዙ ቅርሶችንም ስክቆመሳት ጾደህንገንም ድገቅ የሆ መቅደስ በቤተክርሰቲያን በክርሰትና ጸምነት አና በ ዓምበነገሁት በሸክዒ ሰብ ድንግስ ሳዩ ተነስቶ የክበረው በግራኝ መሐመድ ምክንይ። ሀክ ቀቆዳጎን መዛናቶ ያዲተሆታፉ ቸሻቫ ከገድርያስ ከሸዲስ ዘመን ተነስተው ወደ ጎንደር የሚወስደ መገገድ በመከተስ ጥቂት ደቂቃዎች ክገደተጓዙ ጣራ ገጻ ተብሱ በሚታወቀው ቦታ ሽከገደደረሱ ወደ ቀኝ በመታጠፍ ከ ኪሱ ጫትር ርቀት ያህፅ ከተጓዙ በኋካ የሚሯገኙት ጥንታ ገጻም ነው ፎህ ዋጃ በገዳምነት መታወቅ ከጀመረ የፄ ዓመ ዕድሜ ይህስ ስስቆጥሯይስ ገጻሙ የተገደመው ከዓስራ ሦስተሻው መቶ ከፄስ ዘ በጸዔ ፎኩና ክምሳክ ዘመነ መገግሥት ነው ፎህ ዋሻ በገዳም ከመታወቁ በፊት በዘመነ ሾረት የጣፃት ጸምስኮ ጾከናወን ክንደነበር ክና በወቅቱም የስካባቢው ነዋረዎች በዘገጾ ክያመስ ስክርሱም ሽየስገዱ ከክገጨት በተፈስፈስ ገገጻ ወተት ያቀርቡስ ሽገደነበር ስገዳገድ መረጃዎች ዩልጠቁማጣሱ ይህንን ሥርዓ ስክምስኮ በመሻር ነበር ከስዩ በተጠቀስው ዘመን ክቡነ ክንጆር የክርስትናኘ ዛደማናት በማስተማር በዋሻው ውስጥፕ ፎገበርስ የነበረውን ዘንጾ በማጥፋት በዋሻው የቢየሱስገ ታቦት በማስገባ ቅጻሴ ቤቱን በማክበር ገዳሙን የመሠረቱት ከዚደገ ጊ ጀምሮ ዋሻው በስማቸው ቐቫ አንድርያስ ተባስ በዓይገ ከሚታዩትና ሲጉበኙ ከሚችሱት ቅርሶች መካከስ ስዘገጾው ዉተተት ፎቀርብበት የነበረው ከክገጨት የተፈስፈስ ገገጻ የስው ቅርጽ ያስው የክገጨት ጣዓት ቆደን መዛቼናት ሷትቦዷ ጥገታዊ የብራና መጻሕፍት ዐዩብር መስቀሱችና ክስባሳት ለክበስበስ ስረጁም ዘመን የናሬ የሰው ጸስክሬናች በከነዚሁ የተሰዖዩ ስስከሬናች ሳይ የተስዖዩ የጸገናነዝ ሥርዓቶች በጉስህ የሚታዩበት ነጡ በክጠቃሳዩ መስኩ ሲታይ ህ ሥዬራ በምስመናንም ሆነ በውጥ ሀዢ ክንግጾች ቢጉበኝ ስዩ መስህብነት ደስው ሥፍራ ነው ትቦ መደን ቐሻ ተከስዛደዞበናት ህ ቬተክርስቲያን ክስዲስ ዘመተ ወደ ጉገደር በሚወስደው መገገድ ስቅራቢዖ የሚገኝ ታሬካዊ ቢተክርስቲያን ነው የሸካባቢኩ መጠረያ ስምም ጣራ ገጻም ከየተካስ ዩሚጠራው ነው ጾህንን ገዳም የሸካባቢው ተፈጥሮስዊ ከአቀማመጥ ስዩ ውበት ስዊቶታዕ በተሰ ገዳሟ ያስሰችው ዙረያውጡ ገደሳማ ሆና ጥቅጥቅ ባስ ጸገ በተሸፈነ ቋጥኝ ስር ነው ገና ወደ ቸቐሻው ውስጥ ሳይገባ በፕቃና በጽድገጋደ ወብ ሆኖ የተሠራውን የተክስዛይደማናት ቤተ ክርስቲያንን ይቓገኙታስ የዚህን ቤተክርስቲያን ስመሠራረት ጸገደ ተረዳነው ከሆነ የገዳሙ ሥራ በሸዔ ይኩና ጸምሳከ ዘመነ መገግሥት ተጆምሮ በሸ ሰጾፎፈ ስርዕድ ነጡ የተጠናቀቀው ዋሻው የውስፕ ሰውስሰጥ መኝገድ ስስው ከዚህ የውስጥ ስውስጥ መገገደ ክቡ ክገጸረያስ ከና ስቡነ ተክሰዛክማናት ከየበዓታቸው ተነስተው ዛና ማርያም ድረስ በመፄድ ጸሱት ደርጉ ስክገደበር የቤተክርስቲያ ስበው ይናገራሱ በዋሻው ውስጥ ክመንገዱ ሲሳ ባህርም ከገጻስ ነጡ የሚነገረው ከካህራም በቷሳም ጥንታዊ የሆኑ ከዉርቅና ከብር የቲሠራ ቅርሶችና መጽሐፎች ጸንጸሚገኙም ነው የተነገረገ ወሬረውጡ የጺጣሲፀዖ መኝግሥት የዚሀኘ ቢተክርስቲዖኘ ቅርስ ያስምንም ከስካጾደ ግ ከተሞሳከት ፕካኔ ደስ ርህራሔ ብዙ ቅርሶችን ከንጸ ዘረፋ የቤተ ክርስቲያኒቱ ከበው ክስከ ዛሴፊ በቁጥት የሚናገሬት ነጡ ቀዳጎን መዛናቶ ያሷትቦዖ ይሯፓ ጣና ሐይቅ ጣና በሺትዮጵዖ ውስጥ ከሚገኙት ሐጾቆች ሁሱ ከትፅቅነቱ ቀዳሚሜውን ሥዔራ የያዘ ሐፎቅ ነጡ ጣና ሐፎቅ ስኬር ኪሱ ሜትር ስጠቃሳይ ስፋት ሲናረው ስቀማመጡም ከስሜን ወደ ደቡብ ቋ ኪሱ ጫትር ከምሥራቅ ወደ ምዕራብ ደግሞ ኪጫ ርዝመት ፀይስው ነው የጣና ሐጾቅ ከባሕር ወስፅ በሳፀ በሸቋ ሜትር ጫማን ከዬታ ሳፎ ፎገሻዕ የሐየቁ የውኃ ፎዘት በዚህ ክስስ ብቻ ስራት ቢሲዮን ሜትር ኪዩብ ነው ከሸ ጫማ ከፍታ ከታቹ ያስውን መሬት በሐይቁ ጡኃ ከቀሳሱ ስመስና ማዋስ ፎቻሳስ ክሐየቁ ፀፎዘት ስራት ቢሲዮን ሜትር ኪየብ ጡሙኃ በስሸባካጾ ወንዝ ፈስስ ስዩ ስመስና ፍጆታ ስማዋስ ከሴሱች ጋር ሲነጻጸር አሌዜ ከ በተደረገው ተደጋጋጫ ጥናት መሠረት ከ ሚሲዮን ጾሳር ክንደሚፈጅ ተገምቷስ ጣና ከክረምት ጠቅት ማብቂዖ መስከረም ሲጠባ ከሐይቁ የሚወጣው ውኃ ከፍተሻ መጠን በስከገደ ስሬት መቶ ጫትር ኪዩብ ይህስ የማክሳስ በታህሣሥ በሰከንድ ወደ መቶ ጫትር ኪዩብ ይህስ ያማክዕና ወዲዖው በሚቀጥሱት መራት ክየቀነስ ይፄድና ክረምት ከመግባቱ ስክስቀድደሞ በግንቦት ወር በስከንጆ ሜትር ኪዩብ ክስኪጸርስ ደረስ ሽያነስ ጾዛኳጻስ ጣና በቪትዮድዖ ስጫን ምዕራብ ታሳቅ የተራራ ስንስስት በጣም ቅርብ ስስህ ከበስተ ሱዳን በኩስ ወደ በስሳ ዉዩም ወደ ቅደን መካነ። ከሳቸውም ከነዚህን ታቦታት በመጩያዝ የጸምሳካቾቸውን ሥሬ ከበማደነቅ ደ ሀገራቸው ቪትዮጵፀ በዑራኬስ መስስከ መሪነት ፎደርሳሱ ስገደደረሱም በጐጃም ከኮዬሰ ሀገር ሰዩ ስሙ ሜጫ ከተባሰውጡ ስካባቢ ጉታ በሟባስ ሥፍራ ዛደው ወሮ የተባሰውን ባሳባት ስግኝተው የቤተ ክርሰቲያን መሥረፀ ቦታ ደቀበሳሱ ክቡነ ዮሐንስም የባላባቱ ሰምና ቦጉጐ ሽቋሬጉቱ ከትውሰዶ ትውስደ ሲጠራ ሲታወስ ስገዲናር በማሰብ በቦታው የተሠራውን ቤተ ክርስቲዖን ውፊ ሲየሱስ ብሰጡ ሰየሙት ውራ ሺቪየሱስ ሀው ሲጸስ ገዳመ ዘጌ ላደ ዓምደ ብርፃን ተተክሱ ስሰታያቸው ክቡ ሩፋኬስ ከና ሦስት መቶ መነኮሳት ከቀረዎቹ ያ ታቦታት ጋር ዘጌ ይገባሱ ከዚፀም በው ክፍስ ዘመን ክምደ ብርዛገ ተተከሱ ካዩበት ሥፍራ ሳይ ቤተክርስቲያን ሁርተው ታቦተ ኪዳነ ምሕረትን ፀስገባሱአሁንም የዚፀገ ቅን ባሳባት ሰም ሰማዘከር ሲሱ ውራ ኳዳ ምሕረት ብሰው ፎሰጾሙና በጸቡነ ናሆም መቃብር ላደ ደግሞ ፀዩሥሳሲን ቆደዲጎን መዛናየቶ ዕያጳተሆታ ቤተከርስቲያንኘ ሠርተው ክከገደጨሪፅሱ የቅረችውኀኘ የጸደብሬ ምጥማቅ ማርዖምን ታቦት ደግሞ ጣና ክጠገብ ቤተ ክርስቲያን ሠርተው ሸዘዞ ማርያም በማስት ስጾመው በክብር ክርፈዋስ ዑራ በክሁኑ ጊዜ ወደ ገዳሟ የሚያስገባ ወደብ ሰስተሠራሳት ያስምገም ችግር ከ ደቂቃ የክገር መገገጽደ በቷሳ በግራና በቀኝ የተተከሱትገ የሱሚ የብርቱካገ የቡና ክና የተስያዩ ዕጽዋትን መዓዛ ሽያሸተቱ ከተጓዙ በኋሳ የሚያገጻት ገጻም ዓት ዑራ በጣና ሐጾቅ ውስጥ ከሚገኙት ሴቶች ሲገኩ ከሚፈቀደሳቸው ገጻማት ውስጥ ሸገዲ ዓት ዑራ ኪዳነምሕረት ክ ዓጩት በሳዩ ስደሜጫ ፀሳት ሲሆን ከመግቢፀያዩ ሳጾ ጸገደጠቀስኩት ክብ ቅርፅ ያሳት ከትሳዕቅ ክገጨቶች ተጠርበው በወጡ ክምጾች በሮች መሰኮቶች በሸንበቆና በጠፈር ተጠፅፎ በተሠራ የሳር ክጻኘ ግድካግዳው በክገጨትና በጥቃ ባማረ በህሳዊ አጸሠራር ያማረች ቤተ ክርስቲያገ ናት ክካሹጭ ወደ ውስጥ ሲታይ በመጆመራድ የመከታ ክፍፅ በመካከዕም የመቅደስ ክዬፅ ክገሻፅ ቅድስት ክዬሱ ስምንት በሮች ክና ስምንት መሰኮቶች ፀፀሱት ሲሆኘ ቅደስቱ ደግሞ ሥስት በሮችና ከገደ መሰኮት ክስው ከቅኔ ማኅሴቱ ፊት ስሬት ባስው ግደግጻ ሳይ በኛው ክፍስ ዘመገ የተሣሱ ከመጽሐፍ ቅዱስ የተወሰዱ ታረኮችኘን በሚዕሳፀና ጥንታዊ ሀሠዓሲፀን ክስስን ሰጽዋትገ ውኃን ቀሳቀስው ቀስም በጥብጠው በሣሷቸው ሥዕሱች ሸበረቀ ነው ዩህገና ህን ቀደ ህ ዐመስሰስውን የኪተክርሰቲያኳን የውስዋ ጉብኝት ጨርስው ከገዳሙ ብዙም ሳይፎርቅ በተሠራው ከሳት በማይገባው የሳር ክጻነ ይሰው ዩቅርስ ማስቀመጫ ቤት ውስጥ ተቀምጠው በመጉበኝት ሳይ ያሱ ቅርሰችን ያገሻሱ ከቅርሶቹም ዋና ዋናዋቹን ስመፕቀስ ይህስ ከክዔ ክደያም ስገድ ክያሱ የተሰጠ የወርቅ ካባ በሸዔ ዮሐገስ ዘመ የተስጠ የብር ዘውደ » የብር መስቀስ የወርቅ ቅብ መፃር » ከንጉሥ ተከስ ዛይማናት የተስጠ የወርቅ ዘውደ የዉርቅና የብር ጉብጉብ ሲሆኑ ከዚህም ሴሳ በብራና የተጻፋ ትሳዕቅ መጽሐፍትም ጾገሻሱ በቤተክርስቲያኗ ውስጥ ከተሣሱት ሥዕሎች ውስጥም ስመጥቅዋስ ያህል » የጌታን ፅገስት ር ፅዳት ን ሽስከ ክርገቱ ዱ ክመቢታችገ ያጻረገቻቸው ተዓምራት ከተዓምረ ማርያም የተዉስዱ ሥዕቡች ን የሐዋርዖትን ዩመሳሽከትን የሰማዕታትን ታሪከና ዩተስያዩ ገደሱችን የሚያመስክቱ የሐሪግ ሥዕሎች በመቅጸሱ ዙሪያ ፎገቫሉጵ ዩህቾን ታሪካዊት ገዳም ስመጉብኘት ሁስት ዓይነት መንገድ መጠቀም ፎቻሳፅ ክንዱ ከባሕር ጻር ኪሎ ሜትር በሚርቀው የየብስ መገዛሻ ሲሀን ሲሳው በኮገትራት ወይም በቋሚነት በሟመሳሰስው ጆፀባ ነው መዘስ ዘጌ ጊዮርጊስ ቤተክርስቲያን ይህ ቤተ ክርስቲያን የተመሠረተው በሻጡ ከፄስ ዘመን ሲሆን የመሠረቱትም ስቡን በትረ ማርያም የተባሱ ጻድቅ በገዳሙ ከነበሩ ለንጻንደ ጠነኮሳት ጋር ው ዓም ከታረክ ክገደተረዳነው የቅዳስ ጊዮርጊስ ቤተ ከርስቲያን ሳገቃ መዝጊያ በፈቃደ አግዚክብሔር ተገኘ ዩባስስ ቤተ ክርስቲያኑም የተመሠረተው በጥቃ ክና በድንጋፀ ነው ስቡ በትረ ማርያም ክና በዘመኑ የነበሩ ስዎች ቤተክርስቲፀኑን ሲሠሬ በጾም ከና በጸሎት በመትጋት ነጡ ደጾኸው ቬኪተክርስቲይን ክንደገና ፈርሶ በ ዓዎ ጸደሳው ሥሬ ተደምሮ ስረጅም ጊዜ ከቆየ በቷሳ በቅርብ ጊዜ ተጠናቋቂፅ ፀህ የቅዱስ ጊዮርጊስ በተክርስቲያን ከበጣም የሚያምር ክና የጣደዓንቅ ነጡ በተክርስቲይኑ ክብ ቅርጽ ፀስው ሲሆን መቅደስ አና ቅድስት ተብሱ በሁስት ትሳዕቅ ክፄሱች የተክፈስሰ ው መቅጾዶሱ የታቦት የጽሳት ን መቀመጫ ሲሆን የሚገኘውም በቅድስቱ ተክቦ በመካከፅ ነኩ ቅድስቱ ስምንት በሮች ሲሻሩት ስደስቱ ባስ ትሳሰቅ ዓምድ ናቸው ክዚህም ሲሳ ስምንት መስኮቶች ያሱት ሲሆን ስደስቱ ባስ ስደስት ዓምድ ናቸው ከይንዳንዱ ዓምደ የሚያምሩ ባስ ሦስት በሮች አና ክንድ መስኮት ጸሱት ክዚህም ሴሳ ክንደ ምስሶ የሚይገስግፅ ትስቅ ዓምድ ስው ሲሆን ከዓምዱ በካፎዩ ስንድ ትፅቅ ክና ክብ ዋስታ ክስ ቅደን መዛናፉ ያሷቀቦጽያ ይጃ ቆደን መዛናቶ ዕሷቶቦጽ በቤተ ከርስቲያኑ መስኮቶች ክና በሮች ስገጣጠም በጣም የሚፀዖስገርም ክና የሚያምር ነውጡ የቤተ ክርስቲያኑ ግቢ የጊዮርጊስ ፈረስ ኮቴ ደረኗበት ነቡ የሚባፅበት ድገጋፀ ቆሞ የሟታይ ሲሆን የፈረስ ኮቴ ቅርጽ ተቀርጾበት ጾታይፅ በዚህ ቤተ ክርስቲያኘ ውስጥ ጥንታዊ የነገሥታት የዘውድ ስፅባሳት ዘጡጾች ክሴቻ ክታበ ጠርቅ በጠዘተ ፎገኙበታልፅ በተስጾም አቡ በትረማርያም በስደ ሥጋ በነበሩበት ጊዜ ሲጸስፀዩ ጾስብሱት የነበረ የብረት ፅብስም በዚሁ ገዳም ፎገሻፅ። ፎቶ ወንደሰን መሀል ዘጌ ጊዬርጊስ ስቡነ በትረ ማርያም የጸቡነ በትራ ማርያምን ቬተክርስቲያን የምናገኘው የመሐፅ ዘጌ ቅዱስ ጊዮርጊስን የጉብኝት መስመር አጠናቅቀን ትገሽ ሄድ ሸሽገጻስገ ክኩ ይህ ገዳም በተስዖያዩ ክረገጓዱ ዕጽዋት ከመሸፈኑም በሳይ ጸጥታ የሠፈነበት ቪና ስመናገያገ ክመቺ የሆነ ቅዱስ ሥፄራ ነው ቤተከርስቲያኑ የታነፀው ከድገጋይ ከጥድ ከና ከቸቐገዛ አክገጨቶች በተስያ ዓነት ቅርጸች ተቀርጸጡ በሚያስደገቅ ሁኔታ ከጠጡ ሽገጨቶች ነው ቤተክርስቲይኑ ዙሬያ ከብ ሲሆግ የመቅደሱ ከና የቅድስቱ ከፄሱች ስሬ ሆነጡ በተጨማሪም በቅድስቱ ዙረያ በሸምበቆ ታጠረ ዩመከታ ከፄስ ከስው ክሠራሩም ከውጭ ከመከታው ከፄስ ጠደ ቅድስቱ የሚወስድ ስምገት በሮች አና ስምገት መስኮቶች ክሱት ስቡ በትሬ ማርያም በጣና ሐጾቅ ሳይ ዩሱትን ገዳማት ካቀኑትና ስባቱ ከዋክበት አክየተባሱ ከሚጠሩት ክበው መካከስ ከገዱ ናቸው ጻድቁ ክቡነ በትረ ማርያም በሻኛው መቶ ክፄስ ዘመን ክግዚጸከበሔር መርቦስቸው በመስአከ ጸግዚጸብሔር መሪነት በጣና ሐይቅ ላይ አጽፋቸውን አክገጥፈው በመቋሚያቸው ክቦቀዘፋ በድገቅ ተዓምራት ሐደቁገ ተሻግረው ዉደ ገጻመ ዘጌ ገብተዋዕ ሽፒህ ጻድቅ መጀመረያ ጣና ሐይቅ ክኀደደረሱ በጠና ባሕር ዲር ስዝዋ ማርያም ተብሳ የተስየመችውን የቫጸመቤታችኀ ቅድስት ድንግስ ማርያምገ ቤተከርስቲያን የጸሎትና የሥዕስ ቦታ አድርገው ቀዳን መዛናት ያሷቶቦ ስረጅም ዓመታት ተዋምጠዋስ ገድሳችቸውም ይህገ ታሪክ ሲያጠናከር ክጸንዲህ ይሳስ ፉ ሸገተ ደጸቲ ምቅዋመ ጸሱቱ ስበትረ ማርያም መገበር ብርዛገ ክዝዋ ማርፉም » አቡ በትራሬ ማርያም በጸም በጸሱት ተዉስነውጡ ፈጣሪያቸውን ቫዖገስገሱ ብዙ ዘመን ክገደ ቆዩ ከተጋድሱክቸው ብዛት የተነስ ከቆሙበት ከጸግራቸው ሥር ድውይ የሚፈውስ ሙት የሚፀስነሳ ስውር የሚያበራ ስምጽ የሚያነጻ ጸጋንንት የሚያጠጣ ብዞ ተዓምራት የሚሠራ ቅዱስ ክበስ ፈስቆሳቾዋስ በዚህ ዘበስም ብዙ ስዎችገ ካደረባችው ዶዌሥጋ ሁሱ በተስጣቸው ጋ ክየፈወሱ ይቆቃፉሉ በኋሳ ሳይ ሸቡነ በትረ መርዖም ከስስታት በክገደሻው ቀን በጸሎት ሳይ ክኀጻሱ ከገዳመ ዘጌ በስተምሥሬቅ አቅጣጫ ሳይ ዛሬ መዛዕ ዘጌ ቅዱስ ጊዮርጊስ ን ተብሱ የሚጠራው ሥጨራ ሳይ ዓምደ ብርዛን ተተከሎ ስስታያቸው ወደ ክዚፉው ዓምደ ብርዛኑ ዉጻዩበት ሥፍሬ ዩዛዳሱ ክዚ። ስምደ ጽዮን ዘመነ መንግሥት ደረስ ቆፎተዋስ በኋሳ በጸዲ ክምደ ጽዮን ዘመ መንግሥት በራሳቸው በንጉሁ ፈቃድ ታኮተ ማርያም በደቅ ደሴት ውስጥ ኮታ ወደተባስ ሥዬራ ስስፄደች በቦታውም ሳፎ ታኮተ አስጢፋናስ ስሰ ነ ገባ የገዳሙ ስም ጻጋ አስጢፋናስ ተባስ ዩህ ቤተክርስቲያን ምገም አገኳን በክዒ ዩኩና ጸክምላክ ዘመ መንግሥት ቤታክጽም በተሰያየኛ ዘመናት የክድሳት ሥራዎች ተደርገውስታዕ የክቋሳት ሥራውን ካደረጉት ነገሥታት መካከዕም ስዔ ዘርዓ ደዕቆብ ስዔ ሱስኘዮስ ስዔዒ ፋሲፅ ጾገኙበታስ የቤተክርስቲፀደኑ ጸሠራር በጣና ሐፎዩቅ ውስጥ ከሚገኘው ከጣና ቂርቆስ ጋር ይጾመሳስሳስ የቤተ ክርስቲይኑ ጣራ አስከ ስሁን ደረስ የሳር መሆኑ በሬሱ የተስየ ውበትን ስኮታው ስጉካጽፎ ጾገጃዛስወደ ቤተክርስቲያኑ ከገጸ ዋሪቡ ከቤተክርስቲያኑ ምሥራቅ ደጃዔ ሳይጾ የተቀበሩትን ቀዲጎን መዛ በተ ያራወ ፀጻድቁገ ስባት የሸቡነ ጊሩተ ስምሳከገ መካን መቃብር ያገሻስ የጻድቁ በዓስ ክረፍት የሚከበረውም ነሐሴ ቀን ነጡ የጻጋ አስጢፋናስ ቤተክርስቲያኘ የሳገቃ መዝጊያዎች ጸንድ ጠጥ ሆነው ረጅምና ስፋፊ ናቸው የሸገዱ ሳንቃ ርዝመት ዐምስት ሟትር ቁመትና ዩሦስት ጫትር ወርደ ስፋት ሸስጡ አነዚህ በሮች ከሻው ከዬስ ዘመኘ ጆምሮር ሸክስክ ጸሁን ደረስ ደስተነኩ መሆናቸውን መገኮሳቱ ይናገራሱ ጾህ ቤተከርስቲያኝ ጸሁገ በቅርቡ አንኳን ከ አስከ ዓም ደረስ በተስዖ ጊዜያት ከድሳት የተደረገስት ቢሆንም በጥኝታዊው ቤተክርስቲያኑ ሀሠፊር ሳ ምንም ዓይነት ስውጥ ሽክካመጣበትም በቤተክርስቲያኑ ውስጥ ያሱት ሥዕሱችም ቢሆኑ ዩተሣሱት በሸሽዒ ፋሲስ ዘመነ መንግሥት ሲሆን በጥኀታዊነታቸው ቀጻዛሚሟውገ ሥዔፄራ ከሚፎዙት ጐራ የጫሟሪያስስፋቾው ነው የቤተክርስቲያኑን ጉብኝትዎን ከጸጠናዋቁ በኋሳ በሸጠስተኝ ቤት ውስጥ ዕዕፄ ሽዕሳፋት ታረክ ወደ ጫገኘበት ታሪካዊ ሥዬራ ያመራሱስ ቤቷ ስገጻሙ ክንደ ቅርስ ማስቀመጫ ሙዝየምነት የምታገስግፅ ናት በዚህ ቤት ውስጥ ታረክ ከና የታፈኩ ሠሬዎች ጥምር ፎገኝስ ከዒ ጻዊት ዐ ጻን አዒ ዘርዓ ይሰቀብ ቶ ከዒ ሱስንዮስ ቀዳ መዛናቶ ሷቶቦታ ሦ ከዒ ፋሲዕ ቋ ን ከኒህ ነገሥታት በሕጾጠት ዘመናቸው በገዳሙ ክፄተሻ ዬቅር የተነደፋ ሰስ ነበር ክዚህች ዓስም በሞት ሲሰም ስስከሬፊናቸው ሳደኗርሰ በሳጥን ውሰጥ አገዳሱ ተቀምጠው ይገሻሱ ነገሥታቱ ከጥኝት ጀምሮ የክበሩበት ና በፅማቸው ያረፈበትን ሳጥኝኘ ከስሁኑ በጠቅት የክየሩሳሴም ደርጅት ባሠራው ባሰመስታጠት ሳጥኘ ውሰጥ ሁሱ ስው ሸገዲፀያቸው ተደርገጡ ተቀምጠው ፎገሻሱ በጻጋ ገዳም ጡሰጥ ከነገሥታቱ በፅም ሴት ስዓጾገ የሚይታክቱ የብራና መጻሕፍት ፎገሻሱ የነገሥታቱ የጠፃ ስቃዎች ገዋየ ቅጽሳት በሙሱ በወጉ ተደርደረውጡ ደታቆስ ነገሥታቱ ስገቋሙ ካበረክቱት ቅርሶች መካከስ ስከ ጻዊት የሚዘጉና የሚከፈቱ የነሐስ መሰቀሱች ዩስዔ ዘርዓ ያፅቆብ የወርቅና የነሐስ መሰቀሱች በሕይወት ዘመናቸው ክሸሽጃቸው የማጾስየው ከና « ጠነቦ ከመያንዝር የጣስ ጽሑዬ ይደስበት ጉራዳድቸው ከና በርከት ደሱ የዉርቅና የብር ቅርሶች በዚህችው ስቃ ቬት ውሰጥ ክፎገሻሱፊ ክዚህ ሁሱ ስስደናቂ ጉብኝት በኋሳ ሴሳው የጉብኝት ምዕራዔ የሟሚሆነጡ ደግሞ በዳጋ አክስጢፋናሰ ገዳም በሚገኘው ጥቅጥቅ ፀሰ ጸን ውስጥ ሉት የሸሽዝርዕትና የዕፀዋት ዓይነቶች ናቸው በዚህ ገዳም ውስጥ ፀሴሱ ፀዕፀቸት ዓይነቶች የሱም ክሚበሱ ጸገስቶ ክስከማፎበሱት ይድረስ ይሱት የማክስችኝ ፍጥረታት በሙሱ በጻጋ ከስጢፋናስ ገዳም ብቻ ፀሱ ነጡ የሚመስሱኩ ውስጥ መሻር ቪቢችሱም የሚናሩት ግን በገዳሙ ሕግ መሠረት ዱጎን መዛናቶ ያሷቀቦ በዚህ በጻጋ ከሰቪፋናስ ገዳም ውስጥ ከ የሚደርሱ ባሕታውያገ መነኮሳት ፀገሻሱ ከነዚህ መካከስ ሸብዛሻዎቹ በጫካ ውሰጥ ዘግተው በዞም በጸሱት የሚተጉ ስባቶች ፎገኙበታስ የሚያስደገቀው ደገሞ በገዳሙ ውስጥ ይህን ይህስ ስው ከየናሬ የሸንድደም ሰው ድምጽ አፀዞሰማም ክሸዕዋፋት ዝማሬ በቀር መነኮሳቱ የሚመገቡት ከጻጉሣ አህስ የሚዘጋጅ ዳቦ የሚመስስ መኩፈታ የሟባስ ምግብ ነጡ ዩህግንም ምግብ የሟመገቡት ውስው በ ጸና በ ሰዓት ብቻ ው ሽክነዚህ መነኮሳት መተዳደሪያቸው የስትክስት ስማት ሲሆን ገዳሙ ውሰጥ ሙዝሸንኮራ ሱሚ ትርገጉ ፐፕዩ ሽስ ከያመረቱ ክሬሳቸውን አይዖረዱ ጾናሬሉሱዘ ገዳማውይኑ ከሁኑ ወቅት ክብዙዕ ጠቅዱስ ሸቡ ተከስዛዩማናት ፓትርፀርከ ስንድ የሞተር ወፄዔጮ ስገድ የውኃ ምተር ክብፁስ ስቡ ጠመርቆርዮሰ ፕትርያርክ ስገድ ታሳቅ የውኃ ሞተር ጸና ሁስት የስሳ ማጥመጃ ጀሰባዎች ስሰተሰጡዋቸው በነሱ በመጠቀም የገቢ ምገጭ በመፄጠር ሽና በመፈስግ ቦታውን በማደራጀት ሳይ ፎገሻሱ ጾህ ገዳም በኪትጵፀ ቢተከርስቲያን ሳደ በየጊዜው በተነሱ ጠሳቶች ጉዳኤ አገዳዕደረስሰበት ፎነገራስ ስሁን ድረሰ ከየገዳማቱና ከተስያዩ ቦታዎች የሚመጡ መናንያን በዚህ ገዳም ቆዳጎን መካናኑ በሷጎቦራ ተፈትዘቡ የፈተዛውገም መመዘሻ ያስሩ አከንደሀን ሽቻ ነው የጻጋ ከስጢፋናስ የጸንደነት ገዳም መነኮሳቶች የሚገኙት ክገደ መሳክክት ክግዚክብሔርን ክይመሰገኑና በሥራቸውም ተግተው ዘቡ ሲሩ ያሚታፎቱ። መዛናቶ ሷቶቦሆአ ደብረ ሲና ማርያም የደብረ ሲና ማርደም የምትገኘው በጣና ሐይቅ ስሜናዊ ጵትጣጫ ከባሕሩ የመጨረሻ ጫፍ ሳፀ በጉርጉራ ወጻብ ሳይ በደ ደከረ ሲና ጣርያም ቤተክርስቲያን በሁሰት ከፎነት ግገድ ተገዝው መድረስ ፎችሳሱ አግደሻው መንገድ ከባሕር ተክተው በሚመጡ ጆፅባዎች ጸማጣካኝነት በባሕር ሳይ ሚደረገ ጉዞ ሲሆነ ሁስተሻው መገገደ ደግሞ ከጉገጻር ከተማ ኪና ትራገስፐርት የ ኪሱ ጫትር ርቅት ያስውን መንገደ ጓዙ በኋሳ ዩሚፀገጂት ጥገታዊ ቤተክርስቲያን ናት የደብረ ሲና ማርያም ቤተክርስቲያን የተመሠረተችው ኛው መቶ ክስ ዘመን በክዔ ክምደ ጽዮን ዘመነ መገግሥት ሼስዲርስ በተካሱ ጻድቅ መነኩሴ ሸማካኝነት ነው ሽባ ዲሮስ ዩየትውስፅጆ ሀገራቸው በሸዋ ክከፄስ ሀገር ደብረ ሲና ስዚህም ነው ዩቤተክርስቲደኒቱ ስም በሸባ ኪስዲርስ ትውስፅድደ ሀገር ስም ጀብቭረ ሲባ ማርያም ዩተባስችው የቤተክርስቲደኒቱ ጸሠራር ዙሪያ ክብ ሆና በጥቃ ምርጊት ወፃረ ገደግጻ ደሳት ናዓት የቤተክርስቲያኒቱ ጠረያ ከስከ ከሁን ረስ ጥንታዊ ውበቱን ክገደጠበቀ ቆርቆሮ ሳይስብስ በሚያምር ር ከፍከዬ ዩተከጸነ ነው በቤተከርስቲያኒቱ ዙራያ በውጪም ጠጡስጥም ብዛታችው የተስያየ ምስሶዎች ቆመው የሳይሻውን ሪያውን ክፍፅ ጻግፈው ፀታደሱ ምስሶዎቹ ስገድ ወፕ ሆነው ቆደጎ መዛናቶ ዲቶሆያዖ ይ በውስጠኛው የቤተክርስቲያኑ ክዱስ ውስፕ ክሟገኙት ምስቦዎች መካከፅ ስንደሻው ምስሶ የተሰየ ታረክ አንጻሰው ነው የተነገረኝ ታሪኩም ክንዲህ ነጡ የደብረሲና ማርያም ቤተክርስቲያን ገና ስትሠራ በውጭ ክሚገኙት ወደ ከሚጠጉት ምስሶዎች በተጨማሪ በውሰጠሻው ክፍፄስፅ ውስፕ ከሚገኙት ምስሶዎች ወካከስ ከንደሻው ምስሶ ክዘጌ ሲገዛ ገዢዎቹ በሴሱቹ ምሰሶዎች ቸጋ ደሰማሙና በዚህ በስኘደሻው ሳደስማሙ ቀርተው ወደ ሀገራቸው ጾመሰሳሱ ነገር ግን ሀገራቸው አገደገቡ ይንን በዋጋ ያስተስማሙበትንኝ ምሰሶ ማዕበሰ አየገፋ ስምጥቶ ደብረ ሲና ይጾጥሰዋፅ ሰዎቹም በክመቤታችን ተዓምራት ክየተደነቁ ክዓስራ ስገዱ ምስቦሶዎች ጋር ቀሳቅሰው ሰቤተክርስቲፀኒቱ ሥራ ያውሱታፅ ዛሬም ካህናቶች በማዕበፅ አክዩተገፊ የመጣው ምስሶ ጾህ ነጡ በማሰት ሰምዕመናን ያሳያስ በደብረ ሲና ማርያም ቤተክርስቲያን ውስጥ ረጅም ዕደሜን ያሰቆጠሩ የብራና መጻሕፍት ሽና በቤተመቅደሱ ዙሬይ የተሣሱ ጥንታዊ መገፈሳዊ ሥዕሳት ጾገሻሱፊ ሽቪነዚህ ሥዕላት የተሣሱት በው መቶ ክፄሰ ዘመን ሳይ በከጻ ፋሲፅ ክህት በጠር መስኮታዊት ክከማካኝነት ክከገደሆነ የቤተክርስቲያኒቱ የታዕክ መዛግብት ፀስረዳሱ ክከነዚህንኘ ሥዕሎች በፎሦ ሸካባቢ የበህሰ ሚኒስቴር ባስሙፀዎችን ሰኮ ሥዕሎቹ የቀደሞ ገጽታቸውን ሳፎሰቁ በሳደገሳዊ መንገሩ መበቨሻ ጥገና ክንደተደረገሳቸጡ ይነገራዕ ክንዲያውም በሰተምሥራቅ በኩፅ ቆዳዱጎ መዛናቶ ያሷቶቦራ ደሰችው የክመቤታችኝ ምሰሰ ፍቁር ወጠፅዳ ሥዕፅ ከተሰፀይፃዩ በሽታዎች ፈዋሽ በመሆኗ ምክንያት ምዕመናን ሥዕሷን በማሻሸትና ከንጻንጾቹም ክየቀረጡ መውሰድ በመጆመራቸው ምክንያት የባህሰ ሚኒሰተር ሥዕሷን በበሰመስታጠት ፍሬም ውስጥ ሽንደትቀመጥ ከደድርጓስሰ ሴሳው ደግሞ ሰደብረ ሲና ማርያም ቤተክርስቲያን ሰየ ውበትን ከሚስጧት መካክስሰ የጉርጉራ ወደብና በክካበቢው ያደሱት የተስያየ ስጽዋቶች ናቸውጡ የጉርጉራ ከተማ በኝው ጩመቶ ክፍሰ ዘመን መገበደጃ ክና በፄሻው መች ክፍሰ ዘመን መጀጩዕዖ ሳይደ ከርቹጋሱች ስማካኝነት ክሽገደተመሠረተች ክነገሬስ በተሰይ የጣና ትራንሰፖርት ዴርጀት ገብረት የሆነኩ ፀየጉርጉራ ወደብ ክበብ ሰከክካበቢው ፅዩ ውበትን ስጥቶ ክናሰገ ቅዱን መዛናት ሪሷቶቦድያ ደሯያ የማገዳዛ መድኃኔ ዓስም የማንጻባ መደኃኔ ዓስም ገደም በጣና ሐደቅ ውስጥ ከሚገኙ ገዳማት መካከፅ ስገንደሻው ነጡ ይህ ገዳም የሚገኘው በጉርጉራ ወደብ ጸካባቢ በሜገኝ ቦታ ሳዩ ሲሆን ግማሽ ጉኑ በውኃ የተክበበ ክና ቀዕጡ የገዳሙ ክፍፅ ደግሞ ክየብስ ጋር ተያፀዞ የሚገኝ ገጻም ነው ገዳሙ የተመሠረተው በኛው ክዬስ ዘመገ ሲሆገ የገደሙ ጸቅፒ ክባ ክሳ የተባሱ መንፈሳዊ ጸባት ናቸው ሽገዲያውም ከሺህ ጻድቅ ጸባት የጣና ሐይቅ ገጻማትገ ካቀኑት ስባቱ ከዋክብት ከሚባሱት ጸባቶች መካከስ ጸንደሻው ናቸው ሽቡነ ጸሳደ ወዳ ገዳሙ የመጡት በደንጋይ ሳይ ቆመው ከክምነታቸው ጽናት የተነካ ደንጋዩገ ክንደ ጃሰባ ተጠቅመውበት ሽንደ ነበር መነኮሳቱ የጻድቁን ገድስ በመጥቀስ ፉሰረጻሱ ህ ዩደጆገጋይ ጀፅባ ጸሁገ ደረስ ከገዳሙ ግቢ በስተምስራብ በኩፅ በከብር ምዕመናን ክሽንዲያት ተደርጉ ተቀም ይገዝሻስ። ቀቦዶዖ ይቻያያ ቆስው ነው የቤተክርስቲያኑ በሮች ክና መስኮቶች ክንኳ ክዚያው ባሱበት ቆመው ክድሜ የጠገቡ ናቸው በቤተክርሰቲያኑ ውሰጥ የተሣሱት ሥስሱች ጥንታዊነታቸውና ብዙ ዘመኀኘ መቆየታቸው ሳያይገሳቸው በገዳሙ ውስጥ ብዙ ቅርቦችኘ በማጥፋት ሳክ የሚገኘው ክና ገዳማውያኑ ክንኳ መፍትሔ ያጡስት ምስጥ ብዙ ጉዳት ክይጸረስባቸው ፎገኛስ በተሰ የቅድሰት ሥሳሴኘ ሥስስ ከጥቅም ውጭ ክውጥቶታስ ጾዩህ ምሰጥ ሥስፅሎቹኝ ብቻ ስይደስም አያወደመ የሚገኘው የገዳሙ መነኮሳት በስገት መከራ የተከሷቸውንኘ የፐ ዛች ከሥሬቸው በመካጣሰ ፎደገች ካሮት ጉማን ቲማቲም ዉዚተ የመሳሰሱትን የዓሮ ሸትከስሰቶች ሸግደተተከሱ ስከሚያጠፋቸው መነኮሳቱን ስምሬት ዳርጉክትቸዋስ የገዳሙን ቾግርና የገዳማውይኑኘ ጸስታቂ ኑሮ ጠዉደ ኋሳ ሰስምመሰስበት ጸሁኘ ከጸ ገዳሙ ጥንተ ጸመሠፊረት ስውሰዳችሁ ገዳሙ የተመሠረተው ከክርስቶስ ስደት በሬት በ ዓመት ገደማ ወዉፎም ዓስም ከተፈጠረች በሸይ ዓመተ ዓሰም ሳዩ በቀዳማዊ ምኒሰክ ዘመ መገግሥት ነውክስራዜሱ ንጉሥ ጻዊት ሰጃ የሆነው የገጉሥ ስሱሞገና የዚትዮጽያዊቷ ገግሥት ሳባ ሰጽ የሆነሙ ቀዳማዊ ምነኒስክከ ከባቱ ሀገር ዚጺየሩረሳሴም ኣጾ ታቦተ ዮንኝ ከሀገሬቱ የበኩር በኩር ሰጃ የሆኑትኘና በዘመኑ በምጽጆሪ ክስራስ የነበሩትን ካህናተ ጾሬት የሆኑትን ስዛረያስና ዘዲክን ሳጾቅን ከአክቤተስቦቻቸው ጾዞ ወደ ዘገሩ ጺትዮጽያ ቆዳን መዛጓ መፇሮፇሖጦ ርሲ ቢቪጁ ንም ይመጣስ በጠቅቱ ካህናተ ይጾረት የነበሩት ክጸ ከዛሬይስ ታቦተ ጽዮን ከከክት ክገዳትነክጠስ በመኗስጋቸው ታቦተ ጽዮንን ማንንም ሰይሰፈቅዱ በጽክቅ ጾዘዋት በመምጣታቸው የተነሳ ኝጉሥ ስሎሞን ባሁሀራፊው ቤተ መቅደስ ጡሰጥም ታቧቷ መጥፋቷ ሲታወቅ አስራዜሳውይኑ በግድ ጦርነት ጸንስተው ታቦተ ጽዮኝን ጾደመስሷቷስ የሚስው ፍዕቻ በማዩሱ የግድ ታቦተ ጽዮንገ መደበቅ ክስፈሳጊ ሆና ይገሻስ ስዚህም ሲባስ ርነት ከንኳ ቢነሳ ታቦቷገ ስመጠበቅም ሆነ ሰመከሳከስ ጸመቺ ሥዬሬፊ ሆና የተመረጠው በጣቫ ሐጾቅ ውስጥ ካሱት ደሴቶች መካከስፅ ፎህገ ዛሬ ጠና ቂርቆስ ብሰን የምኝጠራውንኝ ሥፍራ በመምረጥ በታቦተ ጽዮን መሪነትና በፈቃደ ክገግዚጸብሔር ስማካኝነት ጸስፊቤሳውያኑ ወደዚህ ሥዬራ ጾመጠሱ የቦታውንም ስም « ሳዬ ጽዮን መካነ ሳህል » በማስት ጾስሄፀሙና ታቦተ ጽዮንን ክገዳሙ ሲያሰቀምጡ ከብሮ የመጠውኝ ሕዝብ ደግሞ ከባህሩ ውፍ ባስው ሥራ ሰኗሩሬታስ የሰፋፊዎቹ ዝርያዎች ክስከ ዛል ዴረሰ ሳዩፎጠፉ ደቡብ ጉገደር ውስኛ ነገደ ሽስፊኪስ ክየተባሱ ክየተጠሪ ጾገሻሱ በዘመን ዞረት ዚጺትዮጽዖይ ውስጥ ከምስኮተ ክግዚጸክብሔር ስስክስተስፋፋ ጾ ካህኑ ሸጸዛርስና ዘዲክ ሳጾቅ ጸምስኮተ ሽግዚክብሔርገ ስማስፋፋት ብዙ ፎጥሩ ነበር በተስጾ ክባቶቻችገ ጠብቀው ከሁን ዴረስ ያቆዩሰን ጸምስት ዓይነት የሾሪት መሰዊያ በገዳሙ ውስጥ በክብር ተጠብቆ መገኘቱ ገዱ ሞሥክር ነው ቆቅደ መካናቶ ያጳተቦዖ ይጃያዖሪ የዚህ ገዳም ታሪክ በዘመ ብሱይ ብቻ ሳይሆን በዘመ ሐዲሰም ድንቅ ታሪክ ጸሰው ክርስቶሰ መድኃኒታችን ሲወስድ ሕኑን ስመግደስ ሄርጾስ ሲፈስገው አናቱ አመቢታችን ቅድሰት ድገግስ ማርዖም ወደ ግበጽ ሀገዝር ሰትሰደድ ወደ ሀገራችን ሲትሁጵፀዖም መምጠቷዓና በዚህ ገዳም ውሰጥ ሰስመቆየቷ ድርሳ ቡዑራዕጸስ በሰፊው ጽታስ ሰዚሁ ምሥክር ጾሆን ዘንድ በዚህ ገዳም ውስፕ ብቻ በሚገኘው ድርሳነ ማርደም በተባሰ መጽሐ ውሰጥ የጌታችን ስደትና የክመቤታችን ቆደታ ሙሱ ታረክ ተጽፀዩ ይገኛፅ አመቤታችን በዚህ ሥዔራ ወር ከ ቀን ቆይታሰትቾ የገዳሙ ስም የተሰየመው በዛጌ ግዜ አው አመቤታችን በዚህ ገዳም ሳሰች ደመራት የነበረው መስጸክ አግዚጸብሔር ሰዮሴፍ በሕፅም ሕዓኑገና ክናቱን ይዘህ ወደ ሀገራችሁ ሂዱ ብሉ ስስ ነገረው ዮሴፍም ጠደ ሕጻኑ በመቅረብ « ዘስዓ በደመና » በደመና ጫናት በማስቱ የገጻሙን ስም ጠና ቂርቆስ የሐይዩቁም ሰም ጣኝ ተብሱ ክነደቀሪ ስገደ ፀገኘሁት ጽሑፋዊ መረጃ ይስሪጻስ በተሰደ በጣና ቂርቆሰ ገጻም ነ ዓቻ በነገሁት ኢዛናና ሳይዛና ክብርሀ ዉሸጽበሐ ን ዘመ መንገሥት ከፍተኛ የክርሰትና ማሰፋፈያ ማዕክስ ሆና ተግኝታ ነበር ጸባ ሰሳማ ከሳቴ ብርዛን ፍሬምናጦስ ን ከሁስቱ ነገሥታት ጋር ወደ ሽከዚህ ቅዱሰ ሥፍራ በመምጣት የመጀመሪውን ዩይሬት ጸምነት ግዝረትን ሽረው ስማናዊውን የክርሰቶስን ሥጋና ደም በመሠዋት ቅደጎን መዛናቶ ያጳቶቦያዖ ጋ የክርስትናን አምነት ከስተምረውበታሰ ስቡ ለላማ ጥምቀትን ብቻ ሳይሆን ክከምሰኮተ ክግዚክብሔር የሚፈጸምባቸውን ጽሳቶችን በታቦተ ጽዮን ስምሳሰ በመቅረጽ በዚይደን ገዜ ክርስትና አምነት ፀሰፋፋባቾቸው ጠደ ክበሩት ጣና ቂርቆስገ ጨምሮ በትግራፀ ስክሱም ጽዮን በጉዳም መርጦ ስማርያም በጠሱ ተድባዘ ማርያም በመጩሳክ ጸራቱን ስገድ ስፀነት ጽሳቶች ታቦተ ጽዮን በማስት ስፀመው ስካሱ ለአሁን ዘክሱም የምትገኘው የሙሴ ጽሳት የሆነችው ታቦተ ጽዬን በዚህ ገዳም ውሰጥ በተሰፀዩየ የክበሬ ድገጋዮችና ጌጣጌጦች ባሸበረቀ ሀንጻ ውስጥ ሰኔ ሰደስት መቶ ዓመታት ይህስ መቀየቷን የሚያስረዱ መረጃዎቹም አክሱ በዚህ ገዳም ውሰጥ ቅዱካን ናረጡበታሰ በኑሮጸኛውም ክርስትናን ስብከጡበታፅ ጣና ቂርቆሰ ገጻም ውጡሰፕ ቅዱስ ፀሬጆ ስሁስት ዓመት ክስደሰት ፎር ተቀምጧል በዚህ ቆዩታ ውስጥም ስገዳሙ ትስቅ ቅርስ አውርሶ ነጡ ያሰፈው ስጦታውም በሐገራችን በኢትዮጵያ ውስጥ ብቻ የሚገኝ ክና በራሱ የአጅ ጽሑፍ የተሰ። ስምስት ዓይነት የኮረት ሥርዓት የሚፈጸምባቸው ጸና የመሥዋስት ማቅረቢፉ ዋሳቁቦች ዩክባ ስሳማ ከሳቴ በርዛን ካባ የሸጸጅጁ መስቀስ የመጆመልቃጡ የስባ ቀዳን መዛናቶ ያጳተሆቋያ ይጃ ስሳማ ትርጉም የሆነው የሐዲስ ኪዳገ መጽሐፍ ቅዱስ መጽሐፈል ቤናክ መጽሐፈ ሐዊ የቅዱስ ያሬድ የጸጃ መስቀስ ካባው በራሱ ጸጅ የጻፈው ምዕክት ክዕባው ዩደጓ መጽሐፍ የዉርቅና የብር መስቀሎች ጽዋዎች ሸገድ ሺህ ዘመን የሚሆናቸው ቅዱሳኘኝ ሥዕሎች የስይፈ ሥሳሴ ደሬሲ የሆኑት የስባ ስብሐት ስክብ ክና የሴሱች ቅዱሳንን ዐም የይዘ ከግንድ ተፈፅፍሱ የተሠሬ የጸገጨት ሳጥን ወዚተ ከነዚህ በቅርብ ያውም ከሳይ ተቀምጠው ይየኋቸው ናቸው ከስር ሆነው በምስጥና በብዕፅ ሽጸየተበሱ ሱትገማ ማንነታቸውም ጸየጠፋ ስስሆነ ጸገዲህ ሆናስዕ ብሱ መናገሩ ትርፋ ከመቆጨት በዋር የሚመሞ ነገር ባስ መናሩ ምን ሯደረጋፅ በ ዓዎ በኪያፋም ወሐና መንፈሳዊ የጉዞ ማኅበር ሽከማካኝነት የተጓዙ ሁስት ወጣቶች ከነዚፀዖ ውድና ክቡር የሆኑ በሰው ሕፎዩዉት ከኀኘኳኘ ሲተኩ የማጾችሱ ቅርቦች መሬቱን ሸኘኳን ስሚገቶ ሚሜያደርግ በመጥፋቱ የተሳ ጸንገደ ሸሽዚደ ተጉሳቁስው በማየታቸው ክራሳቸውኝ ስሥሬ በማነሳሳት ሁስት ትሳስቅ ቁምሳጥናኛች በራሳቸው ወጪ በመሸፈን በብዙስ ስቡነ ሼቤስሳ የደቡበ ጉንደር ሀገረ ስብከት ሲቀቁጓቋጳስ ከጣካኝነት ተመርቆ የተጠስኑ ያውም ካሱት ቅርሶች ክገድ ስሬተሻ የሚሆኑት ሸክገኘዲስባስቡ ተደርጓዓፅስ ነገር ግን ሽክሁንም ሯቀሬስ በተስፎ በጸንኘደኛው ክዬፍፅ ውስጥ ያሱት ቅርሶች ከመጨናነቃቸው የተነጎ ክሽፎጥ ስመከሳከስ ሲሱ ከባሪያው ማገር ጋር መጻሕፍቶችን ቆደጎን መዛናቶ ዕጳቶቦቶዖ ይጃ በጸገድ ሳጾ በማደረግ ክሸዩር ሳይ ጸገጠዕጥስው ቢያስሩትም ሸይጡ በማገሩ ሳደ በመጩፄድ ገመዱኘ ሽየበጠሰ ቅርሶቹገ በማውደም ሳፎ ፎገሻስ ጸናም በሀገር ውስጥም ከሀገር ውጭም ያሳችሁ ምስመቫገ በዚሁ ጉጻጾ ሳጾ ተጋግራችሁ ጸንድ መፍትሔ ሰትሰጡት የሚገካ ጉዳይ ነው በዚህ ሳይ ገዳሙን የሚይገስግሱት መነኮሳት ጸገጻገድ ምዕመናን ስረሀባቸው ማስታገሻ ዩየሟሜሆኝ ክህስ ከባሕር ዳር ቢገዙሳቸውም ወዶ ገዳሙ የሟወስዱበትኘኝ ጃጆፅባካ ስስማፉገኙ ሽየተጉዱ ይጾገሻሱ በዚህ ብቻም ሳይወሰኑ መነኮሳቱ በጓሮሸክቸው ሸና በበጋ ደረቅ ከሟሆነጡ ክና በጉመጩራ ወገዝ ጸክካባቢ በሚገኘው መረት ሳፎ የሚዘሩትኘ ክህሰዕ በስሰገት መከራ ተገከባክበው ከክሣማና ከወፎች ሴት ተዋኘ ጠብቀው ሰፍሬ ደረስሰዕን ሀሚሱት ክህፅ በጓሮክጸቸው የሚገኘውገ ምስጥ በሐጾዋ ጻር ሰውኘ ደግሞ በሐጾቁ ጡኃ ድገገት መሙሳት የተነሳ ስሰሚጠፋባቸው ዩስው ፅጅ ሲዖገኘው በማጾገባ መከራ ውስጥ ወድቀው ፎገሻሱ ደም ሆነ ፎህ መነኮሳቱ ጾህ ሁሱ መከራ ቢደርስባቸውም ሽግዚክብሔር የልቀደ ሽሰት ስዚቢትዮጽሀዖ ቤተክርስቲደንገ ቅርስ የሚቆረቆር ሰው ሽገደሚፅክሳቸው ሽክና ካሱባቸው ችግሮች በሙሱ ሽገደሟሳዋቁ ተስዔ ደርጋሱ ግን መጩቺ ክና ማገ ሽገንደሆነ የሚያዖጡዋው ሽግዚጸብሔር በቻ ነው ቀዲጎን መሻናቶ በኋቶቦታዖ ይጃያ ክርስቶስ ሠምራ ገዳም ደብሬ ጓገጉት ተበሳ የምትጠሬፊውና በቅድስት ክናታችን ክርስቶስ ሠምራ ስም የታነጸችው ቬተክርስቲያን የምትገኘው በደቡብ ጐገደር መስተጻደድር ዞን በፎገራ ጠረዳ ውስጥ ክጣና ሐይቅ ዳርቻ ከጉማፊ ወንዝ በስተ ሰሜን ጸቅጣጫ ሳይ በሜገኝ ጉበታ ሳፎ ነው ወደ ሽዚህች ገዳም ስመምጣት የሟዷፅግ ማገሻጡም ስው ሁስት አማራጭ መገገጾችን መጠቀም የግድ ደሆናዕ ስገደሻው መኀገድኖ በመኪና ትራገስፐርት ከባሕር ጻር ከተማ ተንስተው ወደ ጉንደር ከተማ በሚወስደው መገገድ ሳደ ከባሕር ዳር ከተማ በ ኪሱ ጫትር ርቀት ሳደ ወደ ምትገኘው ሐሙሲት ከተማ ከዛዱ በቷሳ የከተማዋን ምዕራባዊ ክቅጣጫ ሺ ጾዘው ጥንታዊውን የዛራ ሚካቢሰገኝ ወደ ቀኝ በመተው የጣና ሐፎቅን ሳይርቁ በተራራ ሳይ ስውን የጸካ ጸዬቅረ አግዚአገ ቤተክርስቲያን ጸሰፈው የጉማራ ጠንዝገ ተሻግረው የሚደርሱበት ሲሆነገ ሁስተሻው መገገደ ደግሞ በጆፅባ ትራገስፖርት ከባህር ጻር ትራገስፖርት ድርጅት ተነሰተው ጣና ቂርቆስ ወደብ ይጠርዱና ጠጣ ገባ በበዛበት ሸገተረር ከተጓዙ በኋሳ ስዴ ጫዳ ደገሻሱ ደህ ሚሜጻ በክረምት ወሬት በጣና ሐይቅ የውኃ ሙሳት የሚጥስቀስቅ ሲሆን ከበጋ ወሬት ግን የጣና ሐይቅ ስስሟጉደድስ ስከርቫ ጸገሰግሎት ክና ስከብቶች መስማረፀነት የሚያገስግሰ ሥዬራ ነው ፎባ ቆዳን መካናት ጳቶቦያያዖ ይጃ በሜጻው መሀፀስ ስገደደረሱ ግኘ በክርስቶስ ሠምራ ገዳም ከና በጣና ቂርቆስ መካክስ የሟገኘው የጉማራኝ ዉገዝ ያገኙታፅ የጉማራን ወንዝ መሻገር ደግሞ በቀሳሱ የሚታስብ ሸይደስም ዉገዙ በስዩ ስይ ደስድይፎ ስስሳስተሠራስት በዋና ወደም በክርስቶስ ሠምራ በዓስ ኘግስ ዕስት ከሣር በሚሠሩ ጃስባዎች ደስድደዮች ሳዩ በሚያስገርም ሁኔታ ከየተረማመዱ ካስፋ በኋሳ ቀሪውኝ ሜጻ ሸሽቁርጠው ይዓኣሱ። የሚያሰደንዋው ስቃቤቱንም ሀነ የቤተ ክርስቲያኒቱን ንብረት የሚጠብዋው የንብ ሠራዊት መሆኑ ነው ጣሲያናች ይነ የተሰመደውን የቅርስ ዘረፋ ሰማካሄድ ዉደ ጎ መካናት ያጳቶቦ ቤተክርስቲያኒቱ በመጡ ግዜ ባሳሰቡት ሰዓት ቅርሱን ሳይነኩ ጊበንብ ሠራዊት ተነድዶፈው ሰወፊ ነጋረ ሽንኳን ሳፎክተርፈፋ ወማሰቃቸው የቅርዝ ጊዜ ትዝታ ነውጡ ነገር ግን በክሁኑ ጠቅት ክምስመናን ክፍተሻ ድጋፍ ካዕተገኘሳቸው በሰተቀር ከገዳሟ በስተደቡብ የምትገኘው ሽናቴ ሐና ገዳም ሽንኳን ሽጸሰታዋሽ በማጣቷ ሽየፈራረሰች ትገቫሰችቾ ሴሳው ከበተክርስቲቆት በሰተሰሜን ከተሬሬው ግርጌ ጠዉደ ሞጣ በሚወስደው መንገደ በስተምሥራቅ የሚገኝ በሰሮ ሰዩ የውሰጥ ደዌ የተዖዙትን ማንሻውንም ዓይነት በሽታዎች መነቅሱ በማውጣት የሜታጠቅም የሸባ ሠርፀ ጴጥሮስ ጸበሰም የሚገኘው ቪዚሁ ነው የጻድቁ ዘረከት ስደሰየን ፕቅምት ቀገም የስባ ሠርዘ ጴፕሮስ ዓስ በታሳቅ ደምቀት ደከበራዕ ቅዲጎን መዛነቶ ያጳተያድያ ይ መርጡ ሰማርያም መርጡ ሰማርያም ቤተክርሰቲዖን የምትገኘው በምሥራቅ ጉጃም ዞን በሸነበሴ ሳር ምደር ጠረጻዳ መርጡሰ ማርፀዞም የገጠር ከተማ ውስጥ ነዑ ዚጺትዮጽያ ከምትታወጠቅባቸውና ከምትደነቅባቸው ጥንታዊያን ስብያተ ክርስቲያናት መካከሰም ሸገዲ ናት ስሰዚህች ቤተክርሰቲያን ጸክቦታዋ ደረስ በመዛድ በቦታው የሚገኙትን ለበ ው ሰሰቦታው ከንዲፀስረዱኝ በጠየቅኳቸው መሠረት በቃፅ ክስረድተውኝ ነበረ ነገር ግን በተሻሰ መፅኩ ከተሰዖዩ መጽሔቶችም ያገኘሁትን ታረካዊ መረጃ ጨምሮ ክራሷ ክመርጡሰ ማርያም ገዳም ሰበካ ጉባዜ ጽቤት ያገኝሁት የበሰጠ ሰጽሑፌ ጠቃሟ ሆና ስሳገኘሁት ስሰዴ ስሰፄ ሸያሰኩ ጸንደሚከተሰው ሸቅርቢዋሰሁ መጽሐፉ ሰሰ ገዳሚ ስመሀሠሬራረት ክመጃመሪ በሬት ከስበው በቃፅና በጽሑዔ ትውውቅ ፀገኘሁት ነጡ ብሱ ከቃረበው ታረክ በመሳት ከሸገጻገድ ቦታዎች በሰተቀር ሙሱ ስሙሱ ማሰት ፎቻሳዕ ጽሑን ጸገዳሰ ስቅርቤዋለሁ « የሸባደን ወገዝ ተከትሰጡ ወደ ጺትዮጵፀ የገቡ ዕየ ሰየ ነገጾች በፅህ ፅህ የዚትዮጽያ ቦታዎች ነዋሪ መሆናቸው ሸሽንደማያጠያፎቅ የታረክ መዛግብት ያስረደሉ በዚህም ጥግታዊይን የሰፈራ ሸካባቢዎች በቀድሞ ጸጠራር በጎጃም ከፍፄሰ ሀገር በሞጣ ሽውራዳ በሸነበሴ ዉጠረጻ ከሸባይ ጠንዝ በግምት ቋይ ኪሱ ሜትር ርቃ በወይና ደጋ የዩሽሀር ገብረት ፍዱጎን መዛናት ያዲተሮያያ ጮመ ከሰስ የተቆረቆረችው በዓረፍተ ዘመኘ ጻደት የሰም መስዋጠጥ የተሰጣት ጥገታዊቷ ቦታ መርጡሰ ማርያም ናት ከሁሰተሻው ሺህ ዓመጩተ ዓሰም ጃምሮ ነገደ ካም የኩሽ ፅጾች ስባደን ተከትሰው ጠደ ጺትዮጵዖ በመግባት በመርጡሰ ማርያም ቦታ መንደራቸውን መስርተው ከጄቼጃ ዓመታት ያሳነሰ ጊዜ ጸግዚስብሔርን በሕገ ፅቦና ሲያመፅዕኩ ኑረዋስ ጠደ ቦታው ከገቡበት ገዜ ጃምሮ ምንም ዓነት ችግር ሳይደርሰባቸጡ በሰሳም ስስናሩ ሰመጆመሪያ ገዜ ቦታውን « ሀገረ በሳም » ብሰውታፅ ሸያጾዞም ሺትዮጵይያዊቷ ገግሥት ሳባ በጆሮዋ ትሰማ የነበረውን የሰሱሞንን ጥበብ በበዩኗ ሰማየት ወደ ጸዩሪሳሴም ደርሳ ተመፅሳስች በዚህም ጊዜ ከሰሱሞን ቀጻማዊ ምኒሰክከን ፀንሳ ሻሮ ጺትዮጵያ ጸገደደረሰች ዛማሴን ር ማሸበሰ ን ከተባሰው ቦታ ወፅዳዋሰች ሸሳድጋም ዩ ዓመት ወጣት ሲሆን ዉጠደ ስባቱ ሀገር ጠደ ሰሎሞን መዕሳ ሳከችው ሰሱሞንም ዋቁጻማጣዊ ምኒፅክን ተቀብሱ የክብሬጾሰጥን ቋገቋ የሶረትን ሕግና ሥርዓት ሰያ ዓመታት ክስስተማረው በኋሳ ከዓስራ ሁሰቱ ነገደ ክስራሌፅ ሕዝብ ማሰት ለዋጡደን ካህናት ጠበብተ ኪራሞስ ያ ከበኩረ ጸስራሌፅ ከኘዲሁም ከሽሰራጴስ ፈረሰኛች ጨምሮ ከታቦተ ጽዮን ጋር ወደ ጺትዮጽያ ሳከው ቀዳማዊ ምኒዕክም ጺትዮጽጵፀ ክንደደረሰ መገግሥትን ከክናቱ ማክዳ ተቀብሱ በዚትዮጽያ ነገህ ሽክብረውት የመጡ ቆዳ መካቋናት ያሳኋተቦሮድያ ይይጀጃ ነገደ ክሰራሼስሰገም በየሙያቸው ደዕፅድሱ በየግዛት ሀገረ ሳካቸው ፈፈስኛችን በጸስተጻደር ሴዋውይን ካህናትንና ጠበብተ አስራሼኬስፅን ደገሞ ስመናር የሚያስችሳቸውን መሣሪያ ከማምረት ባሻገር ምኹራበ ጾረትን ክንዲሠሩና ክንዲዖገስገሱ መደባቾው በጊዜው ጎጃምን ከክንዲፀስቲጻደር ክጥፄሄሮቹና ከሴዋውያደን ካህናት ጋር ጠጆ ጎጃም የተሳከው ጸሰቃ ፍሬም ነበር ሼፍሬም ክሰሜን ጺትዮጵያ ዉደ ጎጃም ምደር ክገደገካ ርሸክስ ከተማውን ነገደ ካም ቀጸም ሲፅ ስፍኗፍሪውጡበት በበሪረችጡ ሀገረ ሰሳም መርጡስ ማርያምን ስጸረገ ስብረጡት የመጡት ስሰቆችንም በመሳጡ ገዳም ክደስደስ ሳክ ሰምሳሴ በከተማው ዙሬዖ ከደሰደሳቸው ብንጠቅስ ስነብሬ ከነብሴ ሲሶ ክነሴ ሁስት ክጁ ክነብሴ ተብሰው የሟጠሩትኝ በጸካባቢው ደሰድደሱ ሥራውን ሲሠራ ናረሱ ጾህ ጸካባቢ ክሰካሁኝ የሚጠራው ተደፅድሰውበት ከነበሩት ነገጾች ስም ሆና ክስካክሁንኝ ድረሰ መሰያ ሆና በማገልገፅ ሳደ ፎገኛስ ጠበብተ ክስራሼፅና ሴዋሙይን ጸደግሞ ያኦሬትን ሕግና ሥርዓት ጠብቁው በሐገሬ ስሳም ጩርጡስ ማርያም ን ቤተ ምኹሪብ ክንዲሀሠሩ ጸጻረገ በስካባቢው በሰፈሩ ክሰቆች ትብብር ቤተ ምኹኩራብን ሠርተው ሲጨርሱ ሰሁሰተሻ ጊዜ የቦታዉን ስም « ጃርኃ ስርያም ኃ ብሰው ሰዩመውጡታፅ ከዚህ ዓረፍተ ዘመን ጆጃምር ሕገ ጾሪትን በመፈጸም የክግዚጸብሔርን ስም ሲያመሰግኑ ሲፀስተምሩ ክስክከ ዘመነ ሐዲስ ቀደቶን መዛካናቶ ሪዳ ያቦታ ር ስበርሀ ወክጽብሐ ን ቪስከተዘትበት ጊዜ ድረስ በቤተ ምኹፊብ ሲፀያገሰግሱ ኑረዋስ ቨቁሰጥገጥገያ መንግሥት ቁንስጣ በጺትዮጵያ ደግሞ ከብርህ ጠጸጽብሐ ነግሠው በነበረበት ዓም በከካቴ ብርዛን ስሳማ ትምህርት በጸክክከሱም ጽዮን በተድባበ ማርፀምና በመርጡሰ ማርያም ሸክንዲሁም በጣና ሚካዜፅ ጣና ቂርቆሰ ን በአዚህ ሕገ ጾሪት ሲፈጸምባቸው በነበሩት ዩኦሪረት ምኹራቫት ሳፎ ሐዲስ ዉገጌስም ተስበከ በኋኃሳም ቤተ ምኹራቫት ተሠርቶባቸው በበሩ ቦታዎች የመጆመሪደዋ ጺትዮጽዖሯ ቤተክርስቲያፀን መሠረት በፍቁራን ክበው ስብርሀዘ ጠስጽብሐ ዘምሰሰ ስሳማ ቡራኬ ተካስ በዚህ አጋጣሟ ተስበው « ሰገ ግዮን ስብርሀ ጠክጸጽብሐ ዘምስሰ ሰሳማ ከሳቴ ብርዛን ጠዘጽሁ ምድረ ጎጃም ወሐንጽዋ ስመርጡሰ ማርያም በወርቅ መወበክንቁ » « ስብርሀና ክጽብሐ » ከስሳማ ከሳቴ ብርሃን ጋር በስባደ ጠንዝ ተሻገረው ጎዳም ምደር ደረሱ የማርያምን ቤተመቅደስ ዓምጾችና ዓረፍቶች በወርቅ በጸገቁ ሠሩ በማሰት የመርጡሰ ማርያም የታሪከ መጻሕፍት ገድሰ ስብርዘሀና ከጽብሐ ክንዲሁም ገድሰ ሰሳማ ስረጻሱመጻሕፍቱም በዚህች ደብርና በስክሱም ጽዮን ፀገሻሱ ከታሪረኩ ሽከገደምንረዳው ነገሥታቱን ጳጳሱ ሰሳማ ጽርኃ ስርም ስምባ ክንደደረሱ የስምበውጡዓን ስቀማመጥ ክና የቤተ ምኹራቡን ውበት ዙረው ተመሰከተው ሲጨርሱ ቤተ መቅደሱ ቦታውን ክገደፅዖዘ ስታረከ መዘከር ሸንዲቆፀይ ወስኑ ቆደዳን መዛነት ያጳቀቦያዖ ይመ ስስዚህም ከጽርዛ ክርያም ክምባ በስተምሥራቅ ክሻጋሬ ስብርዘ ኮረብታ ሳዩ ቤተክርስቲያን ስመሥፊት መሠረት ጆመሩረ በሥራ ተጆምሮ ከገዳስ መሬቱ በሚቆፈርበት ሳፎ ክሳት በመትፋት ሽሳስቆፍር በማስቱና የተሠራው በመስጠሙ ቤተክርስቲያኑን ከዚህ ቦታ መሥራቱ ፈቃደ ሽግዚጸብሔር ስሰጠመሀኑን ከኒህ ቅዱሳን ነገሥትና ቡ ስሳማ ስስተረዱ ፈቃደ ሽግዚስብሔርን ሰመጠየቅ በሚከተሱት የተስሯድዩ ቦታዎች ሱባ ገቡ የቦሬቱ ሲቀ ካህናት ብኒ በተባስው ቦታ የሐዲሱ ሹም ሕዲስጌ ጻጳሱ ከሳቴ ብርፃገ ሰሳባጣ በሳምጌ ገጉሥ ሸከብርዘ ስብር ገጉሥ ስጽብሐ ዜነዎ ክከተባሱት ቦታዎች ስሦስት ዕስታት በየበስታቸው ጸገተጡ ከገጻሱ በሦሠስተሻቫኩ ሴሲት ሁሱንም ሽግዚስብሔር በራስይጾ ስሳደቸው ራዕዩም ዓስራ ሁስት በሮች ደሳት ክንድ ዓምደ በርዛን የቤተ መቅደሱን መሠረት ከጀመሩበት ጸብርዛሀኮረብታ ተነስታ ጸክይበራች ከቦሬቱ ቤተመቅደስ ጋር ተያጾዛ ከጽርኃ ጸርያም ክጸምባ ሳደ ስረፈች ገጉሥ ስጽብሐም ቀደሞ ወደ ስባ ስላማ በመሄደ የውን ሬሰክ ተናገረ ሴሎቹም መጥተው ዩትን ተናገሩ ስባ ስሳማም ፎህገን ራሰደ ደ መሆናቸውን ነግሯቸው ሁሱም በስገዲት ሲሲት ክገደ ዓክጾት ራስክጾ ሸዩ። ር ሀሇቋሪ የሐረግ ቅርጾች የቀደምት ስበውን የፈጠራ ችሱታና ሀዑይን ስመግሰጽ ሆን ተብሱ በስህ መሣሬዖያ ጸንስቶ ስቀፈጸው የጣት ስሻራ ከንጂ የሰው ሸጅ የደከመበት ዘኩ ስማስት ከርቀቱ የተነሳ ያጻዳግታስ መምህራኘ የጃሟሆኑ ጠገና ዘካዕፀሰ ትንቢት የተናገሩሳቸው የተሰየ ቤተመቅደስ ሠሩ ተብሱ «ሪ በከፅፅ ዕዝራ ን ሸንደተነገረ በፄቁራንኘ ስዛፃው ጸበርሀና ጸስጽበሐ ትጋት በነገዝሁ በሻው ዓመጩት በክሳቴ በርዛን ሰሳማ ቡሬኬ ጻጻስ በሆኑ በሦስተሻው ዓመት በጸግዚጸብሔር ረጆሌት በፅ ብርቅና ድገቅ ሁኔታ ዓስራ ሁስቱ ቤተ መቅደስ ተሀዊፒቶ ሸሰቀ በመቐ ዓ ጥር ቀን በጳጳሱ ክቡ ሰሳማ የሸመቤታችኘ ጽሳትና ቤተ ክርስቲፀይኑ ተባርኮ ቅዳሴ ቤቱ ተከበረ በዚህ ጊዜ ካህናቱ « ንሴብሆ ስከግዚስብሔር ስቡሀ ዘተሰብሀዘ » ጸያሱ ክታቦተ ሕጉ ፊት ሲፀሸበሽቡ መሳክክት በዝማሬ ጸመቤታችገኝን ጸጆበው ጌታ በሲቀ ካክፃናትነት ከብር ተቀምጦ ጠጻስበት መገበረ ሰብሐት ሰትገባ ነገሥታቱና ጸባቶች ደህ ደንቅ ምስጢር ተገፅዞሳቸዋስ የቤተ ፀሀቅደሱ ሥራ ተጠናቆ ክገጻሰቀና የጸናቱ ቅደስት ድገግስ ማርያም በዓስ ክረፄፍት ተከብሮ በዋስበት ጥር ቀገ መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከዚች ቅጆስት ቦታ ሳደ በሸመሳስ ሲቀካህናት ስምሞ በመታየት ፎችን ቦታ ስሸንች የድንግልናሽ መታሰቢያ ስጥቸሻሰሁ በዚህም ቦታ የካዒይገስግሱ በንጽህና ዳጎን መዛናቶ ያሷተቦቆ ንግስና የጸኑ መዘቦሳት ፎሁኑ በዚህም ዓሰት ባንች ተማጽና ህ ቦታ ደርሶ ዋጸሰዮየ በስምሽ ጸጣንና መብራት የሰጠውን ር ብዩፅሻሰሁ በማሰት በጣማደታበስ ቃስ ስሸናቱ ቅደስት ኀግስ ማርያም ችን ቦታ በደናግስ መነኮሳት ስትገስገስ ቋትናር ሰድንግፅናቸ መታሰቢዖ ስጥቷታልስ በዚሁ ጊዜ ጻጻሱ ሰሳማ ከመቤታችን ከዕጂ ጾህን ደግ ኮስ ኪዳን ተቀብሳ በግፅጽ ወደ ቤተ መቅደሱ ስትገባ ስሳ ተሰበሰበዙ ህዝብ ሁኔታውን ክስስረድተውና ገፅጸው ጽርህ ውን መርጡፅ ስርያም ያስውን ማርዖም በስት ስያደዘው ጡስ ማርያም ር የማርያም ክዳባራሽ ን ብበዋታፅ ቀጥሎም ፈ ከንተ ደሸቲ ርክስ ርሱሳን መርጡስ ማርያም » የደብሯ መጠሬያ ሽንዲሆን ስየሙ የስስተዳጻሪው ማከረግ ደግሞ ርሙሰ ርኩሳን ደበሳስ ብስው ወሰኑ ከዚህ ጊዜ ጆምሮ በቀዳማዊ ምኒስዕክ ዘመገ ከፄሬም ሞት የነበረ ስም ሰታሪክ ተቀምጦ መርጡስሰ ማርያም ጾጠረያዋ ሆ አብርሀና ክጽበሐም በርክት ሱ ስዕባሳትን ዋየ ቅደሳትገና ውደ የወግ ዕቃዎችን ዘውዳቻውንና ህሰተ ቃቸጡን የተስይ የወርቅ ስክሲሳትን በወርቅ የተገበገቡ ሐፄትን ስጥተው ቤተክርስቲያን ገዳምና ደብር አደረገው ርዓት ሠርተጠዋፅ ክንደ ደብርነቷ ሺህ መዘምራን በማኅሴት ውሳታል ሽንዶ ገጻምነቷ ዳግሞ ሰማንያ ዲያቆናት ንግፅና የጸኑ ንጽሕ ጠብቀው የሚናሬ በቤተ መቅደስ በቅጻሴ ቀዳደጎን መዛናኦ ሷቶቦታዖ ያዥ ሸክገዲይዖገሰገሱ ወሰነዋስ የሚያሰተዳደራቸው በንፅህና በደንግስና የጸና ቆሞስ ክገዲሆን ደገግገጡሳታስ ስስ ደብሯ መከበርም በድሎ ወይም ተበጽሱ በቪኪተክርስቲያኳ በመማጸን ገብቶ ደውዕ ከደወስ ወዉገደሰሻም ቢሆን ሽገዳፀታደንባት ጸንዳች ክፋ ነገርም ሸንዳይደርስበት ክውጸዋስ ፀሰቁገም ካህናት ሥዕስ መስዋሰ ደዘው ከባስ ጋራው ክንዲያስታርቁት ስዝዘዋስ ጳጻሱ ከሳቴ ብርዛን ሰሳማ የኦረትና የሐዲስ ምሁር የሆ ሚቫስን በሸገብሮተዕደ ቅሰናና ቁምስና ሹመው ወደ ብርሀና ሸጽብሐ በማቅረብ ርከስ ርኩሳን ዘመጩርጡሰ ሣርያም ብሰው ስመደመረያ ጊዜ ክጸሹመጡውታሰዕ የሚያስተጻደረውም ቦታው ከከናውጋ ከስከ ዘገጓጓ ከሰማ ክሰክ ቆማ ብሰው ከስስውሳታዕ ጳጻሱም በመገዷሳዊ ስዕጣናቸው በሰበካዋ ውሰጥ ክባብ ቢነደዴፍ መርዙ ስው ክገዳደጎዳ አሬዊት ስውና ክገሰሳገ ሸንዳይቃወሙ ቃስ ክሳደረሙበታስ ከስካሁን ደረሰ በግና ፍፀሱ ከውጭ ሲዖጃር ስራዊት ሳይተናኮሱት ከስሳም ሽስካሁን ይናራዕ ምክገያቱም በረዳሼተ ሽግዚአስብሔር ተጠብቃ ክንደትናር ካርከዋታፅና ወደዚህች ቦታ ክምሻ የተጠጋ ችግረሻም ጾም ሸገዳያደርባት ቀደሰዋታስ ነገሥታቱም በግራና በቀኝ የቅዱሰ ሚካጴስ በመካከስ የክመቤታችን የቅጽደስት ድኘግስ ማርያም ሥዕሰሲ ሱበት የብር መዞር መሰቀስ ሠጥተዋስ ይህ መስቀስ ሀተጣካ የማስታረቅ ቆደጎ መዛናቶሶ ያሷቀቶቦቋያ ድጀ የታመመ የመፈወሰ መገፈሳዊ ኃጾስ ያሰውና ሰጠጣበት ጉዳፀሁሱ መፍትሄና ፈውስ የሚሰጥ በመሆኑ ስፍር ስይደገባ የጧስ ቅጽሰ ስም ተሠጥቶታስ ውዳሴና ቅዳሴ ያስማሰሰስ ጸዘውትሮ ከዓመት ሸሰክ ዓመት ሽንዲገሰገፅ ነገሥታቱ በስሰጣነ መንግሥት ጻጳሱ በሰስጣነ ክህነት ሥርዓትና ሕግ ሠርተውሳታስ ህ ሥርዓት ከከርስቶስ ስደት ነ ዓም ጃምሮ ሸስክ ዓም ጸንቶ በዓስራ ሁሰት ቤተመቅደስ ዘወትር በጸግዚጸብሔር ስም ሲቀጸሰ ዞናራስ በኋላ ግን ዮዲት ጉዲት በመነሳት መሥዋሽክተ ኦረት ሲሰዋባቾው ኑረው በሽብርሀና አጽብሐ በመታደስ በሰሳማ ተቀደስው የመደኀኒታችኘ ኪየሱሰ ክርስቶሰ ሥጋና ደም የተሠዋባቾውንና ወዉንጌሰ የተስበከባቸውን ጥንታውያን ክብይተ ክርስቲያናት ስማጥፋት ሆኘ ብሳ ተነሳች ወዲያውኑ የስብርሀ ጠከጽብሐኀ ቤተ መቅደስ ሰማቃጠፅ ወደ መጩርጡስ ማርያም ገሰገስች የጉዲትኘ መምጣት ፀዩስሙ ካህናት የጸመቤታችኝን ጽላተ ሕግና የከበሩ የወግ ስቃዎችኘ በጠቅሳሳ ክሰባሳትኘና ገዋየ ቅድሳትን ይዘው ከግምት ኪሱ ጫትር ርቆ ወደሚገኘው ሽብር ስምባ ዋቫ ገቡ በዚህ ጊዜ የሚመራው አጥቶ ከሕንጻ ቤተክርስቲያኑ ሥር ተሸጉጦ የቀረ አገደ ዓይነ ስውር ተማሬ በወራረው ወታደር ተይዞ ወደ ጉዲት ወስዱት ዮዲት ጉዲትም ወዲያው ከደብሯ ክገደደረስቸ ሰማቃጠስ ሞክራ ክቅቷት ቀርቶ ነበርና የሚቃጠዕከትን ሁኒታ ክንዲነግራት ጠየቀችው ዴን መክቅናቶ ያጳቶቦድ ዓደነሰውሩም የቤተክርሰቲያኳን መቃጠሰ ሰሰሸፅዉደደ ስክሳውቅም በማሰቱ ወታጻርቿኀኘ ጠርታ አስኪናዢ ድረስ ክንዲገርፋት ስዘዘቾ ወታደሮቹም ሰውየውን በጅራፍ ክየገረራ በክሳት ከየሰበሰቡ ስቃይ ክበዙበት ከመክራው ጽፃት ዩየተሳም ሸባቶቻችን በሰም ካዕሆ በሰተቀር በጸሳት ሲቃጠሰ ስይችፅም ሲሱ ሰምቻሰሁ ሰም ሰብጠሽ ሰማቃጠስ ሞክሬ ሽሳት ከርሷም ሰም ተዘርፎ ክንገዲመጣ ሸጸዝዛ ተዘርፎ በመጣው ስም ክሰስብጣ ከበዉርቅና ከክገቁ የተሠራውን ቤተ መቅደስ በከሳት ሸንዳዕነበረ ጸደረገችው በሰየ ሰዩ ቅርጽ በወርቅና በሻንቁ ተሸዕሞ የነበረ የስስራ ሁሰቱ ቤተመቅደስ ሸካስ ሥጋ የተሰየው ም መሰሰ የደንጋ ሐሪግ ቅርጽ ብቻውን ከርቃኑን ቆሞ ቀረ ሙሴ ቪትየጵይን ሲጎበኝ ያመጣውን ባሰ ማዕዘን ድገጋፀ ሰባብራ ጣሰቾው ይህ ባሰ ሰደስት ማስዘገ ገጽ ደንጋሀ የሙሴ ድገጋደ ክሰካሁን ድሪስ በስደባባዩ የመስቀፅ ቅርጽ ተደርጎሰት ቆሞ ፎገሻዕፅ ጉዲትም ስጓ ዓመታት ያህስ ከየተዘዋጠረች ክጸብያተ ክርስቲያናትን ሰታቃጥፅ ካህናትን ስታሰገዶፅ ናራ ሞተችፏ የመርጡ ሰማርያም ጽሳትም ሰጃ ዘመናት ከተቃጠሰው ታሳቅ ቤተክርስቲያን አጠገብ በድገኳን ስደርገው ጸግዚስብሔርን ሲያመስግኑ ናረዋፅ።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation