መሸወድ እስከመቸ.pdf

• word cloud

• Extraction Summary

ይዕንም ይደደሪሱቶቅ ይመሪጀዎቻ ቱድሪዳዕቻ ንዲያዕፉ ማዕገ ነው ። « ሰ ጻን አሕ ፈ ቀ ረሱል ረሒቀል መኸቱም ወ የምን ሐዘን ወ ላለመደናገር ማመሳከር የሐመረ ተዋህዶ ቅጥፈት በእስልምና እውነት ጴክ ከሀሀ ኮ ሓል ዐጡፎኋአ።

• Cosine Similarity

በዚያ ስፍራ ትእዛዙ ተሰሚ ችታማኝ የኾነ ነው ጩኔ ሯ ሠ ቅዱስ መንፈስ ባለሟል እና ታማኝ መባሉ በራሱ ላኪ አንዳለው ያሳያል ይህም ታማኝ መንፈስ መልእከተኛ ተብሏል ከእነሱም መጋረጃን አደረገች መንፈሳችንምም ወደ እርሷ ላከን ለእርሷም ትከከለኛ ሰው ሆኖ ተመሰለላት ኤጴ ዖቃ አይነ በዱ እነ ነኣ ሂሁ «እኔ ንጹሕን ልጅ ለአንቺ ልሰጥሽ የጌታሽ መልከተኛ ነኝ» አላት ር ሀ ነገ ፉጋ ጩጋ ሩዶ ኃ ጋሬ ሂ ን መልእከተኛ ከሆነ ላኪው አላህ ነው ስለዚህ ቅዱስ መንፈስ ፈጣሪ አይደለም አላህ ይህንን ቅዱስ መንፈስ ለአልቅናና ለከብር ወደራሱ በማስጠጋት በአገናዛቢ ቃል መንፈሳችን ይለዋል ይህ ቅዱስ መንፈስ ደግሞ መለኮት እንዳልሆነ የምንረዳው የራሱ ጌታ አለው ይህም ጌታው አላህ ነው ነብያችንጆ ወደ አላህ በሩኩዕና በሥጁድ ጊዜ አላህን የመላእከትና የመንፈስ ጌታ ብለው ጠርተውቷል ኢማም ሙስሊም መጽሐፍ ሐዳስ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ዓኢሻህረዐ እንደተረከቸው የአላህ መልእከተኛቹ ሩኩዕና ሥጁድ ላይ ጥራት የሚገባህ ቅዱስ የመላእከት እና የሩሕ ጌታ ይሉ ነበር ዲቧሬ ኑታ ዕ ሓው ይ ። ሠ አላህ በሚል ጊዜ አስታውስ «የመርየም ልጅ ዒሳ ሆይ። አላህ ሆይ። ዶከወንድም ወሒድ ዑመር ወሰላሙ አለይኩም ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ የእየሱስነሰ ጉዳይ ኢየሱስ ከርስቶስ ማነው። ኢየሱስ ከርስቶስ በመፅሀፍ ቅዱስ በማያሻማና በማያጠራጥር አገላለፅ እኔ ኢየሱስ አምላከ ነኝ አምልኩኝ ተገዙኝ ወይም ደግሞ እኔ ኢየሱስ ፈጣሪ ነኝ ብሎ የተናገረበት አንድ ጥቅስ የለም። ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ እንደ ከርስትያኖች አምነት ኢየሱስ አምላከ ከሆነለአምላከ ሌላ አምላከ እንዴት ይኖረዋል። ከአንዱ ከአግዚአብሔር በቀር ቸር ማንም የለምየሉቃስ ወንጌል ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ኢየሱስ ቸር አለመሆኑን በራሱ አንደበት በግልፅ ከተናገረቸር ያልሆነ አካል አንዴት አምላከ ሊሆን ይቸላል። ሌላው መፅሀፍ ቅዱስ ላይ ኢየሱስ ፍፁም ሰው ፍፁም አምላክ ነው የሚል አንድም ማስረጃ የለም ቤተከርስትያን ናት ከራሷከኪሷ ጨምራ ነው ያስተማረችው እንጂ ኢየሱስ እኔ በፍፁም ፍፁም አምላክ ፍፁም ሰው ነኝ ብሎ አስተምሮ አያውቅም እግዚአብሔር ሰው እንዳልሆነ ተገልጻል ሯይዋሽ ዘንድ እግዚአብሔር ነው አይደለም ይጸጸትም ዘንድ የሰው ልጅ አይደለም ዘጉልቁ እኔ በመካከላቸሁ ያለሁ ቅዱስ አምላክ ነኝ አንጂ ሰው አይደለሁና በቁጣ አልመጣም ትንቢተ ሆሴዕ እንዲሁም ኛ ሳሙኤል ላይ የእስራኤል ከብር የሆነው እግዚአብሔር አይዋሽም አይፀፀትም እርሱ ይፀፀት ዘንድ ሰው አይደለምና ይላል ስለዚህ ኢየሱስ በፍፁም አምላከ ሊሆንምሊባልም አይችልም ምከንያቱም ኢየሱስ ፍፁም ሰው ፍፁም አምላክከ ነው አልን ማለት ፈጣሪን እንደመሳደብ ይቆጠራልና። ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ኢየሱስ ለሰው ልጅ ኃጢያት ሲል ተሰቅሏልን። አንድ እግዚአብሔር አለና በእግዚአብሔርና በሰውም መካከል ያለው መካከለኛው ደግሞ አንድ አለ አርሱም ሰው የሆነ ከርስቶስ ኢየሱስ ነው ኛ ጢሞቴዎስ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ መቼም ብዙ አማልከትና ብዙ ጌቶች አሉ ነገር ግን በሰማይ ሆነ በምድርም ሆነ አማልከት የተባሉ ምንም ቢኖሩ ለእኛስ ነገር ሁሉ ከእርሱ የሆነ እኛም ለእርሱ የሆንን አንድ አምላክከ አብ አለን ነገር ሁሉም በእርሱ በኩል የሆነ እኛም በእርሱ በኩል የሆንን አንድ ጌታ ኢየሱስ ከርስቶስ አለን ኛ ቆሮንቶስ በመጠራታችሁ በአንድ ተስፋ እንደ ተጠራችሁ አንድ አካልና አንድ መንፈስ አለ አንድ ጌታ አንድ ሃይማኖት አንዲት ጥምቀት ከሁሉ በላይ የሚሆን በሁሉም የሚሠራ በሁሉም የሚኖርአንድ አምላክ የሁሉም አባት አለ ኤፌሶን ብዙ ግዜ በመፅሃፍ ቅዱስ አግዚአብሔርን አብን ብቻ አባታችን ተብሏል ስለዚህ የሁሉም አባት የተባለው አብን ነው አንጂ ወልድን አይደለም ከእግዚአብሔር ከአባታችን ከጌታም ከኢየሱስ ከርስቶስ ጸጋና ሰላም ለእናንተ ይሁን ፊልጵስዩስ ኢየሱስም ስለ ምን ቸር ትለኛለህ። ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ እውን የመርየም ልጅ ዒሳ ሊፈርድ ይመጣልን። ይህ ሁሉ የመርየም ልጅ ዒሳ ዐለይሂሰላም የሚመጣው በሰዎች ላይ ለመፍረድ ነው የሚለውን አስተሳሰብ ራቁቱን የሚያስቀር ነው የመርየም ልጅ ዒሳ ዐለይሂሰላም በአላህ ቃል ውስጥ አንደተገለጸው በትንሳኤው ቀን በባሮቹ ላይ የሚፈርደው አላህ ራሱ መኾኑን በአንደበቱ መመሥከሩን ነው የአላህ ቃል ስለ ዒሳ ምሥከርነት ሲናገር አንዲህ ይላል «በእርሱ ያዘዝከኝን ቃል ጌታዬንና ጌታችሁን አላህን ተገዙ ማለትን አንጂ ለነርሱ ሌላ አላልኩም በውስጣቸውም እስካለሁ ድረስ በነርሱ ላይ ተጣባበቂ ነበርኩ በተሞላኸኝም ጊዜ ባነሳኸኝ ጊዜን አንተ በነሱ ላይ ተጠባባቂ ነበርከ አንተም በነገሩ ሁሉ ላይ ዐዋቂ ነህ» «ብትቀጣቸው እነርሱ ባሮችህ ናቸው ለነርሱ ብትምርም አንተ አሸናፊው ጥበበኛው ነህ» ይላል ሱረቱል ማኢዳህ በዚህ አንቀጽ መሠረት የመርየም ልጅ ዒሳ ዐለይሂሰላም በዚህ ምድር ላይ አላህ የሱና የሰዎቹ ጌታቸው እንደኾነ ማስተማሩን ይመሠክከራል ወደ አላህም ከመነሳቱ ከመወሰዱ በፊት በሰዎቹ ጉዳይ ተጠባባቂ እንደነበርና አላህ ወደራሱ ካነሳው በኋላ ግን ምንም የሚውቀው ነገር እንደሌለ ይልቁኑ አላህ ተጠባባቂ እንደነበረና አላህም በሁሉም ነገር ዐዋቂ መኾኑን ይመሠከራል ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ አያይዞም እነዚህን እስራኤላውያን አመጸኞቹን ቢቀጣቸው የራሱ ባሮች ስለኾኑ መብቱ እንደኾነ ቢምራቸው ደግሞ አሸናፊውና ጥበበኛው እሱ ብቻ እንደኾ በመግለጽ ፍርድ የአላህ ብቻ መኾኑን ይናገራል የፈለገውን የሚምር የፈለገውን የሚቀጣ አላህ ብቻ ከኾነ የመርየም ልጅ ወደዚህ ምድር የሚወርደው ሊፈርድ ነው ማለት ፍጹም ስህተት ነው። ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ስቅለት እውን ኢየሱስ ተሰቅሏልን። ከ ከዐኬ ከሃ ሃ ከከሃ ነ የአብርሀምና የይስሐቅ የያዕቆብም አምላክከ የአባቶቻችን አምላክ አናንተ አሳልፋቸሁ የሰጣችሁትንና ሊፈታው ቄርጦ ሳለ በጴላጦስ ፊት የካዳችሁትን ብላቴናውን ኢየሱስን አከበረው የሐዋሪያት ስራ በተረፈ አሏህ ቅኑን መንገድ ይምራችሁ በአንድነት ውስጥ ሶስትነት የሌለው የማይሞት የዘላለም ህያው ሐያል የሆነው አሏህ ትከከለኛ መንገድ ወደ ኢስላም እንዲመራችሁ ምኛቴ ነው ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ኢየሱስ ማንነዉ ይህንን ጥያቄ ኢየሱስ ማን ነዉ የሚለውን ጥያቄ ኢየሱስ ራሱ መልሶታል የፈጣሪ መልዕከተኛ ነዉ የሚከሉትን ጥቅሶች እንመልከት ኛ ዩሐንስ አውነተኛ አምላከ ብቻ የሆንህ አንተን የላከኸውንም ኢየሱስ ክርስቶስን ያውቁ ዘንድ ይህች የዘላለም ሕይወት ናት ኢየሱስ መልከተኛ መሆኑን የላከኸውንም ኢየሱስ ከርስቶስን ያውቁ ዘንድ እያለ የአንዱ አምላከ መልከተኛ መሆኑን ግልጽ አድርጓል ኛ ዩሐንስ እውነት አውነት አላችኋለሁ ቃሌን የሚሰማ የላከኝንም የሚያምን የዘላለም ሕይወት አለው ከሞትም ወደ ሕይወት ተሻገረ አንጂ ወደ ፍርድ አይመጣም ኢየሱስ ክርስቶስ የላከኝንም የሚያምን የዘላለም ሕይወት አለው እያለ መልከተኛ መሆኑን ግልፅ አድርጎ አስተምሯል ። የዮሐንስ ወንጌል ለዚህ አምላከ ይጸልይ ነበር የቂትም ወደ ፊት እልፍ ብሎ በፊቱ ወደቀና ሲጸልይ ማቴ የተላከው እርሱም መልሶ ከእስራኤል ቤት ለጠፉት በጎች በቀር አልተላከሁም አለ ማቴ ሰው ነው የእስራኤል ሰዎች ሆይ ይህን ቃል ስሙ ራሳችሁ እንደምታውቁ የናዝሬቱ ኢየሱስ እግዚአብሔር በመካከላችሁ በእርሱ በኩል ባደረገው ተአምራትና በድንቆች በምልከቶችም ከእግዚአብሔር ዘንድ ለእናንተ የተገለጠ ሰው ነበረ የሐዋሪያስራ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ከራሱ ምንም ማድረግ አይቸልም እኔ ከራሴ አንዳች ላደርግ አይቻለኝም እንደ ሰማሁ እፈርዳለሁ ፍርዴም ቅን ነው የላከኝን ፈቃድ እንጂ ፈቃዴን አልሻምና። ግበል አርሱ አላህ አንድ ነው አምላካችሁ አንድ አምላክ ብቻ ነው መፅሀፍ ቅዱሳዊ ማስረጃው እስራኤል ሆይ ስማ አምላካችን እግዚአብሔር አንድ እግዚአብሔር ነውኦሪት ዘዳግም መካከለኛውም ለአንድ ብቻ አይደለም እግዚአብሔር ግን አንድ ነውገላትያ አእንድ አግዚአብሔር አለና በእግዚአብሔርና በሰውም መካከል ያለው መካከለኛው ደግሞ አንድ አለ እርሱም ሰው የሆነ ከርስቶስ ኢየሱስ ነው ኛ ጢሞቴዎስ ዘኢየሱስም መልሶ እንዲህ አለው ከትእዛዛቱ ሁሉ ፊተኛይቱ እስራኤል ሆይ ስማ ጌታ አምላካችን አንድ ጌታ ነውየማርቆስ ወንጌል ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ እንግዲህ ለጣዖት የተሠዋውን ሥጋ ስለ መብላት ጣዖት ሁሱ በዓለም ከንቱ እንደ ሆነ ከአንዱም በቀር ማንም አምላከ እንደሌለ እናውቃለንኛ ቆሮንጦስ ዳለእኛስ ነገር ሁሉ ከእርሱ የሆነ እኛም ለእርሱ የሆንን አንድ አምላከ አብ አለንኛ ቆሮንጦስ አሁንም እኔ ብቻዬን እኔ እንደ ሆንሁ ከእኔም በቀር አምላክ አንደሌለ እዩ አኔ እገድላለሁ አድንማለሁ እኔ አመታለሁ አእፈውስማለሁከአጄም የሚያድን የለም። ከአንድ ሚስት በላይ ማግባት ኳሃ ከአንድ በላይ የትዳር ጓደኛ መያዝ የሚቻልበት የጋብቻ ስርዓት ነውይህ አይነቱ ጋብቻ በሁለት አበይት ክፍሎች ይከፈላል ሀ አንድ ወንድ ከአንድ ሚስት በላይ ማግባት የሚቻልበት ስርአት ሊ አንዲት ሴት ከአንድ ባል በተጨማሪ ማግባት የምትችበት ሥርዓት ናቸው አስልምና ለአንድ ወንድ ከአንዲት ሴት በላይ ማግባትን በወሰን የፈቀደ ሲሆን አንዲት ሴት ከአንድ በላይ ከሆኑ ወንዶች ጋር የምታደርገው ጋብቻም ሆነ ማንኛውም መሰል ግንኙነት በጥብቅ ያወግዛልወደ ዋናው ጥያቄ እንምጣና እስልምና ለምድነው ከአንድ ሚስት በላይ ማግባት ለወንዶች የፈቀደው የሚለውን እንይ «አንድ ብቻ አግቡ»የሚል ቃል በብቸኛነት ሰፍሮ የሚገኘው በቁርአን ብቻ ነው ሀ በምድራችን ላይ ያለ የትኛውም ሀይማኖት ጋብቻን ጋብቻን በተመለከተ የስቀመጠው ወሰን የለምየትኛውም የሐይማኖት መጽሐፍ በጥቅሉ የጋብቻን ቅዱስነትና የመሳሰሉትን ከመጥቀስ ባለፈ አንድ ወንድ አንድ ሴት ብቻ ያግባ ወይም ብዙ ያግባ በሚል የጋብቻ ወሰን አላስቀመጠምመጽሐፍ ቅዱስ በቬዳስ በራማያንበማሀባራት በጊታም የሕንድ ቅዱሳን መጽሐፍት ናቸው ሆነ በታልሙድ የአይሁዶች መጽሐፍ የዚህ አይነቱን ወሰን አናገኝምበሌላ አባባል የነዚህ ሀይማኖት ተከታይ የሆነ ሰው የፈለገውን ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ያህል ሚስት ቢያገባ ማንም ከልካይ አልነበረበትም ከጊዜ ብዛት ግን ከባህልና ለአንዳንድ ውጫዊ ተጽዕኖዎች የተነሳ የሒንዱና የከርስቲያን ቀሳውስት ከአንድ ሚስት በላይ ማጋባትን ከለከሱ ለ ጥንታዊያን ክርስቲያኖች የፈለጉትን ያህል ሚስት ያገቡ ነበር ምክንያቱም መጽሐፍ ቅዱስም ሆነ ሌሎች ቅዱሳን መጽሐፍት በዚህ ጉዳይ ላይ ያስቀመጡት ክልከላ ስላልነበረ ነውከጥቂት መቶ ዓመታት በፊት ግን ቤተክርስቲያን ለክርስቲያን ወንዶች ከአንድ ሚስት በላይ ማግባትን ክልክል ያደረገውን ሕግ አወጣች ሐ ወደ አይሁዶች ስንመጣ ከ የኖረው ራቢ ጌርሾም ቤን የሁዳ ወንድ ከአንድ ሴት በላየ እንዳያገባ የሚከለከለውን ሕግ አእስካወጣበት ጊዜ ድረስ ይህ ጋብቻ ቀጥሎ ነበር መጽሐፍ ቅዱስ አብርሀም ሁለት ሚስቶች ሰለሞን ደግሞ ሚስቶች ነበሩት ይላልበስፔንና ፓርቹጋል አንዲሁም በሙስሊም አገሮች የሚኖሩ የአይሁድ ማህበረሰቦች በ ዋናው የእስራኤል ራቢኔት እስከከለከለበት ጊዜ ድረስ ከአንድ በላይ ሚስቶችን ያገቡ ነበር ቁርአን ከአንድ ሚስት በላይ ማግባት ከወሰን ጋር ይፈቅዳል ቀደም ሲል እንደጠቀስነው አንድ ብቻ አግቡ የሜል ሐረግ የያዘ የሀይማኖት መጽሐፍ ቁርአን ብቻ ነው«ከሴቶች ለናንተ የተዋበላችሁን ሁለት ሁለት ሦስት ሦስትም አራት አራትም አግቡአለማስተካከልንም ብትፈሩ አንዲት ብቻ አግቡ» ሱረቱ አል ኒሳእ ከቁርአን መውረድ በፊት በሚስት ቁጥር ላይ በየትኛውም ሀይማኖት ሕግ ምንም አይነት ገደብ አልነበረም ብዙ ሰዎች በርካታ ሚስቶችን ያገቡ ነበር አንደውም አንዳንድ ወንዶች በመቶዎች የሚቆጠሩ ሚስቶችን ያገቡ ነበርእስልምና ግን የሚስቶችን ቁጥር እስከ አራት ብቻ ብሎ ወሰን አበጀለትአንድ ሙስሊም ወንድ በተገቢው ሁኔታ ሳያዳላ ሊያስተዳድራቸው የሚችል ከሆነ ሁለትም ሦስትም ሆነ አራት ሴቶችን ማግባት ይችላልበዚያው አልኒሳእ ምዕራፍ ቁጥር ላይ አንዲህ ይላል «በሴቶች መካከል ምንም እንኳን ብትጓጉበፍቅር ለማስተካከል አትቸሉም»ሱረቱ አል ኒሳእ ስለዚህ ከአንድ በላይ ሚስት ማግባት በእስልምና የተለየ ፈቃድ እንጂ ብዙ ሙስሊም ያልሆኑ ሰዎች እንደሚያስቡት ሕግ ወይም ትአዛዝ አይደለም በእስልምና የፈቃድና የከልከላ ህግጋት በአምስት ይከፈላሉ መከሩህ የተጠላ ወይም የማይበረታታ ሀ ል ሃጽ ት የተከለከለ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ከአንድ ሚስት በላይ ማግባት በሦስተኛው ሙባህ ወይም የሚፈቀድ ከሚለው ሕግ ውስጥ የሚመደብ ሲሆን ብዙ ሚስቶች ያሉት አንድ ሙስሊም አንድ ሚስት ብቻ ካለው ሌላ ሙስሊም የሚሻልበት ምንም ምክንያት አናገኝምምክንየያቱም ከአንድ ሚስት በላይ ማግባት ወደ ሁለተኛው ወይም የሚበረታታ እና የሚወደድ ከሚለው ሕግ ውስጥ ገብቶ እንኳ አናገኘውምና ነው ሴቶች በተፈጥሮ ከወንድ የበለጠ ረጀም አድሜ ይኖራሉበተፈጥሮ ሴቶችና ወንዶች በተመሳሳይ መጠን ይወለዳሉነገር ግን በሕፃንነት እድሜ ከሚሞቱት ወንዶች ሕጻናት አንፃር ሲታይ በሕፃንነት የሚሞቱ ሴት ህፃናት ቁጥር ዝቅተኛ ሆኖ እናገኘዋለን ሴት ሕፃናት ከወንድ ሕፃን የተሸለ በሽታንና ጀርምን መዋጋት የሚችሉ ሲሆኑ ይህም በቁጥር ከወንዶች በልጠው እንዲገኙ ያደርጋቸዋል በተጨማሪም አለማችን በተለያዩ ጦርነቶችና ሰው ሰራሽ ሆነ በተለያዩ አደጋዎች የተከበበች ናት በዚህ የተነሳ በጦርነትም ሆነ በተለያዩ አደጋዎች የሚሞቱት ወንዶች ቁጥር ከሴቶቹ ጋር ሲነፃፀር እጀግ ከፍተኛ ሆኖ ይገኛል በአለማችን የሴቶች ቁጥር ከወንዶች የበለጠ ነው በአሜሪካ አገር የሴት አሜሪካዊያን ቁጥር ከወንዶች በ ሚሊዮን ይበልጣልሌላው ቀርቶ በኒውዮርክ ከተማ ብቻ ሚሊዮን ትርፍ ሴቶች ይገኛሉከጠቅላላው የኒውዮርከ ከተማ ሕዝብ ውስጥ አንድ ሶስተኛው ወንድ ግብረሰዶማውያን ጌይናቸው በአሜሪካ ደግሞ ሚሊዮን ግብረሰዶማውያን ይገኛሉ ይህ ማለት ከጠቅላላው የአሜሪካ ወንዶች ውስጥ ሚሊዮን ሚስት ማግባት የማይፈልጉ የማይችሉ ወንዶች አሉ ማለትነው በእንግሊዝ ሀገር ሚሊዮን ትርፍ ሴቶች ሲኖሩ ጀርመን ውስጥ ደግሞ ሚሊዮን ባል ሊያገቡ ሊያገኙ የማይችሉ ሴቶች አሉ ሩሲያ ደግሞ ሚሊዮን የጋብቻ ያለህ የሚሉ ሴቶችን ለዓለማችን አበርከታለች በዚህ እንቀጥል ካልን ዓለማችን ላይ በአጠቃላይ ምን ያህል ከፍተኛ የሆነ የወንዶች ችግር እንዳለ ሊያውቅ የሚችል አላህ ሱወ ብቻ ነው ማለት ነው ሁሉንም ወንድ ከአንድ በላይ እንዲያገባ መከልከል በተግባር ሊፈፀም አይችልም ከላይ እንዳየነው ሁሉም ወንዶች አንድ ሚስት ብቻ ያግቡ የሚል ሕግ ብናወጣና ይህንን ህግ ተፈፃሚ ብናደርግ በአሜሪካ ብቻ ሚሊዮን ትዳር አልባ ሴቶች አንፈጥራለንከላይ ያየናቸውን የአንግሊዝ እና ሩሲያ ትርፍ ሴቶች ብናከልበት ደግሞ ቁጥሩ የትየለሌ ይሆናል እስቲ የኔና ያንተ እህቶች ባል ማግባት ካልቻሱ ሚሊዮን ሴቶች መካከል እንደሆኑ አድርገን እናስብ ከነዚህ ሴቶቸ መካከል የተቃራኒ ፆታ ፍላጎት ያላቸው ሴቶች የሚኖራቸውን አማራጭ አንመልከትባጭሩ ሁለት አማራጭ ብቻ የሚኖራቸው ሲሆና አንደኛው ሁለተኛ ሚስት ሆኖ መኖር ሲሆን ሁለተኛው ቀሪ አማራጭ ደግሞ«የብዙሀን ሚስት» ወይም «የሕዝብ ንብረት» አመንዝራ ሴተኛ አዳሪ መሆን ነው መቼም ማንኛዋም ጨዋና ጤነኛ ሴት የመጀመሪያውን ትመርጣለች ተብሎ ይታሰባልእርግጥ ነው አብዛኛዎቹ ሴቶች ባሎቻቸውን ከሌሎች ጋር መጋራትን አይወዱም ነገር ኢስላም ሁኔታዎች አስገዳጅ ሲሆኑ እና ሴቶች «የሕዝብ ንብረት» ይሆናሉ ተብሎ በሚፈራበት አስጊ ሁኔታ ውስጥ አማኝ ሴቶች ትንሽ የሆነን ግላዊ ጉዳት አንዲታገሉ ስለሚያደርግ ነው ይህ አይነቱን ጋብቻ የፈቀደውየህዝብ ንብረት ከመሆን ይልቅ ያገባን ወንድ በተደራቢነት ማግባት እጅጉን የተሸለ ነው በምዕራቡ ዓለም እቁባትና ቅምጥ ከጋብቻ ውጭ መማገጥ የተለመደና ተራ ነገር ነው በዚህ ሕይወት ውስጥ ያለች ሴት ምንግዜም የተዋረደና ዋስትና የሌለው ኑሮ እንደምትኖር የታወቀ ነውየሚገርመው ግን የምዕራቡ ዓለም ሴት ልጅ ከብሯ ተጠብቆላትና የሚስትነት ዋስትናዋ አግኝታ በሁለተኛ ሚስትነት የምትኖረው ህይወት አልዋጥለት ያለው መሆኑ ሲታሰብ በጣም አሳፈሪና ግራ የሚያጋባ የስጋዊ ምቾት ብቻ የተደላደለ የሥነ ምግባር ዝቅጠት የከበበው ማህበረሰብ መሆኑን እንረዳለን ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ እንግዲህ ባጠቃላይ ሲታይ አሁን ከዘረዘርናቸው ምከንያቶች በተጨማሪ አስልምና ከአንድ ሚስት በላይ ማግባት ሲፈቅድ ሌሎች ብዙ ምከንያቶች በተጨማሪ እስልምና ከአንድ ሚስት በላ ማግባትን ሲፈቅድ ሌሎች ብዙ ምክንያቶች ቢኖሩትም በዋነኛነት ግን የሴቷን ከብር ጠብቆ ለማቆየት ሲባል ነው ወደ ሳይንሱ ዓለም ጎራ እንበል እስኪ በቅርቡ የተካሄዱ ሳይንሳዊ ጥናቶች ወንድ ዘንድ የሚገኘው የፍቅር ቅመም ሴትዋ ዘንድ ከሚገኘው የፍቅር ቅመም የሚለይ መሆኑን አረጋግጠዋል ይህም አያሌ የሳይንስና የምርምር ተቋማትን በወንድና በሴት መካከል በሚገኙት የፍቅር ስሜቶች ልዩነቶች ላይ ጥልቅ ምርምር እንዲያደርጉ ገፋፍቷቸዋል ሳይንቲስቶቹ የደረሱበት ውጤት በጣም አስደማሚ ሲሆንየወንድ ጂኖች ብዙ ግንኙነቶች አንዲኖሩት ሲገፋፉት የሴቷ ጂኖች ደግሞ ወደ መረጋጋትና ወደ ነጠላ ግንኙነት ይገፋፏታል። አልዓህዛብ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ የአደም ልጆች ሆይ። ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ የሴት ልጅ የውርስ መብት በእስልምና እና በክርስትና ምን ይመስላል። ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ። ሚልከያስ ስሜ በአሕዛብ ዘንድ የተፈራ ነውና ይላል እግዚአብሔር ኢርሚያስ ሰይፋችሁ እንደሚሰብር አንበሳ ነብያቶቻችሁን በልቷል ትውልድ ሆይ የእግዚአብሔርን ቃል ስሙ ኤርሚያስ በአስራኤል ቤት ዙፋን ላይ የሚቀመጥ ሰው ከዳዊት ዘንድ አይታጣም ሆሲህ እስራኤል ሆይ ከአምላክ ተለይተህ አመንዝረሃልና እንደአሕዛብ ደስ አይበልህ ይህ የሚያስረዳው አሕዛብ ከእግዚአብሔር መንገድ አልጠፋም ማለት ነው እስራኤል ግን የጠፋ ሕዝብ በመሆኑ ከጥፋት ይገሰጽ ዘንድ እየሱስ ተላከባቸው ከዚህ በላይ የተዘረዘሩት ፍሬ ሀሳቦች በመጠኑም ቢሆን ስለ ኢየሱስ ከርስቶስ መልዕከት ለአስራኤል ወገን ብቻ መላከ አንዲሁም ደግሞ እስራኤላውያን የተረገሙና በኃጢዓታቸው ወሰን ያለፉ በዓለም ላይ ካሉት ሕዝቦች የተጣመሙ በተዓምራዊ አፈጣጠር ተፈጥሮ ኢየሱስ ቢላከባቸውም የኢየሱስን ነብይነት ያልተቀበሉ መሆናቸውን ከመጽሐፍ ቅዱስ ወስጥ በቀላሉ መገንዘብ ይቻላልይህ በመሆኑም አግዚአብሔር ከእስራኤል ሕዝቦች ፊቱን በማዞር ቃል ኪዳኑን ከአስማኤላዊ ዝርያ ጋር ለማድረግ በመወሰኑ ነብዩ ሙሀመድ ሰዐ ወ ከአረቡ ምድር ሲነሱ ችለዋል ይህንኑ የሚያረጋግጡ መልዕከቶችና ጥቅሶችን ወደ ፊት በዚህ ፅሑፍ ውስጥ በስፋት የምንመለከት ሆኖ አሁን እስራኤላውያን በአላህ ፊት ምን እንደሚመስሱ ማወቅ ጠቃሚ ስለ ሆነ ይህንኑ አንመልከት ትንብተ ኤርሚያስ እግዚአብሔር እንዲህ ይላልፁ ይህ ሕግ ከበፊቴ ቢወገድ ይላል እግዚአብሔር በዚያን ጊዜ ደግሞ የእስራኤል ዘር በፊቴ ሕዝብ አንዳይሆን ለዘላለም ይቀራል እግዚአብሔር እንዲህ ይላል ሰማይ በላይ ቢከነዳ የምድርም መሠረት በታች ቢመረመር በዚያን ጊዜ ስላደረጉት ነገር ሁሉ የአስራኤልን ዘር ሁሉ እጥላለሁ አግዚአብሔር ቃል ኪዳኑን ከአስማኤላውያን ጋር በሚጀመርበት ጊዜ አስራኤላውያን የነብዩ ኢሳንና የነብዩ ሙሀመድ ሰዐወ መልዕክቶች ተራ በተራ ስላልተቀበሉ ቀጥሎ የአላህ ሕግ ነብያችን ሙሀመድ ሰዐወ ከተላኩበት ጊዜ ጀምሮ እስከዘላለም ይቆያል ማለት ነው እስራኤል ግን ዛሬም የሁለቱንም ነብያት መልዕከቶች ያልተቀበለ ሕዝብ በመሆኑ ለዘለዓለም የተጠላ ሕዝብ በመሆን በግልጽ ያስረዳል በትንቢቱን ተግባራዊነት በእስራኤል የሁለት ነብያትን መልዕከት አለመቀበል ይፋ ያደርገዋል ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ የማቲዎስ ወንጌል ኢየሱስ እንዲህ አላቸው ግንበኞች የናቁት ድንጋይ እሱ የማዕዘን ራስ ሆነ ይህ ከጌታ ዘንድ ሆነ ለዓይናችንም ድንቅ ነው የሚለውን ከቶ ከመጽሐፍ አላነበባችሁምን ። በኢስላም መንገድ ላይ ሙስሊም አድርገህ እንደፈጠርከን ሙስሊም አድርገህ አቆይተህ ሙስሊም አድርገህ ግደለን አሚን ከፍል ሁለት ኛ ሌላው ኢስላም ሰው የተፈጠረበት መንገድ የነቢያት ሃይማኖትና ስብከት መሆኑን የምንረዳው በቅዱስ ቁርኣን ውስጥ የተወሰኑ ነቢያትን በስም በመጥቀስ ሙስሊም እንደነበሩ መናገሩ ነው ነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም የነቢያት መደምደሚያና መጨረሻው በመሆናቸው ከሳቸው በፊት የነበሩ ነቢያት ሙስሊም ነበሩ ተብሎ መነገሩ ኢስላም ጅማሬው ከጥንት እንጂ ከሳቸው እንዳልሆነ በግልጽ ያስረዳናል ሙስሊም እንደነበሩ ለናሙና የተጠቀሱ ነቢያትም ሀ ኑሕ ዐለይሂሰላም በዚህ ምድር ላይ ለመጀመሪያ ጊዜ መልከተኛ ረሱል ሆኖ የተላከ ሰው ነው ከበፊቱ የነበሩት ነቢይ ብቻ ነበሩ የመጀመሪያው ረሱል ኑሕ ዐለይሂሰላም ህዝቦቹን ወደ አንድ አምላክከ አምልኮ ወደ ላ ኢላሀ ኢለላህ ነው የተጣራው አልአዕራፍ ሁድ አልሙእሚኑን ኑሕ ይህ የአላህ መልከተኛ ከህዝቦቹ የተቃውሞ ምላሽ በገጠመው ጊዜ አሱ በአላህ ላይ መመካቱንና ሙስሊም መሆኑን አውጄል የአላህ ቃል እንዲህ ይላል ፊ ዥ ሬጅ ዶ ሠ ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ «ብትሸሹም አትጎዱኝም ከምንዳ ምንንም አልለምናችሁምና ምንዳዬ በአላህ ላይ እንጂ በሌላ ላይ አይደለም ከሙስሊሞች አንድሆንም ታዝዣሰለሁ» ሱረቱ ዩኑስ ለ ኢብራሂም ዐለይሂሰላም በወቅቱ የነበሩትን ጣአታትን በመሰባበር አላህ በብቸኝነት እንዲመለከ ወደ አላህ መንገድ ከተጣሩት መልከተኞች አንዱ ነው በተለይ ኢብራሂምን ሙስሊሞች አይሁዶችና ክርስቲያኖች ራሳቸውን ወደሱ በማስጠጋት መጥራት ይወዳሉ የሚያመልኩትም የኢብራሂምን አምላክ እንደሆነ መግለጽ ይወዳሉ አንግዲያውስ ኢብራሂም አምነቱ ምን ነበር። የአላህ ቃል አንዲህ ይላል ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ መ ። አል ቡኻሪ አንዲት ሴት ከተለመደው የወር አበባና የወሊድ ደም ውጭ በበሽታ ምክንያት ደም የሚፈሳት ከሆነ ከመጾም አትከለከልም አላህ አእንዳይጾሙ ፍቃድ የሰጣቸው ሰዎች አላህ ሱወ ከሰዎች መካከል ለተወሰኑ ሰዎች በረመዳን ወር አለመጾም እንዲችሉ ፍቃድ ሰጥቷል ይህንንም ያደረገው ለነርሱ ከማዘን ከማግራትና ከማቅለል አንፃር ነው እፒህ ሰዎች የሚከተሉት ናቸው በመጾሙ የሚጎዳ ታማሚ ለርሱ ማፍጠር ይፈቀድለታልከረመዳን በኋላ ሲሻለው ያፈጠረውን ይከፍላል በሽምግልና ወይም ይድናል ተብሎ በማይከጀል በሽታ ምክንያት መጾም የማይችል ደካማ ማፍጠር ይፈቀድለታል ለአያንዳንዱ ቀን አንድ ሚስኪን ያበላል ይኸውም በሀገሩ ከሚበላ የምግብ ዓይነት አንድ ኪሎ ተኩል በመስጠት ይሆናል ተጓዥ መንገደኛ በጉዞው ላይ እያለ ከአራት ቀን ለማይበልጥ ጊዜ ሲያርፍ ማፍጠር ይችላል ያንን ጾም የፈታበትን ቀን ከረመዳን በኋላ ሀገሩ ሲመለስ ይከፍላል አላህ ሱወ አንዲህ ብሏል በሺተኛ ወይም በጉዞ ላይ የኾነም ሰው ከሌሎች ቀኖች ቁጥሮችን በልኩ መጾም አለበት አላህ በናንተ ገሩን ይሻል በናንተም ችግሩን አይሻም አል በቀራ የወር አበባና የወሊድ ደም ላይ ያሉ ሴቶች በነፒህ ሁለት ሁኔታዎች ላይ ያሉ ሴቶች መጾም በነሱ ላይ አርም ነው መጾማቸው ትከከለኛ አይደለም ከረመዳን በኋላ መከፈል ይኖርባቸዋል ገጽ ተመልከት ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ «እስልምናን ለክርስቲያኑ» «እነሆ ከአላህ ሌላ አምላከ አለመኖሩን አወቅ»ሙሐመድ «ከሁሉ በፊት አምላክ አንድ መሆኑንና እርሱም ሁሉን ነገር የፈጠረና ያዋቀረ ያልነበረውን ነገረ ሁሉ እንዲኖር ያደረገውን አመንኩ» ነገር ግን አላህ ውለታ ዋለላችሁ ወደ አምነትም መራችሁ ቁርኣን እምነት የምንለው በአላህና በመልዕከተኞቹ በመላዕከት በመጽሐፍቶቹ በምጽዓት ቀን እንዲሁም ደግም ከፉ ከአላህ ዘንድ ነው ብሎ ማመን ነው አርሱ አላህ ሯየሰላም ባለቤት ነው «እርሱ አላህ ነው ያ ከርሱ በቀር ሌላ አምላከ የሌለ ንጉሥ ከጉድለት ሁሉ የጠራው የሰላም ባለቤቱ ጸጥታን ሰጪው ባሮቹን ጠባቂው አሸናፊው ኃያሉ ኩሩው ነው» አልሐሽር የሩቅ ሚስጥራት ቁልፍ እርሱ ዘንድ ነው «የሩቅ ነገርም መክፈቻዎች እርሱ ዘንድ ናቸው ከእርሱ በቀር ማንም አያውቃቸውም። ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ቭብርተኛው ማነው። ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ም። ከአጋሪዎችም አንዱ ጥገኝነትን ቢጠይቅ አላህን ቃል ይሰማ ዘንድ አስጠጋው ከዚያም ወደ መጠበቂያው ስፍራ አድርሰው ይህ እነሱ የማያውቁ ሕዝቦች በመኾናቸው ነውሹ ሱረቱተውባህ ኛ ቅዱስ ቁርኣን ከጌታ አላህ ዘንድ ወደ ነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ አለይሂ ወሰለም ልብ የወረደው በመልአኩ ጂብሪል ዐለይሂ ሰላም በኩል ነው እንደሚታወቀው ወሕይ መለኮታዊ ራእይ ከጌታ አላህ ወደ ነቢያት ሲተላለፍ በሶስት መንገዶች ነው ሱረቱ ሹራ የመጀመሪያው በራአይ ወይም በህልም አማካኝነት ለነቢይነት ወደተመረጠው ግለሰብ ይወርዳል ልክ ነቢ ኢብራሂም ዐለይሂሰላም ልጁን ኢስማዒልን እንዲያርድ ከአላህ በኩል በህልሙ ትእዛዝ እንደመጣለት ማለት ነው ሱረቱ ሷፍፋት በሌላኛው መንገድ ደግሞ ቀጥታ የአላህ ቃል ያለ መልአከ ጣልቃገብነት ወደ ተመረጠው ነቢይ በመድረስ ያ ነቢይ የአላህን ቃል በጆሮው እያዳመጠ ትእዛዛትን ይቀበላል ልክ ሙሳ ዐለይሂሰላም በሲናአ ተራራ ላይ ለዐርባ ቀናት ያህል የጌታውን ቃል አንደሰማውና ጌታው አላህም እሱን አንዳናገረው ማለት ነው ሱረቱኒሳእ ሱረቱል አዕራፍ በሶስተኛው መንገድ ደግሞ በጌታ አላህ አና ለነቢይነት በተመረጠው ግለሰብ መካከል መልአከ ይመረጥና ያ መልአከ ጂብሪል ከአላህ ራእይን እየተቀበለ አድርስ ወደተባለው ነቢይ ዘንድ ሄዶ የአላህን ቃል ያለምንም ጭመራና ቅነሳ ያስተላልፋል ማለት ነው ሱረቱነሕል ቅዱስ ቁርአን ወደ ረሱላችን ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ልብ የተወረደው በዚህ በሶስተኛው መንገድ በመልአኩ ጂብሪል ዐለይሂሰላም በኩል ነው ቀጣዮች ቁርኣናዊ አንቀጾች ይህንን ሀሳብ ይበልጥ ያብራራሉ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ለጂብሪል ጠላት የኾነ ሰው በቁጭት ይሙት በላቸው አርሱ ቁርኣኑን ከበፊቱ ለነበሩት መጻሕፍት አረጋጋጭ ለምእመናን መሪና ብስራት ሲኾን በአላህ ፈቃድ በልብህ ላይ አውርዶታልና ሱረቱልበቀራህ እነዚያን ያመኑትን ለማረጋጋት ሙስሊሞቹንም ለመምራትና ለማብሰር ቁርኣንን ቅዱሱ መንፈስ ጂብሪል እውነተኛ ሲኾን ከጌታህ አወረደው በላቸው ሱረቱነሕል እርሱም ቁርኣን በእርግጥ ከዓለማት ጌታ የተወረደ ነው አርሱን ታማኙ መንፈስ ጂብሪል አወረደው ከአስፈራሪዎቹ ነቢያት ትኾን ዘንድ በልብህ ላይ አወረደው ሱረቱሹዓራእ ኛ ቅዱስ ቁርኣን ወደ ነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ልብ የወረደው በዐረብኛ ቋንቋ ነው ማንኛውም ነቢይና መልከተኛ ራእይ የሚወርድለት የተላከበት ማኃበረሰብ ሕዝቦቹ በሚረዱትና በሚገባቸው ቋንቋ ነው ሱረቱኢብራሂም ነቢያችን ሶለላሁ አለይሂ ወሰለም የተላኩት ለመላው የዓለም ሕዝብ ቢሆንም የዳዕዋው ጅማሬ ከገዛ ሀገራቸው ስለሆነ የሚነሳው መለኮታዊው ራእይ በዐረብኛ ቋንቋ ሆነ ማለት ነው ከአንድ አካባቢ የተነሳ ወንዝ ሌላ ስፍራ ሄዶ የሚያገለግለው ቅድሚያ አካባቢውን ካዳረሰ በኋላ ነውና የቁርኣንም መልከት ለመላው የሰው ልጆች ይዳረስ ዘንድ በየጊዜው አላህ በሚያስነሳቸው የኢስላም ሊቃውንት ሰበብ የቁርኣን መልእከት በየሀገሩ ቋንቋ እየተተረጎመ ተሰራጨ ማለት ነው ቅዱስ ቁርኣን በዐረብኛ ቋንቋ ለመውረዱ ቀጣዮቹ ቁርኣናዊ አንቀጾች እንዲህ ይናገራሉ እኛ ፍቹን ታውቁ ዘንድ ዐረብኛ ቁርኣን ሲሆን በአርግጥ አወረድነው ሱረቱ ዩሱፍ እንደዚሁም ዐረብኛ ቁርኣን ኾኖ አወረድነው አላህንም ይፈሩ ዘንድ ወይም ለአነሱ ግሣጹን ያድስላቸው ዘንድ ከዛቻ ደጋግመን በውስጡ ገለጽንዙሹ ሱረቱ ጣሀ በዚህም ቁርኣን ውስጥ ለሰዎች ይገሠጹ ዘንድ ከየምሳሌው ሁሉ በእርግጥ አብራራን መዛባት የሌለበት ዐረብኛ ቁርኣን ሲኾን አብራራነውሊጠነቀቁ ይከጀላልና ሱረቱዙመር በተጨማሪም ሱረቱረዕድ ሱረቱ ፉሲለት ሱረቱሹራ ሱረቱዙኸሩፍ ይመልከቱ ኛ ቅዱስ ቁርኣን ከጌታ አላህ ዘንድ ወደ ነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ልብ ሲወርድ በጠቅላላ አንድ ጊዜ አልወረደም ዓመታትን በፈጀ ዘመን ውስጥ እንደ አስፈላጊነቱ በሱራዎችና በአንቀጾች ተከፋፍሎ ነው ቀስ በቀስ የወረደው በወቅቱ የነበሩ ሰዎች ስለ አንድ የእምነት ጉዳይ ሲጠይቁ ለዚያ ምላሽ ይኾን ዘንድወይንም አንድን ነገር ይሠሩትና ይፈጽሙት ዘንድ ህግ መደንገግ ሲያስልግ ወይንም አንድን ነገር ይርቁትና ይጠነቀቁት ዘንድ ገደብ ማበጀት ሲያስፈልግ አንድ ሙሉ የቁርኣን ሱራ ወይንም የተወሰኑ አያቶች አናቅጽ በጉዳይ ላይ በመመርኮዝ ይወርዳል ማለት ነው ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ለምሣሌ የአላህን ባሕሪያት እንዲሁም ፍጹማዊ አንድነቱን የሚናገረውን የቁርኣንን ከፍል ሱረቱል ኢኸላስን ብንወስድ ይህ ሱራ የወረደበት ሰበብቡ በወቅቱ የነበሩ ዐረብ ጣኦታውያን ሙሽሪኩል ዐረብ ወደ ነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ አለይሂ ወሰለም ዘንድ በመምጣት ይህ እኔን መልከተኛ አድርጎ ልኮኛል በማለት የምታመልከውና የምትሰብከውን ጌታ ምንነት ግለጽልን። ብለህ ነገራቸው የሚል ሱረቱል ካፊሩን የተሰኘው መለኮታዊ ቃል ሙሉ ሱራው ወረደ ማለት ነው ተፍ ሲር ሐዳኢፉሩሒ ወርረይሓን ሸይኸ ሙሐመዱልአሚን ኢብኑ ዐብዲላህ አልሀረሪይ ቅዱስ ቁርኣን በቀስታ እየተከፋፈለ ለመውረዱ ማሥረጃ ካስፈለገ ቀጣዮቹን አንቀጾች አናስተውላቸው ከርሱ በፊት ያሉትን መጻሕፍት የሚያረጋግጥ ሲኾን መጽሐፉን ቁርኣንን ባንተ ላይ ከፋፍሎ በአውነት አወረደ ተውራትንና ኢንጂልንም አውርዷል ሱረቱ አሊዒምራን ቁርኣንንም በሰዎች ላይ በዝግታ ላይ ኾነህ ታነበው ዘንድ ከፋፈልነው ቀስ በቀስ ማውረድንም አወረድነው ሱረቱል ኢስራእ እነዚያ የካዱትም «ቁርኣን በእርሱ ላይ ለምን በጠቅላላ አንድ ጊዜ አልተወረደም» አሉ እንደዚሁ በእርሱ ልብህን ልናረጋ ከፋፍለን አወረድነው ቀስ በቀስ መለያየትንም ለየነው ሱረቱል ፉርቃን ኛ ቅዱስ ቁርኣን ከጌታ አላህ ዘንድ ወደ ነቢያችን ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ልብ ሲወርድ በልቦናም ሆነ በጽሑፍ ደረጃ ተጠብቆ እንዲቆይ ጌታ አላህ ቃል ገብቶለታል ቁርኣኑን የመጠበቅ ኃላፊነትን ለሳቸው ወይንም ለሶሓቦቹ አልሰጠም እሳቸው የወረደላቸውን የአላህ ቃል ለሕዝቦቻቸው በቃልም ሆነ በተግባር በማብራራት እንዲያደርሱ ሲታዘዙ እነሱ ሶሓቦቹ ረዲየላሁ ዐንሁም ደግሞ በደረሳቸው የአላህ ቃል መሠረት ቃሉን እንዲያነቡና እንዲሰሩበት ታዝዘዋል ቃሉን ለመጠበቅ ኃላፊነቱን ግን አላህ ወስዶታልየአላህ ቃል እንዲህ ይላል ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ እኛ ቁርኣንን አኛው አወረድነው እኛም ለእርሱ ጠባቂዎቹ ነን ሱረቱል ሒጅር መልአኩ ጂብሪል ዐለይሂሰላም ከአላህ ዘንድ የተሰጠውን የቁርኣን ከፍል ወደሳቸው ዘንድ በመምጣት በሚያነብላቸው ወቅት እሳቸውም ይጠፋብኛል በሚል ስጋት ወዲው ከመልአኩ አንዲትን ቃል እንደሰሙ ወሕዩ ከማለቁ በፊት የሰሙትን ነገር በመደጋጋም ለመሐፈዝ ምላሳቸውን በፍጥነት ያንቀሳቅሱ ነበር ጌታ አላህም ይህን ቁርኣን እንዳይጠፋና እንዳትረሳው በማድረግ የተሻሩ የህግ አንቀጾች ሲቀሩ ባንተ ልብ ላይ ሰብስቦ ማስቀመጡ የኔ ድርሻ ነውና በቁርኣን ንባብ ላይ አትቸኩል የመጣልህ መልእከትም አስኪጠናቀቅ ድረስ አዳምጠው ከዛም ባንተ ልብ ላይ የተጠበቀ ሆኖ አቆየዋለሁ አላቸው የአላህ ቃል እንዲህ ይላል በአርሱ በቁርኣን ንባብ ልትቸኩል ምላስህን በእርሱ አታላውስ በልብህ ውስጥ መሰብሰቡና ማንበቡ በአኛ ላይ ነውና ባነበብነውም ጊዜ ካለቀ በኋላ ንባቡን ተከተል ከዚያም ማብራራቱ በእኛ ላይ ነው ሱረቱል ቂያማህ እውነተኛው ንጉስ አላህም ከሓዲዎች ከሚሉት ላቀ ወደ አንተ መወረዱም ከመፈጸሙ በፊት በማንበብ አትቸኩል «ጌታዬ ሆይ። ሙሰዲቅ እና ሙሀይሚን በአቡ ሀይደር በአላህ ሥም እጅግ በጣም ሩኅሩህ በጣም አዛኝ በኾነው ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ከብርና ምስጋና ለዓለማቱ ጌታ ሰአላህ የተገባ ይሁን አልፋቲሓ የአላህ ሰላምና ውዳሴ የሰው ዘር ታላቅ መሪ ለሆኑት ለነቢዩ ሙሐመድ አልአሕዛብ ለመላው የአላህ መልከተኞች አልሷፍፋት የሐቅንም መንገድ በተከተለ ሁሉ ላይ ይሁን ጣሀ የሰማይና የምድር ጌታ የሆነው አምላካችን አላህ ሰዎችን በዚህ ምድር ላይ ሲፈጥራቸው ለትልቅ ዓላማ ያውም እሱን በብቸኝነት እንዲያመልኩት ነው አልዛሪያት በዚህ ዓላማ ሁሉም ይስማማል ግን የሚነሳው ጥያቄ ታዲያ ይህን ጌታ እንዴት እናምልከው። ያስብላል አሱ የሚወደውና የሚጠላው የአምልኮ ዓይነት ምን ምን እንደሆነ በቀጥታ በግልጽ እንዳይነግረን ሰው የሱን ቃል ሰምቶ በህይወት መኖር አይቸልም ወይም መላእክትን እንዳይልከልን መላአከትና ሰው ፈጽሞ የባሕሪ ግንኙነት የላቸውም ስለዚህ አላህ እኛን የመፍጠሩን ዓላማ በዝርዝር ለመግለጽ ከራሳችን ከሰዎች መካከል ሰዎችን መርጦ የመረጣቸውን ሰዎች ነብይና መልከተኛ አድርጎ ወደኛ ላከልን በላካቸው መልከተኞች በኩል ደግሞ ቃሉን በማስተላለፍ እኛን የመፍጠሩን ዓላማ ገለጸልን እነዚህም በነቢያት በኩል የተሰጡ የአምላከ ቃላት በብእር ተከትበው ሲጠረዙ መለኮታዊ መጽሐፍት ይሰኛሉ የአላህ ቃል እንዲህ ይላል መልክተኞቻችንን በግልፅ ማስረጃዎች በአርግጥ ላከን ሰዎችም በትክከል ቀጥ እንዲሉ መጽሐፎችንና ሚዛንን ወደነርሱ አወረድን ሱረቱል ሐዲድ ቅዱስ ቁርኣን እነዚህን ቀደምት መለኮታዊ መጽሐፍት አረጋጋጭ ሙሰዲቅ ነው በዛው መልኩም ተቆጣጣሪ ሙሀይሚን ነው አረጋጋጭ ማለትቡ አነዚህ ቀደምት መለኮታዊ መጽሐፍት ከአላህ ዘንድ የወረዱ በወቅቱ ለነበሩት ነቢያት የተሰጡ የአላህ ቃልና የሕይወት መመሪያን ያካተቱ አምላካዊ ቃል እንደሆኑ መመሥከርና ማረጋገጫ መስጠት ማለት ነው ተቆጣጣሪ ማለት ደግሞ እነዚህ መለኮታዊ መጽሐፍት ወደ ምድር ወርደው ማገልገል ከጀመሩ በኋላ በጊዜ ቆይታ ምከንያት በመጽሐፎቹ ላይ የተደረገ ጣልቃ ገብነት መኖሩን የሰው ሀሳብ የተካተተባቸው መኾኑን በመግለጽ እውነት በሀሰት ተደብቃ እንዳትቀር ትከከለኛውን እውነት በመመሥከር የቀደመውን መቆጣጠር ማለት ነው የአላህ ቃል እንዲህ ይላል ወደ አንተም መጽሐፉን ከበፊቱ ያለውን መጽሐፍ አረጋጋጭና በርሱ ላይ ተጠባባቂ ሲሆን በውነት አወረድን ሱረቱል ማኢዳህ ከዚህ አንቀጽ ሶስት ነገራትን እንገነዘባለን አሱም ቅዱስ ቁርኣን በነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ልብ ላይ የተወረደ ፍጹም እውነት የኾነ አምላካዊ ቃል መኾኑን ይህ ቅዱስ ቁርኣን ከሱ በፊትም ሌሎች አምላካዊ መጽሐፍቶች ከአላህ ዘንድ ወደ ነቢያቱ አንደተወረዱ በመመሥከር እንደሚያረጋግጥና ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ቁርኣን እነዚሁኑ ቀደምት መለኮታዊ መጽሐፍት የበላይ ተቆጣጣሪያቸው በመሆን የሰው እጅ የገባበትን ሐሳብ በማስተካከል ትከከለኛውን ነገር በማስተማር አና እውነታው ተደብቆ እንዳይቀር ቁጥጥር በማድረግ ተጠባባቂ መኾኑን እንረዳለን አንዳንድ ወገኖች የቅዱስ ቁርኣንን አረጋጋጭነት ለመጽሐፍ ቅዱሳቸው አውነተኛነት ምሥክር ሊያደርጉት ይሞከራሱ ቁርኣን የመሠከረለትን መጽሐፍ ቅዱሳችንን አንዴት እናንተ ተበረዘ ተደለዘ በማለት ትቃወማላችሁ። አንድ ሙስሊም መጽሐፍ ቅዱስ ጠቀሶ ኢየሱስ ነቢይ ነው። ምከንያቱም መጽሐፍ ቅዱስ ማለት በናንተ ገለጻ ከእግዚአብሄር ዘንድ ለነቢያቱ የተሰጠ የራሱ የእግዚአብሄር ቃል ሳይኾን በመንፈስ ቅዱስ መሪነት በነቢያትና ሐዋሪያት የተጻፈ መጽሐፍ ነው በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ የሰፈሩት ቃሎች በጠቅላላ እግዚአብሄር የተናገራቸው ናቸው ብላችሁ እናንተም አታምኑም አብዛኞቹ የመጽሐፉ ከፍሎች ደግሞ የታሪከ መጽሐፍት ናቸው የነገስታትን ታሪክ በሰፊው ይዘዋል የአላህ ቃል የኾነው ቁርኣን ደግሞ ምሥክርነትን የሚሰጠው አላህ ስላወረደውና ለሙሳ ዐለይሂሰላም በመለኮታዊ እጁ ጽፎ ስለሰጠው ስለ ቃሉ ስለ ተውራት እንጂ በሙሴና በአያሱ ስለተጻፈው የሙሴን የሕይት ታሪከ ስላቀፈው እንዲሁም ልደቱንና አሟሟቱን ስለሚተርከው የአሪት መጽሐፍ አይደለም ቅዱስ ቁርኣን ምሥክርነቱን የሚሰጠው አላህ ስላወረደውና ለዒሳ ዐለይሂሰላም ስለሰጠው የራሱ መለኮታዊ ቃል ስለኾነው ኢንጂል እንጂ አነ ማቴዎስ ማርቆስ ሱቃስ እና ዮሀንስ ስለጻፉት ወንጌል አይደለም አላህ ኢንጂልን ለዒሳ ሰጠሁት አለ እንጂ ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ለነዚህ ወንጌላውያን ሰጠኋቸው አላለም ከዚህ በመነሳት ቅዱስ ቁርኣን ቀደምት መለኮታዊ መጽሐፍትን አረጋጋጭ ነው ሲባል እናንተ የተረዳችሁበት መንገድ ፍጹም ስህተት እንደኾነ በቀላሉ መገንዘብ ይቻላል ስህተቱን ለማረም ከፈለጋችሁ ግን በቀላሉ ቁርኣን ተውራት የሚባልን መጽሐፍ አላህ ለሙሳ ዐለይሂሰላም እንደሰጠው ለእስራኤላውያኖችም የሕይወት መተዳደሪያ እንዲሆን የሰጣቸው የህግ መጽሐፍ መኾኑን ይመሠክራል ሱረቱ አለዒምራን አልማኢዳህ ቁርኣን ዘቡር የሚባልን መጽሐፍ አላህ ለዳዉድ ዐለይሂሰላም አንደሰጠው በዚህ መለኮታዊ መጽሐፍ መሠረትም አላህን በመዘከር በማወደስና በማውሳት የጌታውን ከብር ከፍ የሚያደርግበት የአምልኮ መጽሐፍ እንደኾነ ይመሠከራል ማለት ነው ሱረጐኒሳእ አልኢስራእ ቁርኣን ኢንጂል የሚባል መጽሐፍን አላህ ለዒሳ ዐለይሂ ሰላም አንደሰጠው በዚህ መለኮታዊ መጽሐፍም አስራኤላውያንን የሚያስተዳድርበት መመሪያን እንዳቀፈ ይመሠከራል ሱረቱል ማኢዳህ አልሐዲድ ቁርኣን ሌሎች በሥም ያልተጠቀሱ መለኮታዊ መጽሐፍት መኖራቸውን በመጥቀስ አላህ ለነቢያቱ እንደሰጠ ጥቅላዊ በኾነ መልኩ በመግለጽ ለመጽሐፍቶቹ ምሥከርነትን ይሰጣል ሱረቱል በቀራህ አልበቀራህ አሊዒምራን ቁርኣን እነዚህ መለኮታዊ መጽሐፍቶች የሰው እጅ እንደገባባቸው ቃላት ከውስጣቸው እየወጣ በሌላ እየተተካ መለወጣቸውን ይመሠክከራል ሱረቱል በቀራህ አልበቀራህ አንኒሳእ አልማኢዳህ ሐ ቅዱስ ቁርኣን ከአንድ ሙስሊም የሚፈልገው እምነት አላህ ባሮቹን በከንቱ እንዳልተዋቸውና በየዘመናቱ ህግና መመሪያን በነቢያቱ በኩል በመላከ መለኮታዊ መጽሐፍትን እንደሰጣቸው አምኖ መቀበሉን ነው ደግሞም እነዚህ ቀደምት መለኮታዊ መጽሐፍት የተሰጡት በወቅቱ ለነበሩት ነቢያት በመኾኑ መልእከታቸው በዘመንና በቦታ የተገደበ እንደኾነ ማመኑን ነው ዘመንም ኾነ ስፍራ ሳይገድበው በየትኛውም ዘመንና ቦታ ለሚኖር የዓለም ሕዝብ መለኮታዊ መመሪያ ኾኖ የወረደው ቅዱስ ቁርኣን ብቻ ነው አልአንዓም አልፉርቃን አልአንቢእ በቁርኣን መውረድ ሰበብ የቀደምት መለኮታዊ መጽሐፍት ህግጋት ተሻረ ትምሕርታቸውም በቁርኣን ተተካ ከዚህ ቁርኣን መውረድ በኋላ የሚመጣ ማንኛውም ሰው በቁርኣን አምኖ በቁርኣን ህግ ሕይወቱን ከመምራት ውጭ ሌላ ምንም መዳኛ የለውም ቁርኣን የመጨረሻው መለኮታዊ መጽሐፍ ነቢዩ ሙሐመድም ሶለላሁ አለይሂ ወሰለም የመጨረሻው ነቢይ ናቸውና አልአሕዛብ መ ቅዱስ ቁርኣን ስለ ተውራትና ኢንጂል የሰጠውን ምሥክርነት ለመጽሐፍ ቅዱስ መገልገል የሚፈልጉ ወገኖችን አንድ ጥያቄ እንጠይቃቸው አሱም ቁርኣን ተውራትንና ኢንጂልን ከአላህ ዘንድ የወረዱ መለኮታዊ መጽሐፍ መኾናቸውን ማረጋገጡ ለመጽሐፍ ቅዱስ እውነተኝነት የተሰጠ ምሥክር አድርጋችሁ ከወሰዳችሁት ይኸው ቁርኣን ተውራትና ኢንጂል ስለ ነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ወደፊት ነቢይ ኾኖ መነሳት ትንቢትን በውስጣቸው እንዳቀፉ ይነግረናል ሱረቱል አዕራፍ ተውራትና ኢንጂል ማለት ደግሞ ዛሬ በናንተ አጅ የሚገኘው መጽሐፍ ማለት ከኾነ አንግዲያውስ ከመጽሐፋችሁ ውስጥ ስለ ነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም የተነገረውን ትንቢት አውጥታችሁ ልታሳዩን ትችላላችሁን። ወክ ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ አላህ ከርሱ በስተቀር አምላከ የለም ወደ ትንሣኤ ቀን በርሱ ጥርጥር የሌለበት ሲሆን በእርግጥ ይሰበስባቸኋል። አለች ዐዋቂው ውስጠ አዋቂው ነገረኝ አላት ሱረቱ ተሕሪም ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ በዚህ አንቀጽ ውስጥ ዐዋቂው ውስጠ አዋቂው ነገረኝ አላት ለሚለው ኃይለቃል በዐረብኛ የተቀመጠው ነብበአኒ የሚለው ነው በመሆኑም ነቢይ ነቢይ የተሰኘው ከአላህ ዘንድ መልእከት የሚመጣለት በመሆኑ ነው እንዲሁም ደግሞ ነቢይ የሚለው ቃል ነብወህ ከሚለውም የዐረብኛ ግስ የመጣ ነው ተብሏል ይህ ማለት ከፍ የተደረገ ስፍራ ነገር አና ቦታ የሚል ትርጉም አለው ከዚህ አንጻር ነቢይ በዚህ የተሰየመው ከተቀሩት ነቢይ ካልሆኑት ሰዎች አላህ ዘንድ ያለው ስፍራና ከብሩ ከፍ ያለ ስለሆነ ነው ሱረቱ መርየም ረሱል የሚለው ቃል ደግሞ ቋንቋዊ ትርጉሙ መልእከትን አድራሽ ተላላኪ የሚል ትርጉም አለው ሩሱሎች መልክተኞች በዚህ ስያሜ የተጠሩት ከአላህ ዘንድ የተቀበሉትን መልእከት መልእከቱ ላልደረሳቸው ህዝቦች እንዲያደርሱ ስለሚላኩ ነው ይህ ቋንቋዊ ትርጉማቸው ነው አርሩሱሉ ወርሪሳላህ ዶክተር ሱለይማን አልአሽቀር ሃይማኖታዊ ትርጉማቸው ደግሞ ነቢይ ማለት አላህ ምእምናኖችን የሚያዝበትንና ለራሱ የሚተገብርበትን ነገር የሚያወርድለት ሲሆን ረሱል ደግሞ መልከቱ ወዳልደረሳቸው ከሓዲያን ህዝቦች እንዲያደርስ ከአላህ ዘንድ ወሕይ ራእይ የወረደለት ማለት ነው ወሕዩ በአዲስ ሸሪዓህ ሊሆንም ላይሆንም ይችላል መፅሰተሃውው ልይራም ቅድሚያ ማወቅና መረዳት ያለብን ነገር ቢኖር በነቢይና በረሱል መካከል ያለውን ልዩነት ማወቅም ሆነ አለማወቅ በአንድ ሙስሊም እምነት ውስጥ ምንም የሚያመጣው ለውጥ አለመኖሩን ነው ጉዳዩ ተጨማሪ ዕውቀት የማግኘትና ያለማግኘት ከመሆን በዘለለ መልኩ እምነት ላይ የሚያሳድረው ተጽእኖ የለውም በአምልኮ ላይም የሚፈጥረው ከፍተት የለም ምከንያቱም አንድ ሙስሊም ነቢይነትም ሆነ ረሱልነት የአላህ መለኮታዊ ምርጫ እንጂ የሰዎች የስራ ውጤትና ልፋት አለመሆኑን ካመነ ነቢያትም ሆኑ ሩሱሎች ከአላህ ዘንድ መለኮታዊ ራእይ ወሕይ የሚወረድላቸው እንጂ ፈላስፋ ወይም ልብወለድ ተናጋሪ አለመሆናቸውን ከተቀበለ ነቢያትም ሆኑ ሩሱሎች አላማቸው ሰዎችን ከአላህ ጋር በማስተዋወቅ ከጨለማ ወደ ብርሐን መንገድ ሰበብ ሁኖ በማውጣት የጀነትን መንገድ ማመላከት እንደሆነ ከተረዳ ነቢያትም ሆኑ ሩሱሎች በዚህ ተልእኮአቸው የጌታቸውን ውዴታና እሱ ዘንድ ያለውን አምላካዊ ስጦታ እንጂ ምድራዊ ደሞዝና ስልጣን ፈላጊዎች አለመሆናቸውን በአግባቡ ከተገነዘበ ነቢያትም ሆኑ ሩሱሎች ከሰዎች መካከል የተመረጡ ሰዎች አንጂ ከመልአከ ወይም ከጂንኒ ወገን አንዳልሆኑ ካስተዋለ ለአማኝነቱ ይህ በቂው ነውከዚህ በኋላ በነቢይ እና ረሱል መካከል ያለውን ልዩነት ለማወቅ ደፋ ቀና ማለቱ ወይም አለማለቱ ተጨማሪ ዕውቀት ከማግኘት ወይም ከማጣት ውጪ በእምነቱ ላይ የሚያደርሰው ምንም ጉድለት የለውም የአላህ ቃል የሆነው ቅዱስ ቁርኣን እንዲሁም የነቢዩ ሙሐመድ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ንግገር የሆነው ሐዲሥ በነቢይ አና በረሱል መካከል ልዩነት መኖሩን የሚጠቁሙ የቃላት አገላለጾችን በውስጣቸው ይያዙ እንጂ ልዩነቱ ይህ ነው የሚል ቀጥዒይ ፍጹማዊ የሆነ ማስረጃን አናገኝም የኢስላም ሊቃውንትም በጉዳዩ ላይ የተለያየ እይታ ነው ያላቸው ከፊሎቹም ከዚህ በመነሳትፁ በነቢይ እና በረሱል መካከል ምንም ልዩነት የለም ማንኛውም ነቢይ ረሱል ነው ማንኛውም ረሱል ነቢይ ነው። ለኢየሱስ ወይም ለሙሐመድ ሰላም በሁለቱም ላይ ይሁን ለማን ነው የሚገባው የሚለውን ስናነጻጽር እንደ ክርስቲያኖች እምነት ኢየሱስ ስለ ዓለም ኃጢዓት ሞቷል ሙሴና ሙሐመድ ግን ስለ ዓለም ኃጢአት አልሞቱም አሁንም እንደ ክርስቲያኖች እምነት ኢየሱስ አምላከ ነው ሙሴና ሙሐመድ ግን አምላከ አይደሉም አወላለዳቸውን ያየን እንደሆነ ሙሴና ሙሐመድ ከእናትና ከአባት ሲሆን ኢየሱስ ግን ተአምራዊ በሆነ አፈጣጠር ከእናት ብቻ ነበር የቤተሰብ ሁኔታ ሙሴና ሙሐመድ ያገቡና የወለዱ ሲሆኑ ኢየሱስ ግን ሚስትም ልጅም አልነበረውም የሥራ ድርሻቸው ሙሴና ሙሐመድ ነብይና አስተዳዳሪ ሲሆኑ ኢየሱስ ግን ነብይ ብቻ ነበር በጎልማሳነታቸው ተገደው ስለመሰደዳቸው ሙሴ ወደ ሜዲያን ተሰደዋል ሙሐመድም ወደ መዲና ተሰደዋል ኢየሱስ ግን በጎልማሳነቱ ከእስራኤል አልወጣም ከፈጣሪ የወረደላቸውን መልዕከት በጽሑፍ ማስቀመጣቸው ሙሴ በሕይወት እያለ ኦሪትን ተውራትን በጽሑፍ አስቀምጠዋል ሙሐመድ በሕይወት እያሱ ቁርዓንን አስቀምጠዋል ኢየሱስ ግን ካረገ ከብዙ ዓመታት በኋላ ነው ወንጌል በጸሐፍያን የተጻፈው ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ የትምህርታቸው ባህሪይ ሙሴና ሙሐመድ መንፈሳዊና ሕግነከ ሲሆን ኢየሱስ ግን ይበልጡን መንፈሳዊ ነበር አመራራቸው በሕዝብ ዘንድ የነበራቸው ተቀባይነት ሙሴና ሙሐመድ በመጀመሪያ ተቀባይነት አላገኙም ነበር በኋላ ግን ተቀባይነት አግኝተዋል ኢየሱስ ግን በአብዛኛው እስራኤላውያን ዘንድ ተቀባይነት አላገኙም ነበር በአጠቃላይ በጣም ብዙ አለመመሳሰልን በሙሴና በኢየሱስ መካከል እናገኛለን ነገር ግን ነብዩ ሙሐመድ ሰዐወ ከዚህ የተለየ ነውለዚህም ነው ኢየሱስ ከእስራኤሎች ነብይ እንደማይነሳ በግልጽ የተናገረው ቅዱ «አላችኋለሁ የእግዚአብሔር መንግስት ከእናንተ ትወሰዳለች ፍሬዋንም ለሚያደርግ ሕዝብ ትሰጣለች» የማቴዎስ ወንጌል ይህ የሚያመለከተው የነብይነት ማዕረግ ከእስራኤላውያን እንደሚነጠቅና ለሌላ ሕዝብ እንደሚሰጥ ያመለከታል ስለዚህም ከአረቦች ሙሴን የሚመስል ነብይ እንደተላከ ቁርዓን ገልጾልናል ቅቁረዓን «እኛ በናንተ ላይ መስካሪ መልከተኛን ወደናንተ ላከን ወደ ፈርዖን መልከተኛን እንደላክከን» አልሙዘሚል ሐ «አስነሳላቸዋለሁ» አንዳንድ ክርስቲያኖች ይህ ትንቢት የተነገረው ለኢያሱ ነው ሲሉ ይደመጣል የትንቢቱ ቃል ግን «አስነሳላቸዋለሁ» ነው የሚለውና ይህም ወደፊት ለሚከሰት ድርጊት ነው የሚናገረው ኢያሱ ግን ይህ ትንቢት በተነገረበት ጊዜ በዘመኑ ነበር ስለዚህ ትንቢቱ ለኢያሱ ነው ብለን መናገር አንችልም መ «ቃሌንም በአፉ አደርጋለሁ» ያ የሚነሳው ነብይ መለኮታዊ ራዕይ እየተገለጸለት እንጂ ከራሱ ከልብ ወለድ አይናገርም ይህን አስመልከቶ ቁርዓን ሲናገር እንዲህ ይላል ቅቁ «ነብያችሁ ሙሐመድ አልተሳሳተም አልጠመመም ከልብ ወለድም አይናገርም እርሱ ንግግሩ የሚወርድ ራዕይ እንጂ ሌላ አይደለም» አልነጅም ስለዚህ የአምላከን ቃል በአንደበታቸው እየተደረገላቸው ነበር የሚናገሩት ለምሳሌ ያህል ቅቁ « በል እርሱ አላህ አንድ ነው አላህ የሁሉ መጠጊያ ነው አልወለደም አልተወለደም ለርሱም አንድም ብጤ የለውም» አልኢኸላስ ይህ የቁርዓን ጥቅስ የወረደበት ምክንያት ሙሽሪኮች አጋሪዎች ወደ ነብዩ ሙሐመድ ሰዐወ መጡና እኛ በካዕባ ዙርያ ጣዖቶች አናመልካለን አንተ የምታመልከውን አምላክከ ባሕሪ ግለጽልን አሏቸው በዚህን ጊዜ ይህ የቁርዓን አንቀጽ ወረደ አላህ አንድ መሆኑን እንዲናገሩ «በል» በሚለው ትዕዛዝ ታዘዙ ነብዩ ግን ለእነዚህ ሕዝቦች «አላህ አንድ ነው» አላሏቸውም እሳቸው ያሉት «በል አላህ አንድ ነው» በማለት ነበር «በል» የሚለው ቃል ከአላህ ዘንድ ወደ ነብዩ ሲመጣ በትዕዛዝ መልክ ነበር ከነብዩ አንደበት ሲሰማ ደግሞ ማንን ለማዘዝ ነው። ወይስ ኢየሱስ ጌታ ነው። የእግዚአብሔር ማህተም በግንባራቸው ይታተምባቸውና ሌሎች የሰው ዘሮች በሙሉ ይቃጠላሉ ይባላል ይህንን የሚተነትነው የዮሐንስ ራዕይ ውስጥ ይጠናቀቃል ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ከእያንዳንዱ የእስራኤል ነገደ ለመንግሰተ ሰማያት የሚመረጡት ከ ሊበልጡና ሲያንሱ ያለመቻላቸው ወይንም አለመሆናቸው አራሱ ሌላ ጥያቄ ያስነሣል ኮታው ቀድሞ ከታወቀና ለቱ የእስራኤል ነገዶች በእኩል ከተከፋፈለ የሌላው ድካም ሁሉ ያለ ውጤት ይቀራል ለማለት ያስደፍራል እስራኤላውያን አስከ ዛሬ የሚተዳደሩት በሙሴ ዐሰ ሕግጋቶች ሆኖ የኢየሱስን ነብይነት አንኳን ሣይቀበሉ እንዴት መንግስተ ሰማያት እንደ ሚገቡ ፍጹም አጠያያቂ ጉዳይ ነው ይህ ምናልባት መንግስተ ሰማያት መጀመሪያውኑ ለእስራኤል ልጆች ሽልማት የተዘጋጀች ስለሚያስመስል ሚስጥሩን የመጽሐፍ ቅዱስ ሰባኪዎች ይፍቱት እንጂ መልሱ እንዲያው ዝም ነው ትውልድ በሙሉ ብርቱ ጥንቃቄ ማድረግ አለበት ለራስ ሲቆርሱ እያሳነሱ አንደሚባለው ሁሉ አይሁዶችና ነሳራዎች መንግስተሰማያትን በግላቸው የተቆጣጠሩ ይመስላል ፈጣሪ በግል የሚያዝ ሳይሆን የአለማት ጌታ ነው መንግስተሰማያት ደግሞ የንፁሀን ናት አንጂ የአንድ ጎሳ ብቻ አይደለችም ሁመቱም እንዲህ ሲሉ ራሳቸውን እንደሚያሞካሹ ቁራአን ግልዕፅ አድርጎታል አላህ ሱወ አንዲህ ይላል እኛ የአላህ ልጆቹና ምርጦቹ ነን በል ለምንስ በወንጀላችሁ ይቀጣቸኋል ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ህና የኃጢአት ስርየት በአቡ ሀይደር በአላህ ስም አጅግ በጣም ሩኅሩህ በጣም አዛኝ በሆነው ከብርና ምስጋና ለዓለማቱ ጌታ ለአላህ የተገባ ይሁን አልፋቲሓ የአላህ ሰላምና ውዳሴ የሰው ዘር ታላቅ መሪ ለሆኑት ለነቢዩ ሙሐመድ አልአሕዛብ ለመላው የአላህ መልከተኞቸ አልሷፍፋት የሐቅንም መንገድ በተከተለ ሁሉ ላይ ይሁን ጣሀ ሃ ሁላችንም ኃጢአተኞች ነን ይህ ኃጢአት በውርስ የተገኘ ሳይሆን በግብር ባለመታዘዝ የመጣ ያለፍጽምናችን ውጤት ነው ኃጢአት ደግሞ በጌታ አላህ ዘንድ በይቅርታ ካልታለፈ ዋጋ ያስከፍላል ዋጋውም ሞት ሳይሆን የጀሀነም እሳት ነው ወልዒያዙ ቢላህሀን እስከዛሬ በሕይወት የቆየነውም በመልካም ሥራችን ብዛትና በእምነታችን ጥንካሬ ሳይሆን በአላህ ታጋሽነትና ቻይነት አንዲሁም ለቅጣት ባለመቸኮሱ ሰበብ ነው ባጠፋን ጊዜ ወዲያው በቅጣት የሚይዘን ቢሆን ኖሮ በዚህ ምድር ላይ አንድም ተንቀሳቃሽ አይኖርም ነበር የአላህ ቃል እንዲህ ይላል ሬዴ ሠ ሬጅ ህ ፊቓ ዕነቼ ሖ ሄ ህ ሠ አዬ መ ሥ ሥወ አላህም ሰዎችን በሰሩት ኀጢያት ቢይዝ ኖሮ በወለሏ በምድር ላይ ምንም ተንቀሳቃሽ ባልተወ ነበርግን እተወሰነ ጊዜ ድረስ ያቆያቸዋል ጊዜያቸውም በመጣ ወቅት በኀጢያታቸው ይቀጣቸዋል አላህ በባሮቹ ሁኔታ ተመልካች ነውና። ኦዶ ዱ ዶ ነ ረሱል ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ዐሊይ ኢብኒ አቢጧሊብን ረዲየላሁ ዐንሁ ውሀን በረጨህ ጊዜ ታጠብ ብለውታል አቡ ዳዉድ ነሳኢይ በዚህ ሐዲሥ ውስጥ ፈዶኸተ የሚል የዐረብኛ ቃል አልለ ፈድኸ ማለትፁ በስሜትና ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ በፍጥነት የዘር ፈሳሽን መርጨት የሚል ትርጉም ነው ያለው ከከሀበ በተጨማሪም ሙሐመድ ሙኽታር አሽሺንቂጢይ ሸርሑ ዛዱልሙስተቅነዕ ይመልከቱ ወላሁ አዕለም ለ ግብረሥጋ ግኑኝነትፁ አንድ ሙስሊም ከባለቤቱ ጋር ግብረሥጋ ግኑኝነት ከፈጸመ የዘር ፈሳሽ ወጣውም አልወጣውም ከባለቤቱ ጋር በመገናኘቱ ብቻ ትጥበት ግዴታ ኾኖበታል የሁለቱም ብልት የግርዛት ቦታው ከተነካኩ የሱ ብልት ወደሷ ማኅፀን ከገባ ትጥበት ይወጅባል ማለት ነው ረሱል ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም አንዲህ ይላሉ ሁለቱ ግርዛቶች ወንዱና የሴቷ ብልት ከተገናኙ የዘር ፈሳሽ ባይወርድም ትጥበት ግድ ኾኗል ኢብኑ ማጀህ ቲርሚዚይ ሐየወር አበባ ደም መቋረጥፁኹ አንዲት ሙስሊም እሕት የወር አበባ ደሟ ሐይድ በተለመደው ቀን በቆመ ጊዜ ወዲያው መታጠብ ይኖርባታል በወር አበባ ወቅት ባል ከሚስቱ ጋር ግብረሥጋ ግኑኝነት መፈጸም ከልከል ነው የግድ ከደሟ እስከትነጻና አስከትታጠብ መጠበቅ አለበት የአላህ ቃል እንዲህ ይላል ከወር አበባም ይጠይቁሃል እርሱ አስጠያፊ ነው ሴቶችንም በወር አበባ ጊዜ ራቋቸው ንጹሕ እስከሚኾኑም ድረስ አትቅረቡዋቸው ንጹሕ በኾኑም ጊዜ አላህ ካዘዛችሁ ስፍራ ተገናኙዋቸው አላህ ከኃጢኣት ተመላሾችን ይወዳል ተጥራሪዎችንም ይወዳል በላቸው ሱረቱል በቀራህ መየወሊድ ደም መቋረጥ የወሊድ ደም ደሙኒፋስ ተብሎ ይጠራል እናት ልጅን መውለዷን ከማኅፀኗ መውጣትን ተከትሎ የሚፈስ ደም ነው ከዚህ የወሊድ ደም መቆም በኋላ ልከ እንደ የወር አበባ ደም ደሙልሐይድ ትጥበት ገላዋን መታጠብ ግድ ይኾንባታል ማለት ነው በሐይድ ደም ላይ የሚሰጡ ሃይማኖታዊ ህግጋት በጠቅላላ በወሊድ ደምም ላይ በተመሳሳይ መልኩ ይሰጣሉ ማለት ነው ኢብኑሐዝም ሂጅ ረሒመሁላህ እንዲህ ይላሉ የወሊድ ደም የሐይድ ደም የሚከለክላቸውን ነገራት በጠቅላላ እሱም ይከሰከላል ይህ በአንድም ሰው ዘንድ ልዩነት የሌለበት ጉዳይ ነው እንዲሁም ከወሊድ ደም መቆም በኋላ መታጠቡም ከሐይድ በኋላ መታጠቡ ግድ እንደኾነው ለሱም ግድ ይኾናል አልሙሓልላ ጥ ሠየሙስሊም መሞት አንድ ሙስሊም ምድራዊ ቆይታው ተጠናቆ አጀሉ ደርሶ ቢሞት ጀናዛው ሊታጠብና ሊከፈን በተወሰኑ ሙስሊሞቸም ሶላቱልጀናዛህ ሊሰገድበት የሙስሊሞች መካነመቃብርም በከብር ሊቀበር ሃይማኖታዊ መብቱ ነው በሙስሊሞቸም ላይ ይህንን መፈጸም ፈርዱልኪፋያህ በተወሰኑት ላይ የተጣለ ግዳጅ ነው ነገር ግን የአላህን ቃል የበላይ ለማድረግ ከከሀደት ሠራዊት ጋር እየተፋለመ በዛው ትግል ላይ እያለ የተገደለ ሸሂድ የኾነ ሙስሊም አይታጠብም አይሰገድበትምም ረ ወደ ኢስላም መግባት ካለበት የከህደት እምነት በመላቀቅ ወደ ኢስላም ብርሀን የተመለሰ ካፊር የትጥበት ስርአት መውሰድ አለበት ይህ ትጥበት በሱ ላይ ዋጂብ ነው ወይስ ሱንና በሚለው በዑለሞች መሐል ኺላፍ አለበት የሻፊዒያህ እና የሐነፊያህ መዝሀብ ሊቃውንት መታጠቡ ተወዳጅ እንጂ ግዳጅ አይደለም ይላሉ የማሊኪይ እና የሐንበሊይ ሊቃውንት ደግሞ በላጩ ረእይ መታጠቡ ግዳጅ ነው ይላሉ ሱንና ነው የሚሉት ሊቃውንት የሙዓዝን ሐዲሥ እንደመረጃነት ያጣቅሳሉ ሙዓዝ ረዲየላሁ ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ዐንሁ ወደ የመን አህሉልኪታቦች በተላከ ጊዜ የአላህ መልክተኛ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም አንተ ወደ መጽሐፉ ሰዎች ዘንድ ትሄዳለህና ለነሱ የመጀመሪያ ጥሪህ ወደ ላ ኢላሀ ኢልለሏህ ምሥክርነት ይኹን ይህን ከተቀበሱህ በቀጣይነትም አላህ በቀንና በለሊት የአምስት ወቅት ሶላትን ግዴታ እንዳደረገባቸው አሳውቃቸው ብለውታል ቡኻሪይና ሙስሊም በዚህ ሐዲሥ መሠረት ሙዐዝ ረዲየላሁ ዐንሁ ከሸሀደተይን ቀጥሎ ሶላትን እንዲያስተምራቸው እንጂ አንዲታጠቡ ማስተማሩን ትእዛዝ አልተሰጠውም ይህም የሰለመ ሰው ትጥበት ተወዳጅ መኾኑን እንጂ ግዳጅ መኾኑን አያሳይም ይላሉ በተጨማሪም በሳቸው የነቢይነት ዘመን አጅግ ብዙ ሰዎች ሰልመዋል እነዚህ ሁሉ ትጥበትን ታዘው ቢኾን ኖሮ በዚህ ዙሪያ የተዘገቡ ሐዲሦችን ባገኘን ነበር አለመገኘቱ የሰለመ ሰው ትጥበት ግዳጅ አለመኾኑን እንረዳለን ይላሉ ትጥበቱ ግዳጅ ነው የሚሉት ሊቃውንት ደግሞ በይሀቂይ አና ኢብኑ ኹዘይማህ በዘገቡት ሐዲሥ ላይ የአላህ መልከተኛ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ዓሲም ኢብኑ ቀይስ ረዲየላሁ ዐንሁ በሰለመ ጊዜ እንዲታጠብ አዝዘዉት አንደነበር የሚናገረውን ሐዲሥ በመጥቀስ አንዲሁም ቡኻሪና ሙስሊም በዘገቡት ሐዲሥ ላይ ሥማማህ ኢብኑ አሣልን ረዲየላሁ ዐንሁ ከሰለመ በኋላ መልከተኛው እንዲታጠብ ማዘዛቸውን በመጥቀስ የሳቸው ትእዛዝ ግዳጅን ያመላከታል ይላሉ ለማንኛውም ከኺላፍ ለመውጣትና ከኺላፍ መውጣቱ በራሱ የተወደደ ነውና ከጥርጣሬም ነጻ ለመኾን ለሰውየውም ንጽህና ሲባል የሰለመን ሰው እንዲታጠብ መምከሩና ማስታወሱ መልካም ነው ወላሁ አዕለም ሰ የጁምዓህ ቀን ትጥበት በዕለተ ጁምዓህ ገላን ታጥቦ ለወንዶች ሽቶን በሰውነቱ ላይ ነስንሶ ያማረ ልብስ ለብሶ ወደ አላህ ቤት በጊዜ መሄድ ተወዳጅ ተግባር ነው ሰሙረህ ቢን ጁንዱብ ረዲየላሁ ዐንሁ እንዳስተላለፈው የአላህ መልከተኛ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም አንዲህ አሉ የጁምዓ ቀን ዉዱአ ያደረገ ሰው አሱ ዉዱእ ማድረጉ ምንኛ ያማረ ነው የታጠበ ሰው ደግሞ መታጠቡ በላጭ ነው አቡ ዳዉድ ኢብኑ ማጀህ ቲርሚዚይ ነሳኢይ ሸ የዒድ ሶላት ትጥበት በሁለቱ ዒዶች ዒዱልፊጥር እና ዒዱልአድሓ ታጥቦ ወደ ሶላት መውጣትሱንና ነው ቀ የሞትን ሰው ያጠበ ሰው ራሱ መታጠብ ከአቢ ሁረይራህ ረዲየላሁ ዐንሁ እንደተላለፈው የአላህ መልከተኛ ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም እንዲህ አሉ የሞተን ሰው ያጠበ ሰው ይታጠብ ኢብኑ ማጀህ አሕመድ በዚህ ዙሪያ ሌሎች ያልተነሱ ነጥቦችም አሉ የኢሕራም ትጥበት ወደ መካና መዲና ለመግባት ትጥበት በዐረፋ ተራራ ላይ ለመቆም ትጥበት የመሳሰሉ ሱንና እንጂ ግዳጅ ያልኾኑ ትጥበቶችን መጥቀስ ይቻላል ግን አንባቢን ላለማድከም እንዲሁም ከላይ የተጠቀሱት በአብዛኛው በኛ ህይወት ውስጥ በተደጋጋሚ የሚከሰቱ ስለኾኑ በነሱ ለመብቃቃት በማሰብም ጭምር የቀሩትን ከመዘርዘር ተቆጥበናል አላህ ባነበብነው ተጠቃሚ ያድርገን ወላሁ አዕለም ምንጭ ኡስታዝ ዱከቱር ሐሰን ዐብዱልገኒይ አቡጉድዳህ መሊክ ስዑድ ዩኒቨርስቲ የፊቅህ መምህርና ፕሮፌሰር ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ስለ ፈጣሪ የእግዚአብሔር ባህሪ በመፅሀፍ ቅዱስ ምላጭ እሚከራይ ፈጣሪ አምላከ በዚያም ቀን እግዚአብሔር ከወንዙ ማዶ በተከራየው ምላጭ በአሦር ንጉሥ የራሱንና የእግሩን ጠጐር ይላጨዋል ምላጩም ጢሙን ደግሞ ይበላል። ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ሪፖ ዳዊት ነብይ ወይስ ። መ ኢየሱስ ጥ ኢየሱስ የማርያም ልጅ ነውን። መ ኢየሱስ ጥ ኢየሱስ አንድያ ልጅ ነውን። መ አዎ ኮ ሓል ዐጡፎኋአ መሳወድስ መሄ ጥ አባቱ ማን ነው። መ እግዚአብሔር ጥ ኢየሱስ መልእከተኛ ነውን። መ ኢየሱስ ጥ ኢየሱስ እግዚአብሔር ነውን። መ አንድ ብቻ ጥ ኢየሱስ የት ነው። መ አንድ ጥ ኢየሱስ የት ነው።

• N.B. This Summary is Very Experimental!! based on the following scripts from:
  • https://github.com/millzon/textSummarizer-am
  • https://github.com/icoxfog417/awesome-text-summarization#motivation